Maria Grazia Chiuri:
Η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια του οίκου Dior αποκλειστικά στη Vogue Greece

∆εν είναι η πρώτη φορά που δείχνει ανάλογη ευαισθησία. Στην παρουσίαση της συλλογής Prêt-à-Porter του Dior για τη σεζόν Άνοιξη/Καλοκαίρι 2019, στις αρχές του περασµένου φθινοπώρου, γεµάτη από µηνύµατα για τις γυναίκες και τη σχέση που έχουν µε το σώµα τους, έδωσε άλλο ένα δείγµα δηµιουργικής ευφυΐας, συνεργαζόµενη µε τη σπουδαία Ισραηλινή χορογράφο Sharon Eyal. Εκείνη και οκτώ µέλη της οµάδας της χόρευαν µπροστά σε ένα έκθαµβο κοινό, ενώ παρήλαυναν τα µοντέλα φορώντας δηµιουργίες που επέτρεπαν την ευκολία στην κίνηση, µε το σώµα ως αντανάκλαση της ελευθερίας – αυτό ήταν το µήνυµα που ήθελε να περάσει η σχεδιάστρια.

Τη ρωτώ για την αντιµετώπιση του γυναικείου σώµατος στη σύγχρονη κοινωνία. «Πιστεύω ότι είναι σηµαντικό οι δηµιουργοί να συνεισφέρουν µε τις ιδέες τους στο να πάρουν τα πράγµατα µια άλλη κατεύθυνση, µακριά από τις παραδοσιακές αξίες σχετικά µε τη θηλυκότητα», απαντά. «Πρέπει να λαµβάνουµε υπόψη ότι ζούµε σ’ έναν κόσµο στον οποίο οι γυναίκες έχουν διαφορετικές ανάγκες, τόσο σε σχέση µε το πολιτισµικό τους υπόβαθρο όσο και µε το προσωπικό τους στιλ. Προσπαθώ να δηµιουργώ ρούχα που να µπορούν να υιοθετηθούν από όλες, πάντα µε τη σκέψη µου στραµµένη στο κοινό έδαφος που όλοι µοιραζόµαστε. Θυµάµαι πως, όταν πρωτοήρθα στον οίκο Dior, µου έλεγαν ότι πρόκειται για ένα brand name ταυτισµένο µε την ουσία της θηλυκότητας. Και αναρωτήθηκα τότε: Αλήθεια, τι σηµαίνει θηλυκότητα σήµερα; Νοµίζω ότι οι γυναίκες πλέον έχουν αλλάξει. Ίσως κάποιες φορές να θέλουν να δείχνουν εύθραυστες, αλλά µέσα σ’ αυτή τους την αδυναµία βλέπω να διοχετεύονται η δύναµη και η ανεξαρτησία που ίσως τους έλειπαν παλαιότερα. Υπάρχει η θηλυκότητα, αλλά όχι µε την παραδοσιακή έννοια», πιστεύει και ξεκαθαρίζει ότι «µε αυτή τη συλλογή θέλησα να απευθυνθώ στις πολυδιάστατες προσωπικότητες που υιοθετούν οι γυναίκες στην καθηµερινότητά τους. ∆εν ντύνονται πια για να ευχαριστήσουν τους άλλους, αλλά για να εκδηλώσουν τα γούστα και τις επιθυµίες που έχει η καθεµιά τους ξεχωριστά».

