πώς-κατασκευάζονται-τα-ρούχα-που-φορά-119675
©Getty Images

Έχουν περάσει έξι χρόνια από την τραγωδία στη Rana Plaza, όταν τον Απρίλιο του 2013 ένα εξαώροφο εργοστάσιο υφασμάτων κατέρρευσε στην περιοχή Dhaka του Bangladesh, σκοτώνοντας 1.134 ανθρώπους. Μετά το τραγικό αυτό συμβάν, εταιρείες και συνδικάτα έσπευσαν να υπογράψουν μια πενταετή συμφωνία, γνωστή και ως Συμφωνία του Μπαγκλαντές, καθώς και τις 2018 Transition Accord και RMG Sustainability Council (PSC), διασφαλίζοντας τακτικούς ελέγχους για ασφαλείς συνθήκες εργασίας. Ωστόσο, ο θάνατος 43 ανθρώπων σε εργοστάσιο του Δελχί από πυρκαγιά στις 8 Δεκεμβρίου, αποδεικνύει την έκταση του προβλήματος που εξακολουθεί να υπάρχει. Το Fashion Revolution, ένα παγκόσμιο, μη κερδοσκοπικό κίνημα που ξεκίνησαν οι Orsola de Castro και Carry Somers αμέσως μετά την τραγωδία στη Rana Plaza, παροτρύνει εδώ και καιρό τα διεθνή brands να λάβουν μέτρα και να δράσουν. Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι δραστηριοποιήθηκαν μέσα από την καμπάνια #WhoMadeMyClothes κατά τη