Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επιστρέφει, online αυτή τη φορά λόγω της πανδημίας, με 210 ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο, πρωτότυπα αφιερώματα και μια σειρά από live ανοιχτές συζητήσεις, διαθέσιμες στο κανάλι του στο YouTube. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφτούν από σήμερα 19/5 έως και την Πέμπτη 28/5 την ιστοσελίδα filmfestival.gr, όπου θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν δωρεάν τα ντοκιμαντέρ, τα οποία θα είναι διαθέσιμα για 400 θεάσεις σε χρήστες αποκλειστικά από την Ελλάδα.
Από τα 210, υπάρχουν κάποια μικρά (προσωπικά) διαμαντάκια, τα οποία βάζω στην (προσωπική μου) λίστα. Δυναμικές αφηγήσεις που σου ανοίγουν παράθυρα γνώσης, ικανά να σε κάνουν να αναθεωρήσεις τη σκέψη σου για διάφορα ζητήματα, από τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, μέχρι εκείνα των προσφύγων, των γυναικών, αλλά και του περιβάλλοντος. Συνάμα, αρκετά ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ για τη μόδα και τον πολιτισμό, που μας βοηθούν να μπούμε στον πολύ προσωπικό κόσμο ανθρώπων που θαυμάζουμε για το έργο τους και να τους καταλάβουμε λίγο καλύτερα. Πάρτε μολύβι και χαρτί γιατί η λίστα δεν είναι μικρή…
(1) Καλωσήρθατε στην Τσετσενία
Πιστό στις αρχές του guerilla cinema, το φορτισμένο αυτό ντοκιμαντέρ αποτυπώνει τη γεμάτη ένταση καθημερινότητα ενός υπόγειου δικτύου ακτιβιστών, που παίζουν τη ζωή τους κορόνα γράμματα: αποστολή τους να βοηθήσουν τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ θύματα της «κάθαρσης» που επιχειρεί η κυβέρνηση της Τσετσενίας. Σε ένα περιβάλλον εμποτισμένο από μίσος και καταπίεση, όπου αμέτρητα μέλη της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας φυλακίζονται, βασανίζονται, εξαφανίζονται από προσώπου γης, εκτελούνται ή –στην καλύτερη των περιπτώσεων– ζουν σε καθεστώς τρόμου, η αλληλεγγύη δουλεύει υπερωρίες κάτω από τη μύτη της εξουσίας. Ένα ανατριχιαστικό ταξίδι στην καρδιά του σκοταδισμού, που φέρνει στο φως αποσιωπημένα εγκλήματα, υμνώντας την ασύλληπτη γενναιότητα όσων τολμούν να ορθώσουν ανάστημα.
(2) ΧΨ Τσέλσι
Το 2010, η αναλύτρια πληροφοριών Τσέλσι (τότε Μπράντλεϊ) Μάνινγκ καταδικάστηκε σε κάθειρξη τριάντα πέντε ετών για διαρροή απόρρητων εγγράφων στα WikiLeaks, τα οποία περιείχαν αποδείξεις τέλεσης εγκλημάτων πολέμου από τον αμερικανικό στρατό στο Ιράκ. Η Μάνινγκ, παρότι αυτοπροσδιοριζόταν πλέον ως γυναίκα, μεταφέρθηκε σε ανδρική φυλακή. Το 2017, μετά την απονομή χάριτος από τον Μπαράκ Ομπάμα, η Τσέλσι ήρθε αντιμέτωπη με νέες δοκιμασίες και προκλήσεις. Ένα οδοιπορικό επιβίωσης και αναζήτησης ταυτότητας, που διατρέχει έναν τριπλό άξονα: πολιτική–αδηφαγία των μίντια–δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Μια ταλάντωση μεταξύ ελπίδας και καταχνιάς, μέσα από τα μάτια μιας τραυματισμένης ψυχής που παλεύει να ξορκίσει το οδυνηρό παρελθόν.
(3) Μαρτάν Μαρτζελά – Με τα δικά του λόγια
Γνωστός και ως «Μπάνκσι της μόδας», ο Μαρτάν Μαρτζελά καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο επιδραστικούς σχεδιαστές της εποχής μας, παρότι δεν έχει αποκαλύψει ποτέ το πρόσωπό του δημοσίως. Μέσα από μια καταβύθιση στις εμβληματικές συλλογές και στην κοσμοθεωρία του ανθρώπου που ξεκίνησε ως βοηθός του Γκοτιέ για να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στη βιομηχανία, το ντοκιμαντέρ παραμένει προσωπικό, διατηρώντας την ανωνυμία του δημιουργού. Αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά στην κάμερα σκίτσα, σημειώσεις και προσωπικά αντικείμενα, ο σκηνοθέτης παραδίδει ένα στοχαστικό πορτρέτο για τη σχέση της αγοράς με τη δημιουργικότητα, αλλά και των πιο απλών υλικών με τα πιο ευγενή συναισθήματα.
(4) Σχέδιο γάμου
Οι ασθενείς μπορούν να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις, να παντρεύονται και να αποκτούν οικογένεια. Αυτή πάνω-κάτω είναι η ριζοσπαστική ιδέα του επικεφαλής μιας ψυχιατρικής κλινικής. Όχι στη Σκανδιναβία ή στον Καναδά, αλλά στο ασφυκτικό περιβάλλον της Τεχεράνης. Καθώς τα πρώτα ζευγάρια σχηματίζονται, κατόπιν επιλογής μιας ειδικής επιτροπής, μια σειρά από ενδιαφέροντα ερωτήματα κάνουν την εμφάνισή τους. Μια διεισδυτική ματιά στις αθέατες δομές και στους άγραφους νόμους μιας κλειστής κοινότητας, όπου η αγάπη και ο έρωτας λειτουργούν σε άλλες συχνότητες. Την ίδια στιγμή, ένα γενναίο πορτρέτο μιας οπισθοδρομικής κοινωνίας που, υποταγμένη σε δρακόντειους ηθικούς νόμους, επιζητά εναγωνίως μια ανάσα ελευθερίας.
(5) Το σπίτι του έρωτα
Η Μπιάνκα είναι μια τριανταεννιάχρονη τρανς ιερόδουλη που ζει στο Μιλάνο. Τα τελευταία είκοσι χρόνια διατηρεί δεσμό με τη Νατάσα, μια τρανς γυναίκα από την Ιαπωνία, η οποία διαμένει προσωρινά στη Βραζιλία: ο δεσμός τους παραείναι ισχυρός για να λυγίσει από την απόσταση. Η ζωή της Μπιάνκα αποκρυσταλλώνεται στο ταπεινό της σαλόνι, διάσπαρτο με αντικείμενα και αναμνήσεις που σμιλεύουν την ταυτότητά της. Ένα διεισδυτικό ντοκιμαντέρ που εκτυλίσσεται σε ένα περίκλειστο προσωπικό σύμπαν, σκιαγραφώντας ένα τρυφερό πορτρέτο. Πίσω από τη φαινομενική ακινησία, ξεπροβάλλει ένα πολύπλοκο και ευαίσθητο σύμπαν από συνήθειες και εκπλήξεις, που περιστρέφεται γύρω από έναν και μόνο ήλιο: τη λαχτάρα της Μπιάνκα να ξαναδεί την αδελφή ψυχή της.
(6) Οίκος Πιερ Καρντέν
Δύο φανατικοί θαυμαστές και συλλέκτες του έργου του Πιέρ Καρντέν κατέληξαν –από ένα παιχνίδισμα της τύχης– να γυρίσουν ένα ντοκιμαντέρ για το είδωλό τους, επιτυγχάνοντας χάρη στο πάθος τους να φέρουν στα μέτρα μας τη larger-than-life ιδιοσυγκρασία του μεγάλου μόδιστρου. Μέσα από μια σειρά σπάνιων συνεντεύξεων που παραχώρησε ο Καρντέν, αποκαλύπτεται η ιδιοφυΐα πίσω από το εμβληματικό λογότυπο του οίκου, ενώ, σε μια σπάνια ξενάγηση στο προσωπικό αρχείο του σχεδιαστή, το παρελθόν αφηγείται μια ιστορία φουτουρισμού και ουτοπίας. Μια κομψή ταινία που αντιστέκεται στον ηλικιακό ρατσισμό με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, υπενθυμίζοντάς μας πως σχεδιάζουμε τη ζωή μας κάθε μέρα από την αρχή.
(7) Ο ήσυχος Rolling Stone
O Κιθ Ρίτσαρντς, αποτυπώνοντας εύγλωττα τις ξέφρενες ημέρες των Rolling Stones, δήλωσε κάποτε: «Για να μάθω τι έγινε εκείνα τα χρόνια, πρέπει να ρωτήσω τον Μπιλ Γουάιμαν». Ο εσωστρεφής Γουάιμαν, μανιώδης συλλέκτης αναμνηστικών και με το γαλόνι του γυναικοκατακτητή της μπάντας, υπήρξε μπασίστας των Stones την περίοδο 1962-1993. Καθώς ξεκλειδώνει το μπαούλο με τους θησαυρούς του, διαισθανόμαστε αμέσως πως τα κίνητρά του δεν πηγάζουν τόσο από μια αίσθηση νοσταλγίας όσο από τη συνειδητοποίηση πως η ζωή στριφογυρνά στο αδιέξοδο του χρόνου. Ένα ευαίσθητο ταξίδι αυτογνωσίας που χαϊδεύει θραύσματα από μνήμες, καθώς γλιστρούν σαν άμμος μέσα από τα χέρια μας.
