Οι γυναίκες σκηνοθέτες που γκρεμίζουν τις γέφυρες της πατριαρχίας

Αν έπρεπε να μαντέψουμε το είδος της ταινίας έχοντας ως μοναδική πληροφορία τον τίτλο The Happening της Audrey Diwan, οι περισσότεροι από εμάς θα λέγαμε πως πρόκειται για θρίλερ – και ίσως να μην είναι λάθος. Το σενάριο είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Annie Ernaux, που περιγράφει την αληθινή ιστορία της συγγραφέως που έμεινε έγκυος ως φοιτήτρια το 1964 και ήθελε να κάνει άμβλωση, έντεκα χρόνια πριν οι αμβλώσεις γίνουν νόμιμες στη Γαλλία. «Μου αρέσει να ασχολούμαι με το σώμα και την οικειότητα στις ταινίες μου. Το σινεμά έχει τη δυνατότητα να μας κάνει να μπαίνουμε μέσα σε διαφορετικά σώματα και ζωές ανθρώπων και ήθελα να πειραματιστώ με την ιδέα να μπούμε στο σώμα αυτής της νέας γυναίκας, ανεξάρτητα από το φύλο μας, και να ζήσουμε αυτή την εμπειρία. Δεν ήθελα να σοκάρω, αλλά να μας κάνω να νιώσουμε», δήλωσε σε συνέντευξή της.

Το ζήτημα των αμβλώσεων είναι ακόμη επίκαιρο, καθώς δεν αποτελεί κερδισμένο δικαίωμα σε όλες τις χώρες. Η νεαρή πρωταγωνίστρια της ταινίας αναφέρεται στην εγκυμοσύνη της ως «η ασθένεια από την οποία πάσχουν μόνο οι γυναίκες» και γνωρίζει πως η θεραπεία που αποζητά την καθιστά εγκληματία. Η Diwan μας παραδίδει μια ταινία που μπορεί να διαδραματίζεται στα ’60s, αλλά παρουσιάζεται σχεδόν ως άχρονη ιστορία και αφήνει στην άκρη την ηθικολογία για να μιλήσει με τη γλώσσα του σινεμά, με μεστές εικόνες και καθηλωτικά κοντινά πλάνα, παίζοντας με το genre των θρίλερ και των ταινιών τρόμου προκειμένου να σχολιάσει την καθημερινή πραγματικότητα για πολλές γυναίκες και σήμερα. Και η επιτροπή, για μια στιγμή, διορθώνει πολλαπλές αδικίες, χαρίζοντας στην Diwan τον Χρυσό Λέοντα.

Για τη βράβευση με Χρυσό Φοίνικα περνάμε στο είδος του body horror και η κινηματογραφική εξερεύνηση του γυναικείου σώματος συνεχίζεται με την ταινία Titane της Julia Ducournau. Μόνο που αυτή τη φορά η πρωταγωνίστρια μένει ανατρεπτικά έγκυος από ένα παραδοσιακό σύμβολο της ματσό αρρενωπότητας – μία vintage Cadillac. «Παρεμπιπτόντως, στα γαλλικά το αυτοκίνητο είναι θηλυκού γένους, αλλά παραδοσιακά αντιπροσωπεύει την πατριαρχία και συνδέεται με την αρρενωπότητα. Ήθελα, λοιπόν, η πρωταγωνίστρια να διεκδικήσει τη δική της αφήγηση σε αυτόν τον κόσμο, χρησιμοποιώντας τα αυτοκίνητα ως μέσο», δήλωσε η Ducournau. Αν στην αντρική αφήγηση έχουμε τον καταξιωμένο σκηνοθέτη David Cronenberg με την ταινία-ψυχολογικό θρίλερ Crash βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του J. G. Ballard, η Ducournau προχωράει ένα βήμα παραπέρα και μας παραδίδει ένα κινηματογραφικό αριστούργημα για τη γέννα, τη μητρότητα, την ανεξαρτησία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και την ανθρώπινη φύση. Η πρωταγωνίστρια δεν ήθελε ποτέ να γίνει μητέρα και η Ducournau θίγει το ταμπού που θέλει όλες τις γυναίκες να λατρεύουν τη μητρότητα, παρουσιάζοντας την κυοφορία ως κάτι τρομακτικό στην αρχή, μέχρι στο τέλος να γεννηθεί ένα νέο είδος – τόσο κινηματογραφικό όσο και ανθρώπινο. Ένα είδος που θα πάει την ανθρωπότητα λίγα βήματα παραπέρα.

Στο τελευταίο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, η Maggie Gyllenhaal βραβεύτηκε για το σενάριο της ταινίας The Lost Daughter, την οποία σκηνοθέτησε η ίδια. Βασισμένη στο ομώνυμο μπεστ σέλερ της Elena Ferrante, η Gyllenhaal παραδίδει ακόμα ένα ψυχολογικό θρίλερ για τη σχέση της γυναίκας με τη μητρότητα, τον άνισο αγώνα για επαγγελματική καταξίωση ως μητέρα δύο παιδιών, τις τύψεις και την ανακούφιση, την απώλεια και το κέρδος – την ιστορία, δηλαδή, αμέτρητων γυναικών γύρω από τον ήλιο του σύμπαντός μας. Στο ίδιο Φεστιβάλ, η Jane Campion βραβεύτηκε με τον Ασημένιο Λέοντα για τη σκηνοθεσία της ταινίας The Power of the Dog, ένα επικό δραματικό γουέστερν, ενώ η Campion τιμήθηκε με το Lumière Prize, το κορυφαίο κινηματογραφικό βραβείο στη Γαλλία, το οποίο παρέλαβε από τα χέρια της Julia Ducournau. Στην ένδοξη κινηματογραφική καριέρα της, η Campion ασχολείται με τις πιο προσωπικές πτυχές της γυναικείας ύπαρξης, όπως την επιθυμία, τον αγώνα για ελευθερία και την πορεία ενάντια στις κοινωνικές συμβάσεις.

Οι επιδόσεις μου στη Φυσική στο σχολείο δεν ήταν καλές, γιατί ο καθηγητής μας έλεγε πως διδάσκει στο τμήμα των οικοκυρικών, καθώς ήμασταν στην πλειοψηφία κορίτσια στην τάξη. Μου έχει μείνει όμως ένας κανόνας της Φυσικής για τον «συντονισμό» που έλεγε πως οι στρατιώτες δεν επιτρέπεται να κάνουν συγχρονισμένο βήμα πάνω σε γέφυρες, γιατί αυτό οδηγεί σε ταλάντωση της γέφυρας και, ίσως, σε κατάρρευση. Οι φωνές των γυναικών στον κινηματογράφο ακούγονται όλο και πιο δυνατές – η διάσημη ηθοποιός Margot Robbie έχει αποφασίσει να συνεργάζεται μόνο με γυναίκες σκηνοθέτες στην εταιρεία παραγωγής που έχει ιδρύσει και μας παραδίδει ήδη διαμάντια, όπως το Promising Young Woman, ενώ το ίδιο έχει δηλώσει και η ηθοποιός Olivia Wilde, που έχει αναλάβει και ρόλους παραγωγού και σκηνοθέτη πρόσφατα. Οι γυναικείες φωνές έχουν συντονιστεί. Οι γέφυρες της πατριαρχίας ταλαντεύονται και ήρθε η ώρα να καταρρεύσουν. 

Διαβάστε επίσης | The X-File: Τι δεν είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας