Ναι, σίγουρα, υπάρχει οδηγός για τη τέλεια τσάκιση στο παντελόνι μας, αλλά στην περίπτωση της «εσωτερικής μας τσάκισης» τι κάνουμε; Αναφέρομαι σε αυτές τις σιωπηλές ιστορίες και εμπειρίες που κανείς ή ελάχιστοι γνωρίζουν. Αυτά τα μικρά, αόρατα τραύματα συνήθως από την παιδική μας ηλικία που επιμένουν να σκηνοθετούν τη ζωή μας: πώς αντιδρούμε όταν πληγωνόμαστε, πώς αγαπάμε πραγματικά τους άλλους και πώς συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας. Υπάρχει τρόπος να τα θεραπεύσουμε χωρίς να χρειαστεί να νιώσουμε ξανά όλα αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα που επιφέρουν;
Τραύμα: Πώς μας διαμορφώνει;
Μιλώντας στη Vogue Greece, η Δέσποινα Πλουσίου, ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στην αντιμετώπιση του Ψυχικού Τραύματος και συνιδρύτρια του ινστιτούτου Trauma2Therapy, εξηγεί πως πλέον αποδεικνύεται και επιστημονικά χάρη στη νευροεπιστήμη ότι το τραύμα διαμορφώνει τον τρόπο που διαχειριζόμαστε το στρες, την αυτοεικόνα μας και τη συμπεριφορά μας στους άλλους.
«Το τραύμα δεν είναι απλώς μια ανάμνηση που ανήκει στο παρελθόν. Είναι μια εμπειρία που χαράσσεται στο νευρικό μας σύστημα και συνεχίζει να επηρεάζει το παρόν μας. Όταν κάποιος έχει βιώσει έντονο ή επαναλαμβανόμενο ψυχολογικό πόνο, ο εγκέφαλος και το σώμα του συχνά παραμένουν σε μια μόνιμη κατάσταση συναγερμού, σαν ο κίνδυνος να μην έχει ποτέ τελειώσει. Αυτό εκφράζεται με υπερβολικές αντιδράσεις στο στρες, με δυσκολία να εμπιστευτούμε, με μια αίσθηση ότι δεν μπορούμε να χαλαρώσουμε πραγματικά. Παράλληλα, η αυτοεικόνα μας διαστρεβλώνεται. Η ντροπή, η ενοχή και η αίσθηση ανεπάρκειας παίρνουν τη θέση της αυτοεκτίμησης, κάνοντας τον εσωτερικό διάλογο σκληρό και καταδικαστικό. Η συμπεριφορά μας γίνεται έτσι πιο περιορισμένη: άλλοι κλείνονται στον εαυτό τους, άλλοι προσπαθούν να ελέγξουν τα πάντα, άλλοι χάνουν την ικανότητα να νιώθουν χαρά», σημειώνει.
Πέραν όμως των παραπάνω αλλαγών που μπορεί να διαμορφώνονται με τον καιρό στη συμπεριφορά μας, υπάρχουν και αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας βασικών περιοχών του εγκεφάλου μας. Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια, το τραύμα αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας της αμυγδαλής, του ιππόκαμπου και του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου μας, με αποτέλεσμα να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τον φακό της απειλής, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. «Γι’ αυτό και το τραύμα δεν είναι απλώς μια ιστορία του παρελθόντος, αλλά μια κατάσταση ύπαρξης που συρρικνώνει τη ζωή μας σε όλα τα επίπεδα, μέχρι να βρούμε τον δρόμο της επούλωσης», προσθέτει.
Σωστές συνθήκες
Με τους ειδικούς να αναγνωρίζουν πως ο φόβος να θεραπεύσει κάποιος το τραύμα του φοβούμενος πως θα ανοίξει παλιές πλαγιές είναι απολύτως φυσιολογικός και τον συμμερίζονται βαθιά, δεν παραβλέπουν πως υπάρχει μία παρανόηση που χρήζει ανάλυσης: «Για χρόνια πιστεύαμε ότι η ψυχοθεραπεία σημαίνει να «ξαναζήσεις» τα τραύματά σου, να τα αναμοχλεύσεις μέχρι να πονέσεις. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η σύγχρονη θεραπεία δεν λειτουργεί έτσι. Δεν στοχεύει να σε γυρίσει πίσω για να ξαναζήσεις την εμπειρία, αλλά να σε βοηθήσει να την επισκεφθείς μέσα από ένα νέο πρίσμα, μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και στήριξης», τονίζει η ειδικός.
