Στα ’90s, εποχή των top models, τα νέα κορίτσια ονειρεύονταν ότι ήταν κοµµάτι του υπέροχου κόσµου της µόδας, όπου έλαµπαν τα άστρα της Linda Evangelista, της Christy Turlington, της Naomi Campbell, της Claudia Schiffer, µοντέλων µε µυθικές αµοιβές και ακόµα µεγαλύτερο τον µύθο γύρω από το όνοµά τους. Η Βίκυ Καγιά, 14 ετών τότε, περπατούσε µαζί µε µια φίλη της στο Χαλάνδρι, µε προορισµό ένα γερµανικό βιβλιοπωλείο. Έβρισκε καλή την ιδέα, όταν τελείωνε το σχολείο, να πάει στη Γερµανία για σπουδές. Αυτό ήταν και το µόνο µελλοντικό πλάνο που, ίσως, είχε. Τότε, όµως, τη σταµάτησε στον δρόµο ένας casting director από το πρακτορείο Model Swan και τη ρώτησε αν ήθελε να γίνει µοντέλο. Την ιστορία τη γνωρίζω λίγο πολύ, αλλά ακούγεται διαφορετική όταν τη διηγείται η ώριµη πια Βίκυ. Μητέρα δύο παιδιών σήµερα, επιχειρηµατίας, µέντορας της νέας γενιάς µοντέλων, θυµάται τα πάντα µε ακρίβεια: «Δεν συνειδητοποίησα τι µου είχαν προτείνει ακριβώς. Αλλά ήταν φοβερό, γιατί αµέσως µετά πήγαµε στο σπίτι της Δήµητρας, όπου η Αγγλίδα µητέρα της παρακολουθούσε στο BBC ένα αφιέρωµα στην Kate Moss, που µόλις είχε εµφανιστεί στο προσκήνιο. Όταν τελείωσε, είπα στη φίλη µου: “Αυτό θα κάνω το καλοκαίρι’’. Το έβλεπα σαν παιχνίδι, σαν κάτι που θα τελείωνε γρήγορα».
Ήρθαν οι πρώτες δουλειές και µαζί τα πρώτα χρήµατα: «Ήταν κάτι καλό για µένα. Τότε, όλοι έπρεπε να δώσουµε Πανελλήνιες, να ακολουθήσουµε µια προδιαγεγραµµένη πορεία. Σε αντίθεση µε το σχολείο, που µου φαινόταν βαρετό, συναναστράφηκα µια οµάδα δηµιουργικών ανθρώπων. Ήταν ένας κόσµος γεµάτος δυνατότητες. Απελευθερώθηκα, ρωτούσα, έβλεπα τη διαφορετικότητα».
Της θυµίζω το πρώτο της εξώφυλλο, goth αισθητικής, στο τότε περιοδικό Πρόσωπα. Ένιωσε σπουδαία ή εκτεθειµένη; «Δεν ένιωσα κάτι ιδιαίτερο», θυµάται. «Ήταν κοµµάτι της δουλειάς µου». Αντίθετα, µου µιλάει µε ενθουσιασµό για τις πρώτες της φωτογραφίσεις µε τους εγχώριους επαγγελµατίες: «Θυµάµαι τη Μάρα Δεσύπρη, τον Bill Georgoussis και πολλούς άλλους. Ακόµα υπογράφουν editorials περιοδικών, αλλά τότε ο κόσµος της µόδας είχε πάθος για το αντικείµενο. Δούλευαν χωρίς να ενδιαφέρονται για τα χρήµατα. Έκαναν ουρές στο περίπτερο του Κολωνακίου που έφερνε ξένους τίτλους, και εγώ εκεί, µαζί τους. Να πάρουµε τα καινούργια περιοδικά, να τα διαβάσουµε, να τα µυρίσουµε… Με πλαισίωναν µε αγάπη και, κυρίως, µε προστάτευαν».
Όλα έχουν αλλάξει από τότε. Στην εποχή µας έχουµε ανάγκη από κινήµατα όπως το #metoo και θεσµικούς περιορισµούς, για να διασφαλιστούν ο σεβασµός και η αξιοπρέπεια. Στη µόδα έχει ανακύψει παγκοσµίως το θέµα του ορίου έναρξης εργασίας των µοντέλων, αφού δεκάδες από αυτά βουτάνε στα βαθιά πριν από την ενηλικίωση, για να βγάλουν γρήγορα χρήµατα ή για να ζήσουν ένα όνειρο που, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα τελειώσει πρόωρα και βίαια. Τον περασµένο Μάιο η Kering, στην οποία ανήκουν οι οίκοι Gucci, Saint Laurent και Balenciaga, ανακοίνωσε ότι παύει να συνεργάζεται µε µοντέλα κάτω των 18 ετών. Η Marie-Claire Daveu, Chief Sustainability Officer του οµίλου, δήλωσε σχετικά: «Έχουµε συνείδηση της επιρροής που ασκούµε στις νέες γενιές µέσω των εικόνων που παράγονται από τους οίκους µας». Η Condé Nast, από την πλευρά της, απαγόρευσε να φωτογραφίζονται στα περιοδικά της ανήλικα µοντέλα, ενώ τα µεγαλύτερα πρακτορεία στον κόσµο εκπόνησαν έναν κώδικα δεοντολογίας για τις συνθήκες εργασίας των µοντέλων που δεν έχουν ενηλικιωθεί. Βάσει αυτού, η ύπαρξη συνοδού είναι υποχρεωτική, όπως και ένα ωράριο ανάλογο των αντοχών ενός ανήλικου ανθρώπου και συµβατό µε το σχολικό του πρόγραµµα. «Το βρίσκω σωστό», λέει η Βίκυ. «Εγώ στα 14 µου δεν πήγα στο εξωτερικό ούτε σε fashion weeks. Όµως δεν θα ξεχάσω ποτέ, όταν στα 18 µου µετακόµισα στο Παρίσι, ότι έβλεπα κορίτσια από την Πολωνία, τη Μολδαβία, τη Ρωσία, τη Βραζιλία, που δεν µιλούσαν καν αγγλικά, να κλαίνε όλη µέρα. Ολοµόναχα, έµπαιναν στο αεροπλάνο και δεν ήξεραν πού πάνε και τι κάνουν. Αν ξεκινήσεις στα 14 σε µια τοπική αγορά, µε τον µπαµπά σου να σε συνοδεύει παντού, όπως συνέβη σε εµένα, είναι εντάξει. Αλλά σε µια διεθνή αρένα, πολύ καλά κάνουν και βάζουν όρια».
