η-kristen-roupenian-δεν-πιστεύει-ότι-είμαστε-εγγενώς-103437

Η 37χρονη Kristen Roupenian δείχνει ενθουσιασμένη ενώ κάθεται ανάμεσα σε μερικές δεκάδες αναγνώστες στη «σκηνή» του περίφημου Παρισινού βιβλιοπωλείου Shakespeare & Company. Χαμογελαστή, ανάλαφρη και ανακουφιστικά φιλική, θα μου εξομολογηθεί μερικές ημέρες μετά ότι της φάνηκε απίστευτο ότι την πρώτη φορά που επισκέφτηκε το διάσημο στέκι της «Χαμένης Γενιάς», όπου σύχναζαν ο Hemingway, ο Ezra Pound και η Gertrude Stein, ήταν για να παρουσιάσει το δικό της βιβλίο, You Know you Want This* (Gallery Publishing Group, 2019). Υπό αυτό το πρίσμα, η περιοδεία της στην Ευρώπη ήταν μια ανέλπιστη εξέλιξη, μια απροσδόκητη επιτυχία. 

H επιτυχία, όμως, είναι κάτι σχετικό, ειδικά για την ίδια. Σημαίνει, για παράδειγμα, να τη χειροκροτούν μερικοί βιβλιόφιλοι που μπήκαν στον κόπο να παραστούν στην παρουσίαση του βιβλίου της στο πιο ιστορικό βιβλιοπωλείο του κόσμου; Μήπως να δημοσιευτεί μια νουβέλα της στο The New Yorker; Ή το Cat Person της να διαβαστεί παραπάνω από 2 εκ. φορές και, ως εκ τούτου, να της προτείνουν συμβόλαιο ενός εκατομμυρίου δολαρίων για τα πρώτα δύο βιβλία της; 

Στις 4 Δεκεμβρίου του 2017, μόλις δύο μήνες μετά από το σκάνδαλο Weinstein και με το εκκολαπτόμενο κίνημα #metoo σε αναβρασμό, το The New Yorker δημοσίευσε ένα διήγημα μιας άγνωστης συγγραφέως. Όπως εξηγεί η ίδια σ’ ένα άρθρο της στο ίδιο περιοδικό τον επόμενο Ιανουάριο, δεν πίστευε ότι μπορούσε να της συμβεί κάτι πιο συνταρακτικό, καθώς δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή για έναν νέο συγγραφέα από το να γίνει δεκτή η δουλειά του στο The New Yorker. Κάπου εκεί, ανάμεσα στην τρίτη ή τέταρτη μέρα της δημοσίευσης του Cat Person, κάτι άρχισε να κινείται. Πρώτη το πήρε χαμπάρι η κοπέλα της Roupenian, η Callie. «Κάτι συμβαίνει με την ιστορία σου, Kristen», της είπε. Πράγματι, μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα όλος ο πλανήτης έμοιαζε να ασχολείται με τη Margot και τον Robert. Γιατί, όμως, χτύπησε φλέβα αυτό το διήγημα και όχι κάποιο άλλο; Να μια ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων! 

Σε γενικές γραμμές, το στόρι εκτυλίσσεται γύρω από τη γνωριμία μιας 20χρονης φοιτήτριας και ενός 30χρονου άνδρα. Ανταλλάσσουν λίγες λέξεις και ξεκινάει ένα χλιαρό φλερτ που διογκώνεται μέσα από τη γραπτή επικοινωνία τους κατά τη διάρκεια του spring break της ηρωίδας. Όταν πλέον συναντιούνται, και παρόλο που η Margot αισθάνεται όλο και περισσότερο αμήχανα και απομακρυσμένη από την εικόνα που έχει πλάσει για τον Robert, μετά από μια σειρά λανθασμένων κινήσεων τον ακολουθεί στο σπίτι του και βιώνει τη χειρότερη σεξουαλική εμπειρία της ζωής της. Ως εκ τούτου, εξαφανίζεται. Μερικές εβδομάδες αργότερα ο Robert την προσβάλλει, αποκαλώντας την «πόρνη». 

Η μαζική ανταπόκριση στο διήγημα εξηγείται μάλλον από το γεγονός ότι σχεδόν κάθε γυναίκα έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση. Ένας άντρας, μια εξιδανίκευση του ρομαντικού έρωτα βασισμένη εν πολλοίς σε όλες αυτές τις εικόνες που καταναλώνουμε από τότε που παρακολουθούμε Rom-Coms και, ωπ, η χειρότερη σεξουαλική εμπειρία της ζωής μας γίνεται πραγματικότητα. Δεν είναι κάτι παράξενο: η Margot πλάθει μια εικόνα για τον Robert που απέχει δραματικά από την πραγματικότητα. Φταίει, άραγε, το internet γι’ αυτήν την τύποις αλλοτρίωση; Η Roupenian υποστηρίζει ότι «Δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Το να νιώσεις έντονα συναισθήματα για κάποιον που δεν βλέπεις συνέβαινε πάντοτε, από τότε που περίμενες ευλαβικά να σου τηλεφωνήσει το αντικείμενο του πόθου σου» (Παρένθεση: το internet έφριξε που η συγγραφέας είχε το θράσος να βγαίνει με γυναίκα. Πώς τόλμησε; Πριν απ’ αυτό, μου εξομολογείται, δημοσιογράφοι τη ρωτούσαν: «Πείτε μας, γιατί οι άντρες και οι γυναίκες δεν τα βρίσκουν;» «Από που προκύπτει όμως ότι μπορεί να έχω την απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση;» αναρωτιέται. Κλείνει η παρένθεση). 

Αυτό που ίσως παραξενέψει τους αναγνώστες της Roupenian είναι ότι η συλλογή διηγημάτων της αντλεί στοιχεία κυρίως από τη λογοτεχνία τρόμου, με μερικές ενέσεις gothic, παρά το ‘’σχεσιακό’’ περιτύλιγμα. Είτε πρόκειται για τον Ted που ονειρεύεται ότι μαχαιρώνει γυναίκες στα γεννητικά τους όργανα όταν κάνουν σεξ, την ανώνυμη, λεπτεπίλεπτη κοπέλα που επιμένει πως θέλει να την κλωτσήσουν αφού τη γρονθοκοπήσουν για να ερεθιστεί πριν την ερωτική πράξη ή την Ellie που λατρεύει να δαγκώνει από παιδί και η μετάβαση στον κόσμο των ενηλίκων και των κανόνων δεν είναι για εκείνη παιχνιδάκι, η Roupenian εμπνέεται από αυτό που μας φέρνει σε αμηχανία και μας αναστατώνει. «Στη λογοτεχνία τρόμου το πιο σημαντικό είναι η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας και ενός συναισθήματος εγκλωβισμού. Υπάρχει μόνο ένας δείκτης επιτυχίας: είτε σε τρομάζει είτε όχι», τονίζει. 

Το internet δεν λυπάται κανέναν. Σίγουρα όχι την πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέα που πασχίζει να πείσει 2 εκατομμύρια ανθρώπους ότι το έργο της είναι μυθοπλαστικό και όχι προσωπική μαρτυρία. «Θέλω να γίνει κατανοητό ότι διαχωρίζω το βιβλίο από την προσωπική μου ηθική. Δεν πιστεύω πως οι άνθρωποι είναι εγγενώς κακοί. Το μόνο που έκανα ήταν να γράψω ένα βιβλίο με ιστορίες τρόμου που εξετάζουν τις σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Νομίζω ότι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει κάποιος είναι να πειστεί για την ίδια του την καλοσύνη, να είναι ηθικά βέβαιος και να επαναλαμβάνει στον εαυτό του “είμαι ένας καλός άνθρωπος”», λέει. Αυτό συμβαίνει στη Margot; «Κατά έναν τρόπο η Margot δεν θέλει να είναι ο τύπος που θα αλλάξει γνώμη για το αν θα κοιμηθεί με κάποιον αφού αυτός βγάλει τα ρούχα του. Θέλει να είναι καλύτερη. Είναι μια εύλογη ευχή. Αλλά τι να κάνουμε, δεν είναι ο καλός άνθρωπος, αλλά αυτή που είναι. Αποτελεί ένα πρόβλημα αυτό. Γιατί όλοι είμαστε ένα μείγμα χαρακτηριστικών και, αν δεν αναγνωρίσουμε την κακή πλευρά μας ή προσπαθήσουμε να τη δικαιολογήσουμε, μπορεί να οδηγηθούμε σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια», εκτιμά.