Σκέφτοµαι πόσο σπάνιο είναι στις µέρες µας να ακούς έναν σχεδιαστή να µιλάει µε τόσο συναίσθηµα για το σώµα πάνω στο οποίο δηµιουργεί. Επί δεκαετίες αναζητούµε απεγνωσµένα τρόπους που θα ορίσουν την ιδανική σιλουέτα ή προσπαθούµε να την επαναπροσδιορίσουµε. Συµφωνεί. «Νοµίζω ότι ο κόσµος της µόδας βρίσκεται σε µια κοµβική στιγµή. Όταν ξεκινήσαµε την προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουµε τη σιλουέτα, το κάναµε έχοντας ως άξονα το παρελθόν, και ό,τι καταφέραµε ήταν αποτέλεσµα κινήσεων που έγιναν µε το ένστικτο», αναφέρει. «Σήµερα προσπαθώ να είµαι πιο ενηµερωµένη και µε ενδιαφέρει η ιδέα της φροντίδας του σώµατος παρά η επιβολή των ρούχων σε αυτό. Πρόκειται για µια εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Μεγάλωσα, όπως ίσως οι περισσότεροι της γενιάς µου, µε την ευρωπαϊκή αντίληψη της τελειότητας της οµορφιάς βάσει του αρχαιοελληνικού ιδεώδους. Στις µέρες µας είναι πλέον σαφές ότι αυτή η εξιδανίκευση είναι κατασκευασµένη, κάτι που στην πραγµατικότητα δεν υπάρχει. Θέλω να πιστεύω ότι οι γυναίκες είναι πια ελεύθερες, απαλλαγµένες από στερεότυπα για την οµορφιά. Ευτυχώς, ενθαρρύνονται να αποδέχονται το σώµα τους».

Είναι βαθιά πεποίθησή της ότι «µέσα από τη γλώσσα του σώµατος διευκολύνεται η επικοινωνία – όπως ακριβώς συµβαίνει και µε τα ρούχα. Εµπνέοµαι από τους καλλιτέχνες που χρησιµοποιούν το σώµα τους ως κύριο µέσο επικοινωνίας. Για παράδειγµα, η συνεργασία µου µε τους χορευτές ήταν εντελώς διαφορετική από αυτή µε τους ακροβάτες. Οι πρώτοι χρειάζονταν κοστούµια φτιαγµένα από ελαστικά υλικά, που να επιτρέπουν στο σώµα να κινηθεί και να “τεντωθεί” µε άνεση. Οι ακροβάτες, αντίθετα, ήθελαν άκαµπτα υφάσµατα, που να προσφέρουν, όχι µόνο σταθερότητα, αλλά και να τους διευκολύνουν καθώς στέκονται ο ένας στον ώµο του άλλου. Αυτό είναι ένα δίδαγµα ότι τα ρούχα πρέπει να προσαρµόζονται στις ανάγκες του ατόµου και όχι το αντίθετο. Οι συγκεκριµένες συνεργασίες δίνουν µία επιπλέον κατεύθυνση στη δουλειά µου· είναι κατά κάποιον τρόπο µια εξερεύνηση, αλλά και µια δήλωση για το τι είµαστε ικανοί να κάνουµε µέσα από τη µόδα. ∆εν πρέπει να ξεχνάµε την κοινωνική της διάσταση».

Μια και ο λόγος για υφάσµατα, παρατηρώ ότι για πρώτη φορά βλέπουµε σε συλλογή του Dior υλικά όπως το µεταξωτό ζέρσεϊ. «Πράγµατι, είναι η πρώτη φορά», απαντά, υπενθυµίζοντάς µου ότι η κατασκευή των ρούχων απευθείας πάνω στο σώµα, χωρίς πατρόν (draping), είναι µέρος της ιστορίας του οίκου, κληρονοµιά του ίδιου του Christian Dior. «Στο αρχείο µας υπάρχουν πολλά τέτοια ρούχα, φτιαγµένα από σατέν ντουσέζ για παράδειγµα, που µπορούσε να στηρίξει τον κορσέ, αναπόσπαστο κοµµάτι της ενδυµασίας των γυναικών εκείνη την εποχή». Εξηγεί ότι τα κεντήµατα της δικής της συλλογής ακολούθησαν τις τεχνικές της δεκαετίας του ’50, αλλά µε πιο ελαφριά υλικά. «Η δύναµη δεν µεταφράζεται απαραίτητα σε δυσκαµψία», πιστεύει και αναρωτιέται: «∆εν µπορεί κάτι στιβαρό να είναι παράλληλα αιθέριο; Άλλωστε, οι χαρές και οι απολαύσεις της ζωής είναι συνυφασµένες µε ανάλαφρα ρούχα. Είναι σηµαντικό να διατηρηθεί στη µόδα µια ονειρική προσέγγιση, ώστε οι σχεδιαστές να µπορούν να εξερευνήσουν δηµιουργικά τη σηµασία του να είναι κανείς ανάλαφρος».

