Two as one: VIVIENNE WESTWOOD & ANDREAS KRONTHALER σε μια αποκλειστική συνέντευξη

Τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια, «συνεπιβάτης» της Westwood σε αυτό το εντυπωσιακό ταξίδι ζωής και δημιουργίας είναι ο Αυστριακός σχεδιαστής Andreas Kronthaler, με τον οποίο γνωρίστηκαν το 1988 στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης, όπου η Westwood ήταν επισκέπτρια καθηγήτρια στο σχέδιο μόδας. Ο τότε μαθητής αργότερα έγινε συνεργάτης της, με τη Vivienne να του εμπιστεύεται, εκτός από την καρδιά της, τη συνέχεια των συλλογών της –επίσημα από το 2016–, όταν η ίδια αποφάσισε να αφοσιωθεί στον ακτιβισμό και στη σωτηρία του πλανήτη.

Αυτό που διακρίνει τον Andreas ως επικεφαλής του brand είναι η ευελιξία με την οποία εξέλιξε το όραμα της συντρόφου του, χωρίς να αγνοήσει ή έστω να επέμβει δραστικά στις αξίες που χαρακτηρίζουν τη Westwood ως άνθρωπο και ως εταιρεία. Αντιθέτως, η δική του οπτική φαντάζει σαν μια φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων, μη διχάζοντας κοινό και κριτικούς. Είναι ενδιαφέρον να ανατρέξει κανείς στους άκρως ρομαντικούς και ίσως εκκεντρικούς τίτλους που συνήθιζε να δίνει στις συλλογές της η μεγάλη κυρία της μόδας –Voyage to Cythera, Anglomania, Vive La Bagatelle, Portrait, Dressing Up, Salon, Café Society, Nymphs–, συγκρίνοντάς τους με τους πιο πρόσφατους –Climate Revolution, Save The Arctic, Save the Rainforest, End Ecocide–, καθώς και με εκείνους που επιλέγει σήμερα ο Andreas – Sexercise, Europa, A&V. Γίνεται έτσι προφανές ότι πρόκειται για ένα αυθεντικό δίδυμο, με ιδιαίτερη στάση ζωής, που αγκαλιάζουν με θάρρος και ειλικρίνεια την όποια πολιτισμική αλλαγή, τη ρευστότητα των φύλων ή τη σεξουαλική ταυτότητα.

Οι διαπραγματεύσεις για την παρακάτω συνέντευξη ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2021 και η αποδοχή από μέρους τους τελικά ήρθε τον Σεπτέμβριο, μήνα που συνέπιπτε με την Εβδομάδα Μόδας – κάτι που με χαροποίησε ιδιαίτερα, γιατί θα ήταν η πρώτη φορά που θα ταξίδευα στο εξωτερικό για δουλειά, όπως παλιά, μετά τον εγκλεισμό της πανδημίας. Στο Παρίσι, όποιον και να συναντούσα δήλωνε εξίσου διψασμένος για κουβέντα όσο εγώ. Το ίδιο συνέβαινε και στα παρασκήνια της επίδειξης της συλλογής Andreas Kronthaler for Vivienne Westwood, κάπου στο 11ο διαμέρισμα. Η αίθουσα ήταν ένας στεγασμένος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, χωρισμένος στη μέση με βαριές μαύρες κουρτίνες, με τη δεξιά πλευρά να έχει διαμορφωθεί για να υποδεχτεί τους καλεσμένους –αγοραστές, δημοσιογράφους και φίλους του ζευγαριού–, ενώ αριστερά βρίσκονταν στοιχισμένες περίπου είκοσι συρόμενες ράγες με τα ρούχα της συλλογής, χωρισμένες ανά μοντέλο, με τις εμφανίσεις, τα αξεσουάρ και την καρτέλα με τις πληροφορίες για τα άτομα που θα τα έντυναν. Μέσα στον μουντό χώρο τα πολύτιμα υφάσματα φάνταζαν σαν υπερμεγέθη κοσμήματα. Μεταξύ των κοριτσιών που θα παρήλαυναν, διέκρινα το τοπ μοντέλο Audrey Marnay, η οποία δοκίμαζε ένα κατακόκκινο στράπλες φόρεμα που ξεχείλιζε ερωτισμό. Στη συνέχεια αρκέστηκα να απαθανατίσω με τη φωτογραφική μου μηχανή το σόου, τις σιλουέτες και την ατμόσφαιρα, επειδή λόγω των ακτιβιστικών υποχρεώσεων της Vivienne και του φορτωμένου προγράμματος του Andreas η ημερομηνία της συνέντευξης χρειάστηκε να αλλάξει τρεις φορές, μέχρι τελικά να ορισθεί για τον Ιανουάριο του 2022, μέσω Zoom.

Στο μεταξύ, στη 13η Μπιενάλε της Φλωρεντίας, τον περασμένο Οκτώβριο, η Vivienne Westwood παρέλαβε αυτοπροσώπως το βραβείο Leonardo da Vinci στη Fortezza da Basso, ως αναγνώριση της επαναστατικής της πορείας η οποία χαράχτηκε με χρυσά γράμματα στον 20ό και τον 21ο αιώνα. Μέσω mail της ζητώ να μου περιγράψει τι σημαίνει για την ίδια μια τόσο μεγάλη διάκριση και πώς την εξέλαβε. «Το μήνυμα που έδωσα όταν αποδέχτηκα το μεγάλο αυτό βραβείο είχε να κάνει με την οικονομία που είναι εφάμιλλη με τη διαχείριση ενός νοικοκυριού», μου λέει. «Η Γη είναι το σπίτι μας, επομένως η οικονομία σε παγκόσμια κλίμακα συναρτάται με τη βιωσιμότητά μας. Δυστυχώς, αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει πια και φοβάμαι πως δεν έχουμε μέλλον. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που βασίζεται στον αέναο εμπορικό πόλεμο και τον ανταγωνισμό, είναι η αιτία της κλιματικής αλλαγής που απειλεί τον πλανήτη. Όλοι οι πόλεμοι διεξάγονται για την κυριαρχία. Η πραγματική οικονομία βασίζεται στην αξία της γης, όμως ξεχνάμε ότι η γη δεν ανήκει σε κανέναν. Είμαστε απλώς διαχειριστές της. Έχοντας αναλύσει το πρόβλημα, βρήκα τη λύση. Έχω ένα σχέδιο που μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα. Μαζί με την ομάδα μου, Climate Revolution, έχουμε ξεκινήσει εκστρατεία για μια επίγεια οικονομία που θα στοχεύει στο άνοιγμα χερσαίων διαδρόμων για την άγρια ζωή. Για να πετύχει όμως, απαιτείται η συνεργασία των κυβερνήσεων», τονίζει με αυστηρότητα και συμπληρώνει: «Αυτό που λέω πάντα στους νέους είναι να αυτο-εκπαιδεύονται. Να διαβάζουν βιβλία. Να αποκτούν κριτική και δημιουργική σκέψη. Ο αδιάκοπος περισπασμός που μας περιβάλλει είναι η πιο κακή μορφή κατανάλωσης. Το σημείο ανατροπής βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας».

Ο Kronthaler από τη μεριά του, με την απαλή φωνή και τη βαριά αυστριακή προφορά, επιλέγει τις λέξεις του με προσοχή, αποφεύγοντας ευαίσθητα θέματα. Το παρουσιαστικό του έχει μια παιδικότητα συνδυασμένη με τις ενήλικες αρετές που τον διακρίνουν, όπως η τελειομανία και η εργατικότητα. Στη βιντεοκλήση μας εμφανίζεται φορώντας ένα μάλλινο σκουφάκι. Είναι ευδιάθετος και η συζήτησή μας ξεκινά από τα ελληνικά νησιά και τη ρομαντική διαδρομή με το λεωφορείο και έπειτα με το καραβάκι προς το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Οι μνήμες τον κάνουν να μελαγχολεί και το πρόσωπό του σκοτεινιάζει. «Πόσο άλλαξαν όλα! Ο κόσμος είναι πια διαφορετικός. Αν δεν υπάρχει ρομαντισμός, τότε ποιος ο λόγος για μόδα;» αναρωτιέται με μάτια γεμάτα απορία. «Η κατάσταση είχε ήδη φτάσει σε τέλμα αρκετό καιρό πριν από την πανδημία. Η μόλυνση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή δεν αφήνουν περιθώριο να στρέψεις το βλέμμα σου αλλού. Από την άλλη, σκέφτομαι πως όσα έχουν φύγει ίσως κάποια στιγμή επιστρέψουν. Από τη φύση μου είμαι αισιόδοξος και πιστεύω πως όσο υπάρχει σύνδεση με την ιστορία μας, κινδυνεύουμε λιγότερο να εξαφανιστούμε. Βρισκόμαστε σε μια κομβική στιγμή και είναι επικίνδυνο να προχωρήσουμε χωρίς τα εφόδια του παρελθόντος. Πρέπει να τα διαφυλάξουμε με κάθε κόστος».