(8) White Riot
Βρετανία, τέλη της δεκαετίας του ’70. Η πανκ εκρήγνυται. Η χώρα είναι βαθιά διχασμένη όσον αφορά τη μετανάστευση. Το Εθνικό Μέτωπο, ένα ακροδεξιό-φασιστικό πολιτικό κόμμα, αποκτά δύναμη, καθώς οι πολιτικοί όπως ο Ίνοχ Πάουελ προωθούν μια ξενοφοβική ρητορική. Τα περιοδικά NME, Melody Maker και Sounds δημοσιεύουν μια επιστολή του Ρεντ Σάουντερς, ενός φωτογράφου μουσικών, ο οποίος, εξοργισμένος από μια ρατσιστική ομιλία του Έρικ Κλάπτον, το μόνο που ζητά είναι η ροκ να γίνει το νέο όπλο κατά του ρατσισμού. Διαβάζοντας τις απαντήσεις των αναγνωστών, ο Ρεντ ανακαλύπτει ότι είναι πολλοί αυτοί που ασπάζονται τις απόψεις του… Η ταινία καταγράφει μια στιγμή στην Ιστορία, όταν που η μουσική άλλαξε τον κόσμο. Όταν μια γενιά αμφισβήτησε ολόκληρο το status quo. Το Woodstock συναντά το κίνημα ενάντια στον ρατσισμό υπό τους ήχους της πανκ.
(9) Διόνυσος, η επιστροφή
Σχεδόν τριάνταπέντε χρόνια μετά το θρυλικό ανέβασμα των Βακχών, το όνομα του Θόδωρου Τερζόπουλου συγκαταλέγεται στο πάνθεον της διεθνούς θεατρικής πρωτοπορίας. Η ταινία ακολουθεί τον Τερζόπουλο, το τέταρτο παιδί μιας αγροτικής οικογένειας προσφύγων απ’ τον Πόντο, στη συναρπαστική του διαδρομή: από τον Μακρύγιαλο της Πιερίας, τόπο καταγωγής του, στο ταξίδι του στο Berliner Ensemble, στη Ρωσία, στην Κίνα, στην Αμερική, στη βάση του στο θέατρο Άττις στο Μεταξουργείο, φτάνοντας μέχρι τους Δελφούς, εκεί όπου ξεκίνησαν όλα.
(10) Nuts!
Ευρηματική και άκρως διασκεδαστική ταινία που διηγείται τη (σχεδόν) αληθινή ιστορία του Τζον Ρόμιουλους Μπρίνκλεϊ, ενός γιατρού από το Κάνσας που ανακάλυψε το 1917 ότι μπορούσε να θεραπεύσει την ανδρική ανικανότητα μεταμοσχεύοντας όρχεις τράγων στους πάσχοντες. Συνδυάζοντας αναπαραστάσεις animation ζωγραφισμένες στο χέρι, συνεντεύξεις, αρχειακό υλικό και έναν εξαιρετικά αναξιόπιστο αφηγητή, το ‘Nuts!’ ακολουθεί την άνοδο του Μπρίνκλεϊ από τη φτώχεια και την αφάνεια στα ύψη της διασημότητας, του πλούτου και της κοινωνικής επιρροής. Η ταινία, ο τίτλος της οποίας είναι λογοπαίγνιο με τις έννοιες «τρελός» και «όρχεις» –κοινώς «παπαριές»– προσφέρει μια απολαυστικά ανορθόδοξη ματιά σε ένα εξωφρενικό και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητο κεφάλαιο της αμερικανικής ιστορίας.
(11) Ποτέ σαν την πρώτη φορά!
Σ’ αυτό το animation ντοκιμαντέρ του Jonas Odell, τέσσερις άνθρωποι μας διηγούνται με δικά τους λόγια πώς έχασαν την παρθενιά τους. Οι διαφορετικές εμπειρίες που παρουσιάζονται στις τέσσερις animated ιστορίες, άλλοτε τραγικές και άλλοτε κωμικές, αφηγούνται από τους εφήβους και τους ηλικιωμένους πρωταγωνιστές τους και έχουν όλες ένα κοινό στοιχείο: «Ποτέ δεν είναι σαν την πρώτη φορά!» Οι άνθρωποι πίσω από τις φωνές παραμένουν ανώνυμοι και εξηγούν με ειλικρίνεια τι σήμαινε γι’ αυτούς το χάσιμο της παρθενιάς τους.
(12) Σκάσε, ανθρωπάκο! Ένα ηχητικό ατύχημα
Στα τέλη του ’80, ο ομοφυλόφιλος Ρέιμοντ και ο ομοφοβικός Πιτ, δυο συγκάτοικοι στη μοναξιά και το ποτό, εξέφραζαν την αμοιβαία τους απέχθεια σε ντεσιμπέλ που ξυπνούσαν και νεκρούς. Όταν οι νέοι γείτονες, και άρτι αφιχθέντες στο Σαν Φρανσκίσκο, Έντι και Μίτσελ, αποφάσισαν να ηχογραφήσουν αυτό το πανδαιμόνιο από ουρλιαχτά και προσβολές, ούτε που είχαν φανταστεί τη συνέχεια: οι κασέτες τους έγιναν το παρθενικό viral του ’90, προτού καν εφευρεθεί ο όρος, αποτελώντας μάλιστα έμπνευση για θεατρικά έργα και βιβλία κόμικ! Μια σαγηνευτική αναδρομή στη μακρινή προ social media και YouTube εποχή, που εξερευνά τις σκιώδεις πτυχές της διασημότητας, την οριστική απώλεια της ιδιωτικότητας και την εγγενή ηδονοβλεψία της κοινωνίας.