Τονίζει ότι πρέπει πάντα να λαµβάνεται υπόψη η διαφορά των εποχών. «Ο οίκος Dior ιδρύθηκε το 1947, όταν οι ανάγκες των γυναικών ήταν διαφορετικές από τις σηµερινές, όπως εξάλλου και άλλες παράµετροι, όπως το κλίµα. Για να µεταφερθεί, λοιπόν, το πνεύµα του στο σήµερα, ήταν ουσιώδες να αλλάξουµε τα υλικά. Προσπαθούµε να δηµιουργήσουµε έναν διάλογο µε τη σύγχρονη γυναίκα που φροντίζει τον εαυτό της κάθε στιγµή της ηµέρας και όχι µόνο όταν πρέπει να παραστεί σε κάποιο κοινωνικό ή επαγγελµατικό γεγονός. Προσωπικά, θέλω να τους δώσω τη δυνατότητα να επιλέγουν Dior σε όλες τις φάσεις της ζωής τους».

Περνάµε στη διαδικασία δηµιουργίας των ρούχων, στη διαφορά Prêt-a-porter και υψηλής ραπτικής. «Σε ένα ατελιέ υψηλής ραπτικής µπορούν να γίνουν θαύµατα από τους έµπειρους τεχνίτες, κάτι που είναι δύσκολο να δούµε σε µια συλλογή Prêt-à-Porter», ξεκαθαρίζει. «Όχι γιατί δεν είναι δυνατόν, αλλά γιατί στη δεύτερη περίπτωση η ποσότητα των ρούχων είναι πολύ µεγαλύτερη, πράγµα που καθιστά ασύµφορη την εµπλοκή του ατελιέ. Έτσι, καλούµαι να εκµεταλλευτώ τη δηµιουργικότητά µου µε τρόπο που να μου επιτρέπει να εκφράσω τις ιδέες μου με την ίδια συνέπεια και ποιότητα και στους δύο τομείς. Αυτό είναι το στοίχημα. Ο περιορισμός δεν είναι, τελικά, πρόβλημα, αλλά μια ευκαιρία να δουλέψω με διαφορετικό τρόπο. Μου αρέσει να ονειρεύομαι, αλλά οφείλω να είμαι και ρεαλίστρια».

Της ζητώ να μου πει τι σήμαινε για εκείνη η μετάβαση στον Dior. «Μου ήταν αδύνατον να οργανώσω την άφιξή μου στον οίκο μέσα από κάποια συγκεκριμένη στρατηγική», ομολογεί. «Όταν τελικά ήρθα, ήταν μια στιγμή που είχα προσωπική ανάγκη να μιλήσω για την ελευθερία. Άλλωστε, όλοι οι επικεφαλής σχεδιαστές εφάρμοσαν τη δική τους φιλοσοφία. Για μένα ήταν μια περίοδος που αποφάσισα να αλλάξω τη ζωή μου, να μετακομίσω σε άλλη χώρα, να βγω από τη ζώνη προστασίας που είχα επιβάλει στον εαυτό μου. Ήθελα να δοκιμαστώ σε κάτι καινούργιο. Αυτό με ώθησε να δω την ουσία του Dior με ελευθερία και, κυρίως, μέσα από το ένστικτό μου. Ξέρετε, είναι διαφορετικό να εργάζεται κανείς στο Λονδίνο, στο Παρίσι ή στο Μιλάνο. Κάθε χώρα έχει διαφορετική ιστορία και προσέγγιση. Για παράδειγμα, η γαλλική κουλτούρα στη μόδα, όπου είναι συνηθισμένα τα μεγάλα brands, διαφέρει από την ιταλική, όπου οι οίκοι ήταν στην ουσία οικογενειακές επιχειρήσεις που στο πέρασμα του χρόνου μετεξελίχθηκαν. Για να κατανοήσει, λοιπόν, κανείς την ουσία ενός brand, είναι σημαντικό να γνωρίζει λεπτομέρειες γύρω από αυτό, καθώς το ήμισυ του DNA του προέρχεται από τον τόπο στον οποίο δημιουργήθηκε. Το κλειδί για έναν σχεδιαστή ο οποίος εργάζεται για ένα εμπορικό σήμα που δεν είναι δικό του, είναι η ισορροπία μεταξύ των προσωπικών του αναφορών και εκείνων του ίδιου του brand».

Η Maria Grazia Chiuri είναι η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια στην εβδομηντάχρονη ιστορία του οίκου και μέσα σε τρία χρόνια έχει κάνει τη δική της μικρή επανάσταση. Να θυμίσουμε ότι τον Christian Dior, ο οποίος έφυγε ξαφνικά από τη ζωή, διαδέχθηκε ο Yves Saint Laurent, που πρότεινε κάτι μάλλον πολύ μοντέρνο για την εποχή, προκαλώντας σοκ στην πελατεία του. Ακολούθησε ο Marc Bohan για τριάντα χρόνια –ο μακροβιότερος στη θέση–, που εξέφρασε το όραμά του με μεγάλη επιτυχία, και κατόπιν ο Gianfranco Ferré, επιλογή που συμβόλισε την αποδοχή της ιταλικής κουλτούρας της μόδας από το Παρίσι. Η έλευση του Βρετανού John Galliano ταυτίστηκε με μια ενθουσιώδη στιγμή του οίκου, αλλά και με την εμπνευσμένη από τη σιλουέτα που δημιούργησε ο ίδιος ο Dior extravaganza, με τους κορσέδες και τα κρινολίνα. Τον διαδέχθηκε ο Raf Simons για μικρό χρονικό διάστημα, μέχρι που ήρθε η στιγμή της Maria Grazia, τον Ιούλιο του 2016. Μετά από δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια στον Valentino, η έλευσή της στον γαλλικό οίκο «ήταν κάτι συναρπαστικό, όπως ακριβώς όταν ανακαλύπτεις έναν νέο κόσμο. Πιστεύω πραγματικά ότι όλα αλλάζουν στη ζωή – το σώμα, ο τρόπος σκέψης, οι απόψεις μας. Οτιδήποτε μας δίνει τη δυνατότητα να κοιτάξουμε τα πράγματα μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία μπορεί να μας αλλάξει. Όπως ακριβώς μια καινούργια εμπειρία».

Η συζήτηση έρχεται στους millennials και στο πόσο δύσκολο είναι να προσεγγίσει ανθρώπους μικρότερης ηλικίας. «Το βλέπω διαφορετικά», λέει. «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μιλήσω μια κοινή γλώσσα με τη νέα γενιά, ώστε να μου ανοίξει τον δρόμο να οδηγήσω τον οίκο Dior στο μέλλον. Θέλω να τους βοηθήσω όσο μπορώ να μάθουν περισσότερα. Αν ο διάλογός μου μαζί τους είναι αυθεντικός, στο τέλος θα εκτιμήσουν τη δουλειά μου». Υποθέτει ότι η ανάγκη της αυτή έχει να κάνει με τη σχέση της με τα ηλικίας 25 και 22 ετών παιδιά της. «Οι αναφορές μου προέρχονται από αυτά», ομολογεί με γλυκύτητα. Έξυπνη και εργατική, με επίγνωση της θέσης και των ευθυνών της, τοποθετεί στη σωστή τους θέση τη δουλειά, την οικογένεια και τη μητρότητα. «Με τα παιδιά μου αρχίσαμε να συζητάμε πριν από πολλά χρόνια, όταν κατάλαβαν ότι έπρεπε να τα αφήσω σπίτι για να πάω στη δουλειά μου. Αντιλήφθηκαν από νωρίς ότι η μητέρα τους έχει πάθος γι’ αυτό που κάνει. Παρόλο που τα αγαπάω απεριόριστα, μερικές φορές χρειάζομαι χρόνο για να ονειρευτώ. Και μαθαίνω από αυτά», εξομολογείται. Στέκεται ιδιαίτερα στην κόρη της, Rachele, και στην εμμονή της με την ελληνική μυθολογία όταν ήταν παιδί. «Έχω τόσο πολλές αναμνήσεις από την Ελλάδα! Αγαπώ πολύ τη χώρα σας, τους ανθρώπους, την ιστορία της. Έκανα εκεί το πρώτο μου ταξίδι με τους φίλους μου και με αυτοκίνητο μόλις τελείωσα το σχολείο, στα 18 μου. Πήγαμε παντού. Ένα μέρος που δεν ξεχνώ είναι τα Μετέωρα, και εύχομαι να μπορέσω να ξαναπάω σύντομα. Επιστρέφω συχνά στην Ελλάδα. Πέρυσι πήγαμε με την οικογένειά μου στη Φολέγανδρο και περάσαμε υπέροχα. Αποφεύγω τα πολυσύχναστα νησιά, γιατί νιώθω ότι δεν έχω φύγει από το Παρίσι – βλέπω όλους τους γνωστούς μου μπροστά μου!»