Την κουβέντα μας διακόπτει σε αυτό το σημείο η βοηθός του, η οποία έχει εκτυπώσει τις φωτογραφίες που τράβηξα στα παρασκήνια του σόου και τις φέρνει στον Andreas να τις δει. «Τι ωραίες εικόνες, Filep!» αναφωνεί. «Σε ευχαριστώ που ήρθες. Αυτή η κυρία με τον γιακά από φτερά ήταν τόσο όμορφη», μου λέει δείχνοντας τη φωτογραφία μιας γυναίκας γύρω στα 60 η οποία περπάτησε στο σόου του. Συμφωνώ μαζί του, προσθέτοντας πως κάθε φορά εντυπωσιάζομαι από το casting του. «Από όλη τη διαδικασία της επίδειξης, το casting είναι το αγαπημένο μου. Δουλεύεις μισό χρόνο πάνω σε μια συλλογή, ξημεροβραδιάζεσαι χειμώνα-καλοκαίρι μέχρι να έρθει η ώρα της επίδειξης, που είναι πάντα συναρπαστική. Όχι όμως όσο η διαδικασία του casting! Για τέσσερις ημέρες συναντάς ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο και είναι υπέροχο να χτίζεις μια σχέση μαζί τους. Είναι σαν μια νέα οικογένεια που σε στηρίζει, έστω για εκείνο το μικρό διάστημα. Τα ρούχα για μένα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο. Με ενδιαφέρει να δω πρώτα τον χαρακτήρα του ατόμου που θα τα φορέσει και πώς θα διεγείρει δημιουργικά τη φαντασία μου. Τα ρούχα έχουν ισχύ όταν προβάλλουν μια προσωπικότητα, δεν είναι όμως πάντα απαραίτητα. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση στη μόδα και ξεχωρίζουν με την παρουσία τους – μια όμορφη εικόνα δεν είναι απαραίτητο να συνδέεται με το χρήμα».

Μου αποκαλύπτει ότι είχε μεγάλη αγωνία για την καλοκαιρινή του συλλογή. «Βρισκόμουν σε μια, θα έλεγα, πνευματική αναταραχή, ήθελα να αφήσω κάποια πράγματα πίσω μου. Ήταν ταυτόχρονα η πρώτη μας επίδειξη μετά από ενάμιση χρόνο αβεβαιότητας. Το σόου ήταν απόφαση της τελευταίας στιγμής. Βρισκόμασταν στη Νίσυρο γύρω στα τέλη Αυγούστου και, όταν επιστρέψαμε στο Λονδίνο, σκεφτήκαμε: “Γιατί όχι, ας το κάνουμε”. Είχα ήδη φτιάξει μια μικρή συλλογή, που όμως δεν ήταν αρκετή για μια ολοκληρωμένη παρουσίαση. Όταν το διαπίστωσα, έψαξα στην αποθήκη και στα αρχεία μας, μάζεψα ό,τι ενδιαφέρον υπήρχε από υφάσματα και άρχισα να δουλεύω. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αδειάσει χώρος, όχι μόνο στο εργαστήρι, αλλά και στο κεφάλι μου! Η διαδικασία με απελευθέρωσε και μου πρόσφερε την ηρεμία που χρειαζόμουν. Ήθελα να φτιάξω κάτι ανθρώπινο και να γιορτάσω την επιστροφή μας στην κανονικότητα, έστω σαν ψευδαίσθηση, έστω μέσα από περιορισμούς που πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν – οικονομικούς και μη. Ήθελα να αξιοποιήσω στο έπακρο ό,τι είχα στα χέρια μου. Υπήρχε μια σεμνότητα στον τρόπο που επέλεξα να δουλέψω. Καταλαβαίνεις τι εννοώ».

