Η τοξική παραγωγικότητα πηγάζει από την αδιάκοπη επιδίωξη της αυτοβελτίωσης. Φυσικά, το να προσπαθεί κανείς να βελτιώνεται και να εξελίσσεσεται δεν αποτελεί εγγενώς κακό, το αντίθετο μάλιστα, όταν ωστόσο η προσπάθεια αυτή απειλεί την ευημερία του, τότε προκύπτουν τα προβλήματα. «Η τοξική παραγωγικότητα περιγράφει μια βλαπτική επιδίωξη συνεχούς παραγωγικότητας που υπερβαίνει τα όρια», λέει η Γερμανίδα ψυχολόγος Eva Elisa Schneider. «Οι πάσχοντες έχουν την παρόρμηση να αξιοποιούν στο έπακρο κάθε λεπτό της ημέρας τους», εξηγεί.
Αν το να επιδιώκετε διαρκώς να είστε παραγωγικοί, να αρχίζετε γρήγορα να αισθάνεστε ένοχοι, άχρηστοι, ανήσυχοι ή ανίκανοι όταν χαλαρώνετε πραγματικά, τότε ίσως η έννοια της τοξικής παραγωγικότητας να σας είναι οικεία. «Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο αναπάντεχος ελεύθερος χρόνος, όπως μια ακυρωμένη συνάντηση, δεν χρησιμοποιείται για διάλειμμα, αλλά αμέσως γεμίζει με άλλες δουλειές. Το μοτίβο αυτής της συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει στο να παραμελείται η υγεία και να μην λαμβάνονται σοβαρά υπόψη σημαντικά σημάδια εξάντλησης», λέει η ψυχολόγος.
Ποιους επηρεάζει
Η ειδκός εξηγεί πως οι τελειομανείς και τα άτομα με υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην τοξική παραγωγικότητα – ειδικά όταν βρίσκονται σε περιβάλλοντα που απαιτούν πολλά από αυτούς. «Τα άτομα αυτά έχουν συχνά υψηλά πρότυπα απόδοσης και συνδέουν την αυτοεκτίμησή τους στενά με τα επαγγελματικά τους επιτεύγματα».
Ειδικάμ οι άνθρωποι σε ηγετικούς ρόλους με τεράστια πίεση για την επίτευξη αποτελεσμάτων είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην τοξική παραγωγικότητα, όπως και οι νέοι επαγγελματίες που μόλις εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό, οι οποίοι αισθάνονται την ανάγκη να αποδείξουν την αξία τους. «Αυτό τους κάνει πιο πιθανό να ξεπεράσουν τα όριά τους», εξηγεί η ψυχολόγος.
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
Η τοξική παραγωγικότητα μπορεί να οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα ψυχοσωματικών προβλημάτων, σύμφωνα με την Schneider. Σε ψυχικό επίπεδο, μπορεί να έρθουν στο προσκήνιο σημάδια έντονου άγχους όπως αγωνιώδεις σκέψεις, συναισθηματικό μούδιασμα, ευερεθιστότητα, ένταση, ανησυχία και αισθήματα ντροπής ή ενοχής. Συχνά, αυτά συνοδεύονται και από σωματικά συμπτώματα όπως διαταραχές ύπνου, πόνο ή πεπτικά προβλήματα, καταλήγει. «Το παρατεταμένο άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα πιο σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, όπως επαγγελματική εξουθένωση, κατάθλιψη ή κρίσεις πανικού».
Επιπλέον, στο πλαίσιο της προσωπικής ζωής, όσοι είναι επιρρεπείς στην τοξική παραγωγικότητα βιώνουν συχνά διαπροσωπικές συγκρούσεις, καθώς οι σύντροφοι, τα χόμπι και οι κοινωνικές τους σχέσεις συχνά παραμελούνται.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Είναι σημαντικό να αναπτύξετε υγιή σχέση με την παραγωγικότητα, τονίζει η Σνάιντερ – αυτό περιλαμβάνει τη ρεαλιστική αξιολόγηση του πόσες υποχρεώσεις μπορούν να ολοκληρωθούν μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, με χώρο για διαλείμματα και φυσικές καθυστερήσεις στην απόδοση να λαμβάνονται υπόψη.
«Τα τακτικά διαλείμματα είναι απαραίτητα, ακόμη και αν πρόκειται για μικροδιαλείμματα όπου πραγματικά δεν κάνετε τίποτα -ψίσως να τεντώνεστε για λίγο, να παίρνετε μια βαθιά ανάσα, να φτιάχνετε ένα φλιτζάνι τσάι ή απλώς κοιτάτε το τίποτα», λέει η ειδικός.
Διαβάστε επίσης | Καθημερινό περπάτημα: Χαρίζει μακροζωία; Πόσο πρέπει να περπατάμε και ποια ώρα της ημέρας είναι η ιδανική;