Της λέω ότι η καλοκαιρινή της συλλογή μού έφερε στον νου την Ελλάδα και το κατανοεί. «Ναι, βεβαίως», λέει. «Εξάλλου, η Ελλάδα είναι η αρχή του παντός. Είναι το μέρος όπου γεννήθηκαν όλες οι πολιτιστικές αναφορές μας. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να μελετάμε την ιστορία».

Η ίδια το κάνει σε μεγάλη και σε μικρή κλίμακα, όπως πρόσφατα που μελέτησε με προσοχή τα αρχεία του οίκου εν όψει της προετοιμασίας της έκθεσης Christian Dior: The Designer of Dreams, στο Μουσείο Victoria & Albert, μια αναδρομή στην ιστορία του από το 1947 μέχρι σήμερα. Αυτή αφηγείται την έντονη επιρροή του σχεδιαστή στην παγκόσμια μόδα, παρουσιάζοντάς τον ως μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, ενώ παράλληλα εστιάζει στη σχέση του με τη Βρετανία και στη στενή φιλία του με την πριγκίπισσα Μαργαρίτα, μέσα από το φόρεμα που της σχεδίασε για τα 21α γενέθλιά της, γνωστό και από το περίφημο πορτρέτο της από τον Cecil Beaton.

«Αυτό που είναι εμφανές στην έκθεση του Λονδίνου είναι το βρετανικό όραμα για τον Dior», λέει η Maria Grazia. «Όπως και στην αντίστοιχη έκθεση στο Ντένβερ υπήρχε η αμερικανική προσέγγιση. Όταν συνεργάζεσαι με μουσεία και εκθέσεις ανά τον κόσμο, συναντάς curators που, ενώ διαβάζουν την ίδια ακριβώς ιστορία, ο καθένας της δίνει εντελώς διαφορετική ερμηνεία. Υπάρχουν βέβαια ομοιότητες, αλλά, βλέποντας τα ίδια ρούχα μέσα από ένα διαφορετικό πολιτισμικό πρίσμα, το αποτέλεσμα μπορεί να ποικίλλει. Κάθε φορά είναι διαφορετικό και εξίσου εκπληκτικό. Υπάρχουν πράγματα που με εντυπωσίασαν ιδιαίτερα στην καριέρα μου, όπως το να δω τη δουλειά μου να παρουσιάζεται μέσα από βιβλία ή σε εκθέσεις όπως αυτή του Μουσείου V&A. Ίσως γιατί ποτέ δεν με φαντάστηκα σε ένα τόσο σημαντικό μέρος. Είναι μεγάλη τιμή για μένα. Όταν το επισκέφτηκα πριν από περίπου έναν χρόνο για να δω τον χώρο της έκθεσης, είχα και άλλη μία πολύ συναισθηματική εμπειρία περπατώντας μόνη εκεί μέσα και βλέποντας ένα φόρεμα που είχα σχεδιάσει για άλλον οίκο – είδα τον εαυτό μου σε δύο διαφορετικές στιγμές της ζωής μου!»

Δημοσιεύθηκε στη Vogue Greece Μαΐου 2019.

Δείτε ολόκληρο το βίντεο της συνέντευξης στο VogueTV.