Αυτό που οι ειδικοί κάνουν, δηλαδή, είναι να δημιουργούν τις συνθήκες ώστε να αρχίσει να μαλακώνει η πληγή, σιγά σιγά, με τον ρυθμό που αντέχει το εσωτερικό σύστημα του θεραπευόμενου καθώς η επούλωση δεν έρχεται μέσα από τον κατακλυσμό συναισθημάτων, αλλά μέσα από τη ρύθμιση του νευρικού συστήματος. Κατά την κ. Πλουσίου, το σώμα και η ψυχή γνωρίζουν τον δρόμο προς την επούλωση, αρκεί να τους δοθεί ο χώρος και η ασφάλεια που κάποτε έλειψαν. Η θεραπεία δεν είναι αναβίωση του πόνου. Είναι πρόσκληση σε μια νέα εμπειρία, όπου αυτό που κάποτε πονούσε βρίσκει φωνή, φροντίδα και, τελικά, γαλήνη.
Η σημασία της αυτο-συμπόνιας
Παρ΄ότι οι περισσότερες από εμάς, φανταζόμαστε τη θεραπεία του τραύματος σαν ένα μεγάλο και περίπλοκο ψυχοθεραπευτικό ταξίδι, υπάρχουν απλές καθημερινές πράξεις με τις οποίες μπορεί να γίνει η αρχή ώστε μαλακώνει η αυστηρή φωνή μέσα μας και ανοίξει ο χώρος για την ίαση.
Για την κ. Πλουσίου, η πιο καθοριστική πράξη για τη θεραπεία του τραύματος είναι η αυτο-συμπόνια. «Το τραύμα συχνά αφήνει πίσω του ένα βαρύ αποτύπωμα ντροπής, την αίσθηση ότι κάτι «στραβό» υπάρχει μέσα μας, ότι είμαστε ελαττωματικοί, ότι δεν αξίζουμε αγάπη. Η αυτο-συμπόνια είναι το αντίδοτο. Δεν σημαίνει ότι δικαιολογούμε τα πάντα ή ότι κλείνουμε τα μάτια στον πόνο. Σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε πως οι αντιδράσεις μας, όπως η αποφυγή, η υπερδιέγερση, το πάγωμα, έχουν λόγο ύπαρξης», εξηγεί.
Άλλωστε, όπως λέει, όταν κοιτάξουμε τα τραύματα και τα συμπτώματα μας με καλοσύνη και περιέργεια, αντί με κριτική και απόρριψη, τότε αρχίζει η πραγματική αλλαγή.
Μικρός οδηγός για το στρες απο τους ειδικούς:
Εκτός από το ατομικό ταξίδι για την θεραπεία του τραύματος, οι ειδικοί προτείνουν καθημερινές πρακτικές που επαναφέρουν το σώμα και το μυαλό στην ασφάλεια.
Ρυθμίστε το νευρικό σας σύστημα:
-Πάρτε αργές αναπνοές με μακριά εκπνοή, αγγίξτε κάτι δροσερό, βάλτε το χέρι στην καρδιά και μείνετε για λίγο ακίνητοι. Δώστε στον εαυτό σας στιγμές πραγματικής ξεκούρασης.
Θέστε όρια:
-Πείτε «όχι» όταν χρειάζεται, χωρίς ενοχές. Προστατεύστε τον χρόνο και την ενέργειά σας.
Μιλήστε στο “εσωτερικό παιδί” σας:
-Ρωτήστε τι χρειάζεται, δώστε του λόγια ασφάλειας («Είσαι ασφαλής τώρα»), κάντε πράγματα που σας κάνουν να νιώθετε δημιουργικός και φροντισμένος.
Χαλαρώστε το σώμα σας:
-Τέντωμα, χορός, ταλάντευση, ή απλή ακινησία με αργή αναπνοή βοηθούν να φύγει η ένταση.
Διαβάστε επίσης | Γιατί επιστρέφουμε στο παραδοσιακό ξυπνητήρι για καλύτερο ύπνο;
