Είναι 9 του Απρίλη, ανήμερα της έναρξης των εργασιών του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Ο ήλιος αργοσβήνει πίσω από την κορυφογραμμή του Παρνασσού, αφήνοντας στον ουρανό το μεταξένιο μπλε του λυκόφωτος. Περνάω την εξώθυρα του κήπου του Πι, του πολιτιστικού χώρου της PCAI (Polygreen Culture & Art Initiative), που στεγάζεται στο πρώην παβιγιόν Πικιώνη.
Ακολουθώ το πλακόστρωτο μονοπάτι που καταλήγει στον προσεγμένο κήπο με τα όμορφα δέντρα. Δεξιά κι αριστερά μου, μέσα από τα χόρτα, ξεπροβάλλουν χάλκινοι τρίποδες με ρηχούς λέβητες που υψώνουν καπνούς, αρωματισμένους με θυμίαμα. Από τα ηχεία που έχουν σκορπιστεί στον χώρο, ακούγονται τελετουργικές μελωδίες.
Ήρθα για να ζήσω μια εικαστική εμπειρία που φέρει την υπογραφή του Charles Sandison, του καλλιτέχνη που έγινε ευρύτερα γνωστός μετά τη συμμετοχή του στην Μπιενάλε της Βενετίας, το 2001. Ο τίτλος της είναι Ο κήπος της Πυθίας.
Γέμισε ο κήπος με πίξελ
Σε λίγο, προτζέκτορες στραμμένοι στα δέντρα του κήπου και τον αυλόγυρο του παβιγιόν θα αρχίσουν να προβάλλουν πάνω τους ψηφιακά γράμματα, λέξεις και σύμβολα που αλλάζουν μορφές. Όπως σημειώνει η Κίκα Κυριακάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του PCAI, η immersive εγκατάσταση, που έχει φτιαχτεί ειδικά για τον συγκεκριμένο τόπο, προβάλλει «σε πραγματικό χρόνο στοιχεία που έχουν παραχθεί από υπολογιστή».
Ο Κήπος της Πυθίας, που έχει δημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, είναι «εφοδιασμένος» με τον κώδικα που έφτιαξε ο Sandison και αισθητήρες που ανιχνεύουν τη θερμοκρασία και τα επίπεδα φωτισμού, επιτρέποντάς του κατά τη συνεχή του αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, να το «μαθαίνει» και να αναδιαμορφώνεται συνεχώς.
Σε μία από τις κορυφαίες στιγμές της immersive εμπειρίας που ξεδιπλώνεται μπροστά μου, τα «φωτεινά σημεία» σχηματίζουν δύο ανθρώπινες μορφές με αλλόκοτα μάτια και στόμα. Σε μία άλλη, δημιουργούν μία σειρά από φωτεινούς στύλους που παραπέμπουν σε εκείνους του ναού του Απόλλωνα, εντός του οποίου λειτουργούσε, κατά την αρχαιότητα, το Μαντείο.
Δεν πρόκειται για τυχαία επιλογή: Ο 56χρονος Σκωτσέζος εικαστικός, που έχει επιλέξει τη Φινλανδία ως τόπο μόνιμης διαμονής του, άντλησε την έμπνευσή του για τον Κήπο της Πυθίας κατά τη διάρκεια μιας βόλτας στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών. Πλησιάζω τα δέντρα και ένα μέρος από τις προβολές πέφτει πάνω στα ρούχα μου, μεταμορφώνοντάς με σε επιφάνεια εγγραφής της φαντασίας του Sandison.
Αρχαίο πνεύμα, ψηφιακό
Ο καλλιτέχνης είναι παρών. Το έργο του το περιγράφει ως έναν φανταστικό τόπο που τοποθετείται «εν μέρει σε μια ορεινή πλαγιά στην αρχαία Ελλάδα και εν μέρει στη μήτρα του ηλεκτρονικού υπολογιστή μου». Απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους που τον έχουν κυκλώσει, εξιστορεί ένα ανεκδοτολογικού ενδιαφέροντος περιστατικό.
Όσο, λοιπόν, εκείνος πειραματιζόταν μέσα στον χειμώνα με τους προτζέκτορές του σε αυτή την κάπως απότομη πλαγιά του Παρνασσού, η σύζυγός του, που έμενε στον παρακείμενο οικισμό των Δελφών, αγναντεύοντάς τον από το παράθυρό της, του είπε ότι έδειχνε όπως περίπου φαντάζονται τα παιδιά τους τρελούς επιστήμονες, να κάνουν τις αλχημείες τους σε απομονωμένα κάστρα και από τους πύργους τους να βγαίνουν αστραπές.
Πιστεύετε στους χρησμούς;
Σε ερώτηση του Thom Waite, δημοσιογράφου του Dazed, θα απαντήσει πως οι καλλιτέχνες αποτελούσαν από πάντα ένα είδος σαμάνου και διαμεσολαβητή. Σε μια εποχή σαν τη σημερινή, κατά την οποία ο όγκος των πληροφοριών που δεχόμαστε είναι καταιγιστικός με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τις παρακολουθήσουμε, οι καλλιτέχνες μπορούν να «γραπώσουν» ένα κομμάτι τους και να μας το μεταφέρουν. Σαν χρησμό. Όπως έκανε η Πυθία.
Ενώ, λοιπόν, βρίσκομαι στον «κήπο» της, τον φτιαγμένο από τα δέντρα του Πι και τα πίξελ του Sandison, όσο οι προτζέκτορες προβάλλουν λέξεις, κλείνω τα μάτια μου για μερικά δευτερόλεπτα και αναρωτιέμαι πού θα βρίσκομαι σε δέκα χρόνια από τώρα.
Όταν τα ανοίγω ξανά, καρφώνονται στη λέξη «παιώνια». Αποφασίζω ότι αυτός είναι ο χρησμός μου. Αδυνατώ να τον αποκωδικοποιήσω. Μου αρέσουν, όμως, οι παιώνιες όταν τα λουλούδια τους είναι μισόκλειστα, στο μεταίχμιο της μεταμόρφωσής τους από μπουμπούκια σε άνθη.
Σειρά σας, τώρα, να λάβετε τον δικό σας χρησμό…
Η εγκατάσταση Ο κήπος της Πυθίας του Charles Sandison εκτίθεται στο Πι και είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε Τρίτη, Τετάρτη και Σάββατο, μετά τη δύση του ηλίου. Η είσοδος κοστίζει 10 ευρώ και η προπώληση των εισιτηρίων γίνεται μέσω της πλατφόρμας More.com
