THE ART OF COOL – Aποκλειστική συνέντευξη με τον YIORGOS ELEFTHERIADES

Έχω απέναντι μου έναν επιδραστικό σχεδιαστή, που συνεχίζει να εξελίσσεται, όπως άλλοτε, χωρίς φανφάρες, παραμένοντας συνεπής στον εαυτό του και στο κοινό που τον στήριξε. Εστιάζοντας στην εντυπωσιακή του πορεία, αναρωτιέμαι τι σημασία έχουν, άραγε, αυτά τα τριάντα χρόνια – από την έναρξη της επωνυμίας του, το 1992, τότε που άνοιξε μια μικρή boutique στην Κυψέλη, μέχρι σήμερα. «Είναι σίγουρο ότι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα όταν είμαστε στο ξεκίνημά μας δεν έχει σχέση με το σήμερα, διότι κατά το ενδιάμεσο στάδιο περνάμε από διαφορετικές φάσεις, που μας διευρύνουν και καταγράφονται ως εμπειρίες. Όταν ξεκινούσα, η μόδα ήταν μια δημιουργική δουλειά, όπου η έκφραση, ο πειραματισμός, η μοναδικότητα και το “εγώ” ήταν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφραζόμουν. Στη συνέχεια έρχεσαι αντιμέτωπος με τον ίδιο σου τον εαυτό, την αγορά και όλα τα πρακτικά θέματα του επιχειρείν και καλείσαι να βρεις τρόπους να τα συνδυάσεις όλα και να τα φέρεις σε μια ισορροπία. Αυτή η ανάγκη μου πρόσφερε ευρύτητα, την ίδια στιγμή που ανακάλυπτα τους λόγους πίσω από κάθε μου επιλογή, πράγμα που έκανε την πορεία μου πιο ξεκάθαρη. Ξεκίνησα δημιουργώντας για τη δημιουργία, σε αντίθεση με τώρα που δημιουργώ για να συνομιλώ με την εποχή και να εκφράζω ένα κοινό μέσω αυτής, διατηρώντας τους δικούς μου κώδικες και υποστηρίζοντας ό,τι καινούργιο προκύπτει», μου λέει.

Κάτι άλλο που παραμένει ανεξίτηλο στη μνήμη μου είναι η ευρεσιτεχνία και η όρεξη με την οποία κάθε νέα σεζόν έστηνε τους χώρους όπου παρουσίαζε τις συλλογές του, καθώς και το πλήθος των φίλων που πάντα έδιναν ένα χέρι βοήθειας -μοντέλα, μακιγιέρ, κομμωτές- ώστε να πάνε όλα κατ’ ευχήν. Γενικότερα, οι επιδείξεις του Yiorgos Eleftheriades, καθώς και η boutique που άνοιξε στις αρχές του 2000 στο Κολωνάκι, αποτελούσαν σημείο συνάντησης πρωτοεμφανιζόμενων, underground ή διάσημων προσωπικοτήτων από το ευρύτερο πλαίσιο των τεχνών, ενώ ο σχεδιαστής, που υπήρξε ανέκαθεν γενναιόδωρος, έδινε χώρο και ευκαιρίες έκφρασης σε όποιον καινούργιο το άξιζε. Η βιτρίνα του, για παράδειγμα, πέρα από τις δικές του δημιουργίες, φιλοξενούσε και συλλογές νέων σχεδιαστών, μαζί με έργα τέχνης, αξεσουάρ και μουσικούς δίσκους που έφεραν συνήθως εξωτικές επωνυμίες. «Η διαδρομή μου ισορρόπησε ανάμεσα στο “εγώ” και το “εμείς”. Δεν είναι ζήτημα ηθικής, ειδικά με τον τρόπο που χρησιμοποιείται ο όρος στις μέρες μας. Έχει σχέση με την προσωπική ελευθερία και τον αυτοσεβασμό – το βρίσκω σημαντικό. Δεν αισθάνθηκα πότε ανταγωνιστικά με τους συναδέλφους μου, διότι δεν πιστεύω στη σύγκριση και γιατί ο κάθε δρόμος είναι μοναδικός. Το να κάνεις μόδα στην Ελλάδα ήταν πάντα δύσκολο και επίπονο και γι’ αυτό κατανοούσα την προσπάθεια και τον αγώνα τους. Το να βοηθήσω και πολλές φορές να εκπαιδεύσω και να μοιραστώ την εμπειρία και τη γνώση που απέκτησα ήταν σημαντικό για μένα. Άφηνα στην άκρη τις σχέσεις, τις φιλίες, τον κύκλο μου και πρόσφερα με χαρά σε όποιον με χρειαζόταν, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο ουσία στην παρουσία και στη διαδρομή μου. Τι νόημα έχει να ανοίξεις έναν δρόμο αν δεν τον περπατήσουν και άλλοι μαζί σου; Από την άλλη, δεν χαρίστηκα σε κανέναν χαϊδεύοντας τα αυτιά του», ξεκαθαρίζει.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ήταν βασισμένο στο ωραίο, ο επισκέπτης, ο πελάτης, ο περαστικός που είχε απλώς την περιέργεια να ανακαλύψει περισσότερα, γινόταν μάρτυρας μιας πρωτόγνωρης αισθητικής εμπειρίας. Μπορεί η μόδα να είναι κατά κάποιον τρόπο μια μορφή πολιτικής, ωστόσο για τον ίδιο αποτελεί εξίσου αντίσταση στην καθημερινότητα. Κατά την πολύ ενδιαφέρουσα αφήγησή του υπογραμμίζει πως ό,τι πέτυχε στη καριέρα του το οφείλει σε όσους συνταξίδεψαν μαζί του σε αυτό το πολύχρονο και καρποφόρο ταξίδι. «Η χρονική συγκυρία που βιώνουμε δεν είναι η καλύτερη, όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας με επηρεάζουν και μου δημιουργούν την αίσθηση του ανώφελου», λέει. «Η ανθρωπότητα ταλαιπωρείται από την πανδημία, την ανισότητα και τους πολέμους. Ο ξεριζωμός των ανθρώπων, οι ακραίες συμπεριφορές ως προς τη διαφορετικότητα, η καταστροφή και η αλόγιστη εκμετάλλευση του πλανήτη για τα οποία πολλά λέγονται και λίγα γίνονται με απασχολούν πολύ. Τα προβλήματα είναι πολλά για να γιορτάζω και να χαίρομαι. Αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξα να κάνω κάποιες συνέργειες με άλλους δημιουργούς, αλλά και in-house παρουσιάσεις μέσα στο έτος, παρά ένα μεγάλο πάρτι για την επέτειο των 30 χρόνων της καριέρας μου».

Πιστός στις πεποιθήσεις του και βασιζόμενος στην ιδέα «ReNew, ReDesign & ReCreate», συνεργάζεται με τοπικές σχολές μόδας, με σκοπό οι φοιτητές να επανανδημιουργήσουν κάποια από τα κομμάτια του, ώστε να προκύψει κάτι καινούργιο. Με αυτή την αφορμή, η κουβέντα μας περιστρέφεται γύρω από την «ηθική μόδα», την οποία ο ίδιος αντιλαμβάνεται σαν μια ευκαιρία που δίνεται στους σχεδιαστές και στους καταναλωτές να κατανοήσουμε πώς οι επιλογές μας επηρεάζουν εμάς τους ίδιους αλλά και τους γύρω μας. «Ηθική μόδα είναι επίσης ο ελεύθερος χώρος που αφήνουμε για να μπορέσει να αναπτυχθεί κάτι καινούργιο. Προσωπικά, αυτά τα θέματα με απασχολούσαν απο την αρχή της πορείας μου – για παράδειγμα, τα πρώτα ταμπελάκια που έβαζα στα ρούχα μου το 1992 έγραφαν “Protect The Earth, We’ve Only Got One“, ενώ πάντοτε δουλεύω με οικολογική γούνα και πιο πρόσφατα με ανακυκλωμένα και οικολογικά υφάσματα. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθώ να μεταπηδήσω στη νέα εποχή, απαλλαγμένος από μεθόδους που βλάπτουν τον πλανήτη μας», εξηγεί και μου αποκαλύπτει πως ετοιμάζει μια μεγάλη παρουσίαση του αρχείου του, κυρίως μέσα από εικόνες Ελλήνων φωτογράφων και τις δημιουργικές ομάδες με τις οποίες συνεργάστηκε στη διαδρομή του. Την ίδια στιγμή, απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση προς όλους όσοι έχουν αρχειακά κομμάτια YE στην γκαρνταρόμπα τους, να συμμετέχουν σε μια φωτογράφιση με αυτά.

Του ζητώ να μοιραστεί μαζί μου τις προκλήσεις που βίωσε και πιθανόν κλόνισαν την ισορροπία του brand και όσες άλλες τον ώθησαν να κάνει το επόμενο βήμα του. «Υπάρχουν δύο μορφές προκλήσεων, οι εξωγενείς και αυτές που θέτουμε εμείς οι ίδιοι. Για να προχωρήσω, έπρεπε να προκαλέσω τον εαυτό μου. Στα τέλη του ’90 αποφάσισα να δείξω τη δουλειά μου στο εξωτερικό. Ήταν μια περίοδος που όλα μου πήγαιναν καλά, η δουλειά μου προβαλλόταν θερμά από τον Τύπο, οι σταρ της εποχής φορούσαν συλλογές YE και είχα αποκτήσει την εμπιστοσύνη μιας υψηλής πελατείας. Ωστόσο, αποζητούσα να απελευθερωθώ από τη νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας που, ενώ εξελισσόταν, το έκανε κατά την άποψή μου με λάθος τρόπο. Μου ήταν δύσκολο να συμμετέχω σε μια κατάσταση σπάταλου νεοπλουτισμού, χωρίς αισθητική. Όλα αυτά ήταν αρκετά μακριά από τη φιλοσοφία μου για τη ζωή και ένιωθα πως ήρθε η στιγμή για την υπέρβαση. Άφησα πίσω τις ευκολίες και με προκάλεσα, με ξεβόλεψα αν θέλετε, κάτι που μου προσέφερε κυρίως την αυτοεκτίμηση που μου έλειπε, αλλά και πολλές άλλες αρετές».

Αυτό που τον κλόνισε και έβαλε φρένο στη διαδρομή του ήταν η 10ετής οικονομική κρίση που τον χτύπησε στην ακμή της επωνυμίας του, όταν οι σχέσεις του με το εξωτερικό είχαν ενδυναμωθεί. Το πρόβλημα ξεκίνησε από την ανασφάλεια που δημιουργήθηκε από τα διεθνή media σχετικά με την αποπομπή της χώρας από το ευρώ και την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας το 2010-’11, για να ακολουθήσουν τα μνημόνια, ενώ παράλληλα ήταν ανύπαρκτος ο σχεδιασμός στήριξης του κλάδου από το κράτος. Κάτι που είχε ως αποτέλεσμα, από τα 45 περίπου καταστήματα που διέθεταν τις συλλογές του εκείνη την περίοδο, (Via Bus Stop, Beams, La Villa, Harvey Nichols, Luisaviaroma κ.α), περισσότερα από τα μισά να τον εγκαταλείψουν. Η επιτακτική ανάγκη για αλλαγή πορείας φάνηκε τότε για τον σχεδιαστή υποχρεωτική. «Τη στιγμή που η αγορά στη χώρα μας κατέρρεε και οι επιχειρήσεις έκλειναν η μία μετά την άλλη, έκανα το μεγάλο βήμα και ανοίξαμε το Yiorgos Eleftheriades Space στο Κολωνάκι, με τον κόσμο να απορεί γι’ αυτή μας την κίνηση», θυμάται.