Η Roupenian μοιάζει να ακολουθεί το δρόμο που χάραξαν συγγραφείς όπως η Shirley Hardie Jackson (Ζούσαμε πάντα σ’ ένα κάστρο, 1962, εκδ. Μεταίχμιο) και η Joyce Carol Oates (Where Are You Going, Where Have You Been?, 1966), οι οποίες ασχολήθηκαν με δαιμονικά στοιχεία κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της ενηλικίωσης. «Πώς μαθαίνεις τους κανόνες στους οποίους υπακούς όταν γίνεσαι ενήλικας; Πιστεύω ότι διδάσκεσαι πολλά από τις ιστορίες και τις εμπειρίες που ζεις γύρω στα 11, 12, 13 σου, όταν είσαι ένα πράγμα τη μία μέρα και κάτι άλλο την επόμενη. Πριν επιλέξεις με κάποιον τρόπο ένα χαρακτήρα και πορευτείς με αυτόν», λέει. Ναι, αλλά είμαστε ένας άνθρωπος; Δεν συμβαίνει να αναρωτηθούμε κάποια στιγμή «Πώς βρέθηκα εδώ; Ποια είμαι;» τη ρωτώ. «Νομίζω πως επενδύουμε σε μια ιστορία που λέμε στον εαυτό μας, ότι είμαστε ο ευαίσθητος ή ο φιλόδοξος τύπος, και αγνοούμε άλλα στοιχεία που δεν κολλάνε με τη θεωρία την οποία έχουμε διαμορφώσει για τον εαυτό μας. Ναι, υπάρχουν πολλές στιγμές που οι χαρακτήρες αναρωτιούνται πώς διάολο βρέθηκαν εκεί, όπως η Margot», απαντά.  

Αν η Margot ενσάρκωσε τη νεαρή μεσοαστή, οι Robert αυτού του κόσμου προσβλήθηκαν από την απεικόνιση του μεσοαστού μεσήλικα άντρα. «Αν νιώθει έτσι, πώς τολμάει να μην του το πει;» είπαν πολλοί. «Αν ένας άντρας έλεγε ότι αηδίασε με το γυμνό σώμα μιας 35χρονης, θα τον είχαμε λιθοβολήσει. Αλλά στη Margot επιτρέπονται τέτοια σχόλια», αγανάκτησαν άλλοι. Κάποιοι, βέβαια, σάστισαν ή βάλθηκαν να καταλάβουν. Γιατί, πράγματι, η Roupenian ανοίγει έναν αποκαλυπτικό διάλογο με τρόπο σαδιστικό, που συνεχίζει μια συζήτηση την οποία εγκαινίασαν η Sheila Heti (How should a person be?, Henry Holt and Company 2012), η Rachel Cusk (Περίγραμμα, εκδ. Gutenberg) ή ακόμα η πιτσιρίκα Sally Rooney (Conversations with Friends, Faber and Faber 2017, Normal People, Faber and Faber 2018). Και αυτή είναι μόνο η αρχή.

*Το διήγημα Cat Person περιλαμβάνεται και στο βιβλίο της συγγραφέως, You Know you Want This.