Η καλοσύνη μπορεί να βελτιώσει τη μακροζωία μας
Να λέμε ευχαριστώ με ένα χαμόγελο στο σούπερ μάρκετ. Να ευχόμαστε σε έναν γείτονα μια χαρούμενη μέρα. Να λέμε κάτι ωραίο σε έναν συνάδελφο. Να ακούμε προσεκτικά κάποιον που μας λέει για ένα πρόβλημα, να τον κοιτάμε στα μάτια και να τον κάνουμε να νιώσει ότι είναι σημαντικό και για εμάς. Όπως είπε ο συγγραφέας Henry James, «Υπάρχουν τρία σημαντικά πράγματα στη ζωή: να είμαστε ευγενικοί, να είμαστε ευγενικοί και να είμαστε ευγενικοί». Και τώρα, εν μέσω του ζήλου γύρω από τη μακροζωία και την υγιή γήρανση, είναι πιο λογικό από ποτέ να εκτιμούμε αυτές τις μικρές πράξεις ενσυναίσθησης προς τους άλλους. Δεν κάνουν μόνο τη ζωή ευκολότερη (για τους άλλους και για εμάς τους ίδιους) αλλά έχουν και βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο στην καθημερινή συναισθηματική μας ευεξία. Και μακροπρόθεσμα, ωφελούν τη διαδικασία γήρανσής μας.
Ναι, σε κάποιο βαθμό, το να είμαστε ευγενικοί με τους άλλους μας βοηθά να ζούμε καλύτερα και να γερνάμε καλύτερα. Ο επιστήμονας Carlos López Otín, καθηγητής βιοχημείας και μοριακής βιολογίας και ειδικός στη μελέτη της ανθρώπινης γήρανσης, επιβεβαιώνει τα οφέλη σε μοριακό επίπεδο. «Μπορούμε να πούμε ότι η καλοσύνη συμβάλλει στη συναισθηματική ευεξία και, ως εκ τούτου, προάγει μια σειρά μοριακών και κυτταρικών διεργασιών που μπορούν να βελτιώσουν τη μακροζωία μας, αν και όχι υπερβολικά». Σαφώς, πολλοί παράγοντες πέρα από την ευχάριστη και ενσυναισθητική συμπεριφορά εμπλέκονται στη διαδικασία γήρανσης, αλλά αυτές οι πράξεις σίγουρα βοηθούν στην πληθώρα μικρών χειρονομιών που συμβάλλουν στην υγιή γήρανση.
Ας μιλήσουμε για την κοινωνική γήρανση
Ο Otín αναφέρεται συγκεκριμένα σε ένα επιστημονικό άρθρο που δημοσίευσε στο περιοδικό Geromedicine, μαζί με άλλους ειδικούς στον τομέα, το οποίο ενσωματώνει τους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες στη διαδικασία γήρανσης για πρώτη φορά. «Μετά από πολλά χρόνια εργασίας αποκλειστικά στις πιο βασικές και βαθιές επιστημονικές πτυχές βιολογικών διεργασιών τόσο περίπλοκων όσο η γήρανση ή ο καρκίνος, οι πρόσφατες εξελίξεις στον dataism – την επιστήμη που βασίζεται στη μαζική παραγωγή και εις βάθος ανάλυση δεδομένων για ένα επιστημονικό ή κοινωνικό πρόβλημα – μας επιτρέπουν να αρχίσουμε να δημιουργούμε συνδέσεις και συσχετίσεις που φωτίζουν νέες ιδέες για προβλήματα τόσο παλιά όσο η γήρανση», εξηγεί σε αυτή τη δημοσίευση.
Και έχουν αναλύσει συγκεκριμένα τη σχέση μεταξύ των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και των φυσικών παραγόντων όπως οι μεταβολικοί, οι φλεγμονώδεις και οι μικροβιακοί.
Στους οκτώ μοριακούς και κυτταρικούς δείκτες υγείας που μελέτησαν ο Otín και άλλοι ειδικοί πριν από χρόνια, έχει πλέον προστεθεί ένας ένατος, που σχετίζεται ακριβώς με την ψυχοκοινωνική προσαρμογή και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει τη γήρανση (η μελέτη αναφέρεται ήδη στην κοινωνική γήρανση). «Οι πράξεις καλοσύνης προωθούν αποφασιστικά αυτό το ένατο κλειδί για την υγεία, βοηθώντας στη μείωση του περιβαλλοντικού, κοινωνικού και συναισθηματικού στρες που μας περιβάλλει και συμβάλλοντας στη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής μας ευεξίας μέσω των ίδιων μοριακών και κυτταρικών μηχανισμών που μπορούν να παρατείνουν την υγιή μακροζωία.
Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι να ζούμε λίγο περισσότερο και, πάνω απ’ όλα, λίγο καλύτερα», εξηγεί ο επιστήμονας. Τονίζει, ωστόσο, ότι η γήρανση είναι μια πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία που υπερβαίνει όλα αυτά, αλλά στην οποία πρέπει να συμπεριληφθεί και ο κοινωνικός παράγοντας. «Δεν πιστεύω στις πολυδιαφημισμένες έννοιες των αδύνατων ονείρων (ή ίσως εφιαλτών!) που προτείνουν ορισμένοι για την επίτευξη της αθανασίας ή της αιώνιας νεότητας. Υπάρχουν αμέτρητα εκκρεμή ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη υγεία και τις ασθένειες που είναι πολύ πιο επείγοντα και πολύ πιο σημαντικά», επισημαίνει.
Η καλοσύνη παράγει ντοπαμίνη και σεροτονίνη
Όταν μιλάμε για τα άμεσα οφέλη της επίδειξης καλοσύνης και ενσυναίσθησης στους άλλους, η ψυχολόγος Marta Calderero τα συνοψίζει ως εξής: «Σε ψυχονευρολογικό επίπεδο, κάθε πράξη καλοσύνης πυροδοτεί μια αντίδραση στον εγκέφαλο πολύ παρόμοια με αυτή της αγάπης: απελευθερώνονται ωκυτοκίνη, σεροτονίνη και ντοπαμίνη, δημιουργώντας ένα άμεσο αίσθημα ευεξίας. Σε επίπεδο ταυτότητας, όταν είμαστε καλοί, νιώθουμε συνοχή μεταξύ αυτού που σκεφτόμαστε και αυτού που κάνουμε. Αυτή η συνοχή ενισχύει μια θετική εικόνα του εαυτού μας και ενισχύει την αυτοεκτίμηση», λέει. Προσθέτει δύο ακόμη οφέλη, που επιβεβαιώνονται από ένα επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Journal of Happiness Studies το 2006: «Αυτές οι χειρονομίες ενεργοποιούν τα κυκλώματα ευχαρίστησης του εγκεφάλου και μειώνουν το άγχος. Το να είμαστε καλοί όχι μόνο βελτιώνει τη ζωή των γύρω μας, αλλά ρυθμίζει και το συναισθηματικό μας σύστημα».
Και το καλύτερο μέρος αυτής της προσέγγισης είναι ότι, ενώ άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ευεξία μπορεί να απαιτούν περισσότερη προσπάθεια – η υγιεινή διατροφή και η άσκηση είναι μερικά παραδείγματα – οι μικρές πράξεις καλοσύνης είναι πολύ πιο προσιτές. «Το να είμαστε ευγενικοί ενισχύει την ταυτότητά μας και μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας ως ενεργούς παράγοντες ευημερίας. Η ευημερία ξεκινά με μικρο-χειρονομίες: από το πώς κοιτάμε, πώς ακούμε και πώς υποστηρίζουμε τους άλλους», συμβουλεύει ο ειδικός.
Γεγονός: Η Ισπανία είναι η πιο φιλική χώρα στην Ευρώπη
Αυτή δεν είναι μόνο η γνώμη μας. Είναι το συμπέρασμα μιας μελέτης που διεξήγαγε η Sanrio, η ιαπωνική εταιρεία πίσω από την Hello Kitty, σε συνεργασία με την παγκόσμια εταιρεία δεδομένων YouGov. Με τίτλο «Η Κατάσταση της Καλοσύνης στην Ευρώπη», η μελέτη αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, ότι η Ισπανία είναι η πιο ευγενική χώρα στην Ευρώπη (με βαθμολογία 76%). Ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία. Η έκθεση επισημαίνει μικρές χειρονομίες όπως τα κομπλιμέντα και η ενεργητική ακρόαση ως τρόπους έκφρασης καλοσύνης. Στην Ισπανία και τη Γαλλία, αυτές οι χειρονομίες είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες μέσα στις οικογένειες, αν και στην Ισπανία είναι επίσης συχνές εκτός σπιτιού, με σχεδόν τις μισές να συμβαίνουν στην εργασία ή σε δημόσιους χώρους. Είναι πάντα μια καλή στιγμή να είσαι ευγενικός.