Σε μια προσπάθεια μου να κατανοήσω την αντίληψή του για τη μόδα πριν ακόμα ασχοληθεί μαζί της, του ζητώ να κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν, τότε που την ανακάλυπτε, καθώς και στις πρώτες του αναφορές. «Μεγάλωσα με γονείς που γαλουχήθηκαν στη μόδα. Υπήρχε άμεση σχέση με τον χώρο από προηγούμενες γενιές στην οικογένεια, με δύο θείους οι οποίοι ήταν σημαντικοί μόδιστροι της εποχής τους: τον Κ. Λεοντόπουλο, που ήκμασε στη δεκαετία του ’30 ντύνοντας το παλάτι, την αυλή και την υψηλή κοινωνία, και τον Ι. Θεοδοσάκη στη δεκαετία του ’50, ο οποίος, πέρα από τον οίκο που διατηρούσε, άνοιξε στα ’70s την πρώτη σχολή μόδας της Αθήνας -ίσως και της χώρας-, την BOZAR στην οδό Φιλελλήνων, όπου μαθήτευσαν πολύ γνωστοί άνθρωποι του χώρου. Την ίδια περίοδο, στο Παρίσι, η οικογένειά μας έκανε μεγάλη επιτυχία με τη φίρμα Rifal, κυρίως με δερμάτινα πολυτελείας και γούνες, έχοντας πελάτες σταρ όπως ο Charles Aznavour, ο Jonny Holliday, ο Sacha Distel. Όταν βρέθηκα κι εγώ με τη σειρά μου στο Παρίσι, στα τέλη του ’80, ανακάλυψα τη δουλειά των μεγάλων Jean Paul Gaultier, Thierry Mugler, Yamamoto, Alaia, Sitbon, όπως και του δικού μας Νίκου Αποστολόπουλου, που έκανε μεγάλη επιτυχία διεθνώς, κάτι που καθόρισε την πορεία μου».

Έχοντας διεθνή αποδοχή, ο Yiorgos Eleftheriades επιμένει να διατηρεί τη βάση του στην Ελλάδα. Του ζητώ να μου κάνει μια ανάλυση για το τι σημαίνει ελληνική μόδα. «Κατά τη γνώμη μου, δεν υφίσταται ο όρος “ελληνική μόδα”, “γαλλική μόδα”, “ιταλική μόδα”… Προσωπικά θα τη χαρακτήριζα “ελληνική σκηνή μόδας” ή “Μade in Greece/Hellas”, διότι, αν θέλουμε να βάλουμε σε ένα πλαίσιο το σύνολο σχεδιαστών και επιχειρήσεων μόδας της χώρας, ο τίτλος “ελληνική μόδα” παραπέμπει σε κάτι φολκλόρ ή αρχαιοελληνικό. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα να εκτοπίζεται το σύγχρονο στοιχείο. Επιτρέψτε μου να φέρω ως παράδειγμα, εφόσον αναφερόμαστε στην “ελληνική μόδα”, την εξαιρετική και πρόωρα εκλιπούσα Σοφία Κοκοσαλάκη, τη μόνη που είχε καταφέρει να δημιουργήσει κάτι νέο, σύγχρονο που έφερε το προσωπικό της στίγμα πάνω σε αυτό που ονομάζουμε Grecian Style, το οποίο θεωρώ universal και όχι τοπικό. Το οποίο άλλωστε έχουν απογειώσει διεθνώς ξένοι σχεδιαστές, όπως η Vionnet, η Madame Grès, ο Junya Watanabe, ο Alexander McQueen… Και το πείραμα πέτυχε, ίσως επειδή ήταν συναισθηματικά αποστασιοποιημένοι και απελευθερωμένοι από το βάρος της εθνικότητας που έφερε η ίδια η έμπνευση. Όλοι τους δημιούργησαν κάτι νέο. Αντιλαμβάνομαι την επιρροή της κληρονομιάς για μια χώρα όπως η δική μας, που προσπαθεί να βρει πατήματα για να διαφοροποιηθεί. Σαφώς και υπάρχει στην εποχή μας η συγκεκριμένη προσέγγιση από ελληνικά brands και πιστεύω ότι απευθύνεται με επιτυχία στη resort αγορά, όπου η χώρα μας τα πηγαίνει θαυμάσια, αλλά αυτό δεν μπορούμε να το χαρακτηρίζουμε “ελληνική μόδα”».

Στη δική του περίπτωση, η μόνη συλλογή εμπνευσμένη από το Grecian Style ήταν αυτή για την άνοιξη-καλοκαίρι 2000 -το πρώτο σόου που έγινε στη χώρα μας συντονισμένο με τις εβδομάδες μόδας του εξωτερικού-, στην οποία αποδόμησε και επαναπροσδιόρισε το ελληνικό στοιχείο. Παραδέχεται πως το φολκλόρ υπάρχει στη δουλειά του πολύ διακριτικά και πάντα καλυμμένο: «Την καταγωγή μας την κουβαλάμε, οπότε την εκφράζουμε ακόμα και όταν δεν είναι φανερή», λέει, τονίζοντας πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνεις μόδα στην Ελλάδα. «Δεν αναφέρομαι στο να κάνει κάποιος όμορφα ρούχα, άλλα περισσότερο στο να έχει άποψη, προσωπική γραφή και να συνομιλεί με το σήμερα. Το περιβάλλον της μόδας εδώ είναι κυρίως τηλεοπτικό, ενώ πριν από κάποια χρόνια ήταν η μόδα της πίστας. Όταν ο σχεδιαστής καθορίζεται μέσα από αυτό το πλαίσιο, τότε αναγκάζεται να προσφέρει εξυπηρέτηση μόνο και μόνο για να επιβιώσει. Αυτό για μένα δίνει εύσημα σε όλους τους συναδέλφους μου, οι οποίοι συνεχίζουν να υπάρχουν μέσα σε ένα τόσο απαιτητικό περιβάλλον και μια εποχή που την επηρεάζουν τόσα δεινά. Στο σύνολό μας οι Έλληνες σχεδιαστές προσφέρουμε ποικιλία προτάσεων και στιλ, καλύπτοντας τις ανάγκες μιας κοινωνίας σε όλο της το φάσμα».

Άραγε, τι είναι αυτό που φρενάρει τον παρορμητισμό για μια δημιουργική εκτόνωση που ξεπερνά τα όρια της υπερβολής; «Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει κάτι που φρενάρει τον παρορμητισμό ή τη δημιουργικότητα, αλλά ότι εξελίσσεται μια δημιουργική διαδικασία όταν θέτεις ερωτήματα σε σχέση με αυτό που θέλεις να εκφράσεις κάθε στιγμή. Πάντα παίζει ρόλο από ποια οπτική βλέπεις τα πράγματα. Ως δημιουργός, ανέκαθεν με ενδιέφερε η πραγματική ζωή των ανθρώπων, γι’ αυτήν δημιουργούσα και αυτό είναι σε διαρκή εξέλιξη και αλλαγή». Εκ φύσεως αντικομφορμιστής, πλήττει με οτιδήποτε εκφράζει το κατεστημένο και έχει αγαπηθεί κυρίως για τη στάση ζωής του και την «κανονικότητα» της σκέψης του. Με την ευκαιρία της 30ής επετείου της επωνυμίας του, πέρα από τη συλλογή F/W ’22, παρέα με τον Νικόλα Γεωργίου επέλεξαν μια σειρά ρούχων από το αρχείο του, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο την ανάδειξη της αισθητικής διεύρυνσης της δουλειάς του, το γεγονός ότι παραμένει φρέσκια, αλλά και την αξία της διαδρομής και της αντοχής στον χρόνο. Αυτό που εύκολα διακρίνει κάποιος είναι πως η πολυμορφικότητα της σχεδιαστικής του προσέγγισης, τότε και τώρα, επιτρέπει στα ρούχα να χρησιμοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους, ενώ οι γραμμές της συλλογής του επόμενου χειμώνα ποικίλλουν ανάμεσα σε oversized, στενές γεωμετρικές φόρμες και μήκη. «Ο επόμενος χειμώνας αποτελεί έναν επαναπροσδιορισμό της δουλειάς μου, με reference τις συλλογές μου, καθώς ιδέες που προκύπτουν από αυτές. Για την επιλογή των υφασμάτων βασίστηκα σε κάποια που είχα ήδη στο ατελιέ από προηγούμενες σεζόν, συνδυάζοντάς τα με καινούργια. Με ενδιαφέρει τα ρούχα μου να μένουν στις ζωές των ανθρώπων για πολλά χρόνια», καταλήγει.

Interview: Filep Motwary – Photography © Vassilis Karidis – Fashion Editor: Nicholas Georgiou – Makeup: Sophia Kossada @ Beehive Artists – Hair: Enez Manav @ Beehive Artists – Models: Ros Georgiou @ VN – Esther Mastroyianni @ Agencia – Yria Tamari @Dmodels – Roberto @ Dmodels.