Του ζητώ να μου μιλήσει για την επαγγελματική και προσωπική του εξέλιξη. «Η πορεία μου θεωρώ ότι χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Τα πρώτα επτά χρόνια, όντας πολύ νέος –όχι όμως αφελής–, ήμουν ενθουσιώδης με ό,τι ήθελα να εκφράσω. Ακολούθησε μια περίοδος λίγο σκοτεινή. Έγινα καχύποπτος και κάπως επικριτικός απέναντι στο επάγγελμα. Δεν ντρεπόμουν, όμως του γύρισα την πλάτη μέχρι που ξαφνικά το αποδέχτηκα και μάλιστα άρχισα να νιώθω περήφανος για όσα είχα κατακτήσει με σκληρή δουλειά. Όταν όλη σου η ζωή είναι η δουλειά σου, πολλές φορές ξεχνάς τους λόγους που την επέλεξες, και αυτό ακριβώς συνέβη σ’ εμένα. Ομολογώ πως αποφεύγω να κοιτάζω πίσω, ενώ και η μνήμη μου δεν είναι σπουδαία, σε αντίθεση με της Vivienne, που θυμάται κάθε μικρή λεπτομέρεια, ακόμα και στιγμές από την παιδική της ηλικία. Συχνά την ακούω να λέει πως έχει “οπτική μνήμη”. Η σύζυγός μου είναι μια πραγματική διανοούμενη! Μπορεί να ακούσει ένα τραγούδι μόνο μία φορά και να θυμάται τους στίχους και τη μελωδία για καιρό. Μπορεί να απαγγείλει δεκάδες ποιήματα χωρίς παύση, να αποστηθίσει ολόκληρες σελίδες από κείμενα μεγάλων συγγραφέων όπως ο Shakespeare».

Παραδέχεται πως, όταν πρωτοέφτασε στην εταιρεία, συνειδητοποίησε ότι δεν γνώριζε και τόσο καλά τη δουλειά της Westwood. «Σιγά σιγά αποκαλύφθηκε μπροστά μου ένας απίστευτος κόσμος και απλώς εντάχθηκα σε αυτόν, αναλαμβάνοντας την ευθύνη αυτού που μου ανατέθηκε. Αναφέρομαι στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν η Vivienne μεσουρανούσε κι εγώ ένιωθα ευτυχής στο παρασκήνιο, χωμένος στον μικρόκοσμο του ατελιέ. Τα πρώτα 15-20 χρόνια δεν έδινα συνεντεύξεις, δεν ήθελα. Πέρασαν δεκαετίες για να φτάσω εδώ που βρίσκομαι σήμερα, έχοντας την απόλυτη εμπιστοσύνη μιας ιδιοφυούς προσωπικότητας όπως η Vivienne. Πιστεύω πως ήταν μια φυσική εξέλιξη».

Για τον ίδιο, όλα αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου πειράματος. «Ποτέ δεν ξέρω πού θα με οδηγήσει το ταξίδι και πού θα καταλήξω – αποφεύγω να αποζητώ μια πλήρη εικόνα. Είναι αδύνατο να λειτουργήσω με αυτόν τον τρόπο. Μέχρι την τελευταία στιγμή αλλάζω πράγματα, ακόμα και την ώρα της επίδειξης, λίγο πριν βγει το μοντέλο στην πασαρέλα».

Η συζήτηση έρχεται στην punk, θέμα για το οποίο οι απόψεις διίστανται, αφού πρόκειται για ένα ρεύμα που χαρακτηρίζει μια άλλη εποχή. Αν και κυριάρχησε πριν από πολλά χρόνια, ακόμα συντηρείται, κυρίως από τη νεολαία, που την αντιλαμβάνεται ως μια διέξοδο έκφρασης. Αναρωτιέμαι για την εν γένει έννοια της κοινωνικής επανάστασης μέσα από τη μόδα και τη σημερινή της ερμηνεία από τον ίδιο τον οίκο που την προκάλεσε. «Η punk ήταν μια ηχηρή εναντίωση στο σύστημα. Και νομίζω πως η έννοια της εξέγερσης παραμένει ίδια στο διηνεκές. Το να αμφισβητείς τον κόσμο στον οποίο ζεις αποτελεί μια κάποια επανάσταση και, αν μπορείς να την εκφράσεις μέσα από τον τρόπο που ντύνεσαι, έχεις ήδη καταφέρει πολλά», πιστεύει. «Σήμερα, για εμάς, το επίκεντρο είναι το περιβάλλον και στόχος η αντίσταση στον τρόπο με τον οποίο μας χειραγωγεί το σύστημα. Μπορεί η επανάσταση να άλλαξε πρόσωπο, αλλά αυτό συμβαίνει πάντα, ανάλογα με το τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε σε κάθε αιώνα. Αυτό είναι κάτι που μου έμαθε η Vivienne. Κάποια στιγμή έφτασε να πιστεύει πως ήταν πιο ανατρεπτικό να είναι κάποιος ντυμένος εξαιρετικά καλά από το να είναι punk, δεδομένου ότι το κίνημα μάλλον καταβροχθίστηκε από την ίδια την κοινωνία. Αυτό που στεκόταν ενάντια στο κατεστημένο, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του. Τα πράγματα, λοιπόν, αλλάζουν και μαζί με όλα η ιδέα της ομορφιάς», καταλήγει.

Info: climaterevolution.co.uk