Το πανί της κάποτε αντιµετώπισε τον θαλάσσιο άνεµο, ενώ το ανθρακόνηµα στο χερούλι ενισχύει την αντοχή της, που µπορεί να φτάσει τα 45 µε 50 κιλά. Η shopping bag της Salty Bag έχει τo δικό της νούµερο, τη δική της ταυτότητα και ιστορία. Την τελευταία διηγούνται οι άνθρωποι που αγωνίζονται στη θάλασσα, όπως ο Στρατής Ανδρεάδης, διεθνής Έλληνας ιστιοπλόος και συνιδρυτής του brand.
«Ήθελα να δηµιουργήσω την πιο επιθετικά sustaina-ble εταιρεία στην Ελλάδα», εξηγεί. Με βάση την Κέρκυρα από το 2013 –έτος της ίδρυσής της– µέχρι σήµερα, η Salty Bag έχει επαναχρησιµοποιήσει πάνω από 20.000 τετραγωνικά µέτρα πανιών –κατά 80% ελληνικά– και απορριµµάτων από ιστιοπλοϊκά σκάφη για τη δηµιουργία τσαντών duffle και totes, φορεµάτων και βραδινών clutches. Για τον ίδιο, η βιωσιµότητα είναι η µόνη επιχειρηµατική διέξοδος. Μέλος της Sustainability Commission της ∆ιεθνούς Οµοσπονδίας Ιστιοπλοΐας, παρακολουθεί στενά τις διεθνείς εξελίξεις στις βιώσιµες πρακτικές, όπως το Higg Index του Sustainable Apparel Coalition. Στην παραγωγική µονάδα της Κέρκυρας, όπου πρώην άνεργες γυναίκες δουλεύουν σήµερα πάνω σε καινοτόµες πρακτικές, η Salty Bag επενδύει στην πλήρη διαφάνεια του sourcing, στην ανάπτυξη κυκλικών προϊόντων και στην αναζήτηση βιώσιµων πρώτων υλών, όπως non-plastic, vegetable-based δερµάτινων εναλλακτικών, µεταξύ άλλων. Σύµφωνα µε τον Ανδρεάδη, η κεντρική φιλοσοφία του βιώσιµου επιχειρείν είναι µόνο µία: η δηµιουργία ενός ποιοτικού προϊόντος µε µεγάλη διάρκεια ζωής, βασισµένου σε ντιζάιν που εξασφαλίζει συναισθηµατικό δέσιµο. Η διαφάνεια, το σωστό sourcing και οι καλές συνθήκες εργασίας είναι τα «εργαλεία» που χρειάζεται κανείς για να φτάσει στον στόχο του, εκτιµά.
Η παγκόσµια συζήτηση περί αειφορίας και µιας πιο ηθικής στάσης στη βιοµηχανία της µόδας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, και η Ελλάδα συµµετέχει µε ένα φρέσκο κύµα νέων εταιρειών, οι οποίες από την αρχή όρισαν τη βιωσιµότητα ως µία από τις θεµελιώδεις αρχές τους. «Ξεκινήσαµε σε µια εποχή που η χώρα µας βρισκόταν σε δύσκολη κατάσταση, κυρίως οικονοµική, αλλά και µε κρίση αξιών», παρατηρεί η ∆ήµητρα Κολοτούρα, συνιδρύτρια της Zeus+∆ione, της made in Greece ετικέτας µε τη µινιµαλιστική οπτική που αποκαλύπτει πολλές δηµιουργικές πτυχές της χώρας µας. «Είχαµε έναν στόχο και µία επιδίωξη: να αναβιώσουµε και να διατηρήσουµε παλιές τεχνικές στην υφαντική, στο κέντηµα και στον αργαλειό, καθώς και να προσφέρουµε ευκαιρίες εργασίας στους εν λόγω τοµείς», συµπληρώνει. «Η επιµονή µας να παράγουµε τα πάντα στη χώρα µας, συνεργαζόµενοι µε τεχνίτες των οποίων γνωρίζουµε τα µικρά ονόµατα και µέσα σε αυτό το πλαίσιο να αναπτύσσουµε φυσικές πρώτες ύλες, είναι µια πολύ αξιόλογη οικονοµική επένδυση. Πρόκειται για µια απόφαση µε µεγάλο κόστος παραγωγής –όχι απαραίτητα ανταγωνιστικό–, αλλά αποτελεί το DNA του brand». Για την Κολοτούρα και τη συνεταίρο και επιχειρηµατική της συνοδοιπόρο, Μαρέβα Γκραµπόφσκι, η συναισθηµατική επένδυση και η προσωπική ικανοποίηση καθρεφτίζονται στην αναβίωση τεχνικών και χειροτεχνίας που χάνονταν. Στο Σουφλί, το signature «σπαθωτό» µεταξωτό µοτίβο της Zeus+∆ione παράγεται σε συνεργασία µε τον Κωνσταντίνο Μουχταρίδη. Η αρχική τους συµφωνία για µια µικρή παραγωγή 100 µέτρων τον χρόνο έχει εξελιχθεί σε περίπου 20 χλµ. ετησίως – περίπου το 70% της παραγωγής των ρούχων γίνεται µε µετάξι. Συγχρόνως, η εταιρεία συνεργάζεται µε ένα εργαστήριο κεντήµατος στο Άργος, αλλά και µε κεντήστρες από τη Θράκη µέχρι την Κρήτη.
Για τη σχεδιάστρια µόδας Ιωάννα Κουρµπέλα η αειφορία είναι διευρυµένη έννοια. «Εκτός από το φυσικό περιβάλλον, περικλείει και τα θεµελιώδη ζητήµατα της φτώχειας, της υγείας, της εξασφάλισης τροφής, της δηµοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και της ειρήνης», πιστεύει. Η ίδια, πίσω από το οµώνυµο brand που ξεκίνησε το 2003, χρησιµοποιεί αποκλειστικά ελληνικό βαµβάκι για τα πολυµορφικά της ρούχα, τα οποία αγκαλιάζουν το σώµα. Στο «βιογραφικό» της περιλαµβάνεται και µια βιώσιµη συνέργεια µε την εταιρεία νηµάτων Βαρβαρέσος και τα Θρακικά Εκκοκκιστήρια, που έλαβε τη στάµπα αειφόρου παραγωγής και την πιστοποίηση Certified Sustainable Fiber Max (CSF) της Bayer. «Άλλο ένα ζητούµενο ήταν και παραµένει το να παράγουµε αποκλειστικά στην Ελλάδα», συµπληρώνει. «Υπήρξε πολύ προκλητικό σε επίπεδο κόστους το να µεταφερθεί η παραγωγή µας έστω και σε γειτονικές χώρες, επιλέξαµε όµως να µείνουµε στην Ελλάδα και συγκεκριµένα στην Αθήνα. Αυτό µας εξασφάλισε καλύτερο ποιοτικό έλεγχο και παράλληλα ενίσχυσε την τοπική οικονοµία, διατήρησε και ανέπτυξε τις συνεργαζόµενες µε εµάς βιοτεχνίες. Έχει µεγάλη σηµασία αρχικά να διατηρηθούν οι δουλειές όλων αυτών των τεχνιτών στην κλωστοϋφαντουργία, αλλά και να εξελιχθούν οι άνθρωποι του κλάδου µας».
Τι έχει αλλάξει από τις αρχές της νέας χιλιετίας µέχρι σήµερα; Για την ίδια, οι γνώσεις και το ενδιαφέρον των καταναλωτών. «Τα χαµηλού ενεργειακού αποτυπώµατος ρούχα είναι πλέον διαδεδοµένα, ο κόσµος έχει αρχίσει να αντιλαµβάνεται πως είναι επιτακτική ανάγκη και, ευτυχώς, η γενική τάση πλέον κινείται προς τα εκεί, κάνοντας πιο εύκολη την εύρεση τέτοιου είδους υλικών, αλλά και την προώθηση αντίστοιχων ρούχων – και ας έχουν υψηλότερο κόστος».
Τα χρώµατα και τα σχέδια των αναµνήσεών µας από το αστικό τοπίο της Αθήνας βρίσκονται στην καρδιά του upcycling –της αύξησης της αξίας ενός προϊόντος µέσω ανακύκλωσης– που αναπτύσσει η εταιρεία 3Quarters στου Ψυρρή. Κεντρική δηµιουργική ιδέα είναι µια µικρή σε κλίµακα παραγωγή, µε ρετάλια από τεντάδες και παλιές τέντες να µετατρέπονται σε αδιάβροχες τσάντες και αξεσουάρ – µια πολιτική µηδενικών απορριµµάτων και χαµηλού αποτυπώµατος άνθρακα.
Η 3Quarters ιδρύθηκε το 2015, δίνοντας έµφαση στην ηθική και στην κοινωνική διάσταση µιας πιο αργής µόδας – στο project έχει χρησιµοποιηθεί µέχρι τώρα 1,5 τόνος τέντας, ενώ κάθε τσάντα απολαµβάνει αποκλειστικότητα σε σχέδιο και υλικά, συναρµολογείται στο χέρι µε δέρµατα από ζώα τα οποία έχουν καταναλωθεί και στη συνέχεια έχουν επεξεργαστεί Κρητικοί δερµατάδες. Την ιδέα είχαν και έκαναν πράξη δύο αδέλφια, ο Γιάννης και η Γαρυφαλλιά Πιτσάκη, φωτογράφος και web developer µε έδρα το Λονδίνο ο πρώτος και αρχιτέκτων µε χρόνια εµπειρίας στο Ρότερνταµ η δεύτερη. «Οδηγηθήκαµε εδώ από διαφορετικούς δρόµους. Εγώ δούλευα στους εσωτερικούς χώρους µε υλικά που ήδη υπήρχαν στα σπίτια, ενώ ο αδερφός µου αγαπούσε τις ελβετικές τσάντες Freitag από ανακυκλωµένους µουσαµάδες φορτηγών», εξηγεί η Πιτσάκη. Η πρώτη ύλη τους προέρχεται, µεταξύ άλλων, από παραδοσιακούς τεντάδες του Γαλατσίου, ενώ αυτή τη σεζόν η συλλογή Nyx βασίζεται σε χρώµατα όπως της µέντας, το έντονο γκρι και το µαύρο. «Είναι ένα ισότιµα µοιρασµένο brand από άποψη φιλοσοφίας και τελικού προϊόντος και ο κύριος στόχος µας ήταν να παραγάγουµε ένα σύγχρονο ντιζάιν µε ποιότητα και ηθικά πρότυπο», συµπληρώνει.
Το 2015 µια παρέα νέων, ο ∆ηµήτρης ∆ιαµάντης, η Πελαγία Χριστάκη και ο Άγγελος ∆εστούνης, κατάφεραν εν µέσω capital controls να συλλέξουν µε τη µέθοδο του crowdfunding πάνω από 23.000 ευρώ και να ξεκινήσουν το Urban Owl, ένα brand γυαλιών –αρχικά ηλίου– εστιασµένο στον δυναµικό σχεδιασµό. Μέσα σε αυτές τις 45 ηµέρες, πελάτες από τη Γερµανία, το Κατάρ, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία ουσιαστικά προπαρήγγειλαν τα πρώτα τους Urban Owl. Οι δηµοκρατικές διαδικασίες συνεχίζονται, καθώς κάποια από τα µοντέλα ή τα χρώµατά τους τίθενται σε διαδικτυακή ψηφοφορία – όχι όµως εκείνο που δηµιούργησαν σε συνεργασία µε τον Γιάννη Τσεκλένη και βασίστηκε στο Βουντού, σχέδιο του 1972 από το αρχείο του εµβληµατικού δηµιουργού και marketeer. Στην Κερατέα Αττικής, 35 τεχνίτες παράγουν τα Urban Owl από acetate –ανακυκλώσιµο υλικό µε βάση το ξύλο, το βαµβάκι και το πολυµερές–, µε µια αργή διαδικασία τριών µηνών για 300 κοµµάτια. Σύµφωνα µε τους συνιδρυτές, πέρα από τα δύο χρόνια της εγγύησης, το δωρεάν σέρβις που προσφέρεται από την εταιρεία παρατείνει τη ζωή των γυαλιών και ενισχύει τη χειροποίητη ταυτότητά τους. «Προτιµούµε να παράγουµε στην Ελλάδα και να ακολουθούµε πρακτικές που σέβονται τον άνθρωπο και τη νοµοθεσία. ∆εν µιλάµε απλώς για ένα προϊόν, αλλά για µια φιλοσοφία», τονίζει ο Άγγελος ∆εστούνης. «Αν δεν υπήρχε µια ηθική και βιώσιµη προσέγγιση, δεν θα συµµετείχα, δεν θα µπορούσα να το υποστηρίξω. Έχουν γίνει θυσίες, µε µεγάλο κόστος, αλλά βλέπουµε την αντίδραση του κόσµου, ότι µας εκτιµά ο καταναλωτής», συµπληρώνει η Πελαγία Χριστάκη.
Ο δρόµος προς περισσότερες βιώσιµες λύσεις µοιάζει µε έναν παγκόσµιο µαραθώνιο, ο οποίος απαιτεί γερή προετοιµασία και αντοχές – το «σπριντ» σε κάποιες περιπτώσεις αποδεικνύεται απλώς ένα τύπος greenwashing, µια παραπλανητική κίνηση που δεν συνδέεται µε ουσιαστικές πράσινες τακτικές. Στο µεταξύ, η Ιωάννα Κουρµπέλα στοχεύει σε όλο και µεγαλύτερη «εκλέπτυνση» της διαδικασίας παραγωγής µε όσο το δυνατόν χαµηλότερο ενεργειακό αποτύπωµα, χωρίς όµως δηµιουργικές εκπτώσεις. Το περασµένο καλοκαίρι, η Zeus+∆ione υποστήριξε την προσπάθεια για λιγότερα απορρίµµατα και ρύπανση στο Αιγαίο µέσα από τη νέα της δράση εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, Plastic Free Sea, σε συνεργασία µε το Κοινωφελές Ίδρυµα Α. Κ. Λασκαρίδη. Η πρώτη έγινε στην Τήνο και συνοδεύτηκε από την παραγωγή ειδικών βραχιολιών από ρετάλια, τα οποία ενίσχυσαν οικονοµικά την εκστρατεία. Ο Γιάννης και η Γαρυφαλλιά Πιτσάκη ερευνούν τη δηµιουργία µιας αποκλειστικά vegan συλλογής. «Μας απασχολεί το να µεταφέρουµε τη λογική της κυκλικής οικονοµίας στην Ελλάδα. Είναι το µοντέλο µε το οποίο θέλουµε να ζήσουµε. Στο εξωτερικό υπάρχει, εδώ πρέπει να το δηµιουργήσουµε µέσα από το ντιζάιν», σηµειώνει η Γαρυφαλλιά. Στην Κέρκυρα, τέλος, ο Στρατής Ανδρεάδης επεξεργάζεται το επόµενο κεφάλαιο της Salty Bag, το οποίο θα εστιάσει στην πρακτική της ενοικίασης και του sharing. «Πρέπει να µάθουµε να ζούµε µε λιγότερα», καταλήγει. «Μπαίνουµε σε καιρούς µε πρωτοφανείς προκλήσεις, οπότε οι λύσεις που θα δώσουµε πρέπει να είναι και αυτές καινοτόµες».
Δημοσιεύθηκε στο τεύχος Φεβρουαρίου της Vogue Greece.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα της Έλις Κις στο Vogue.gr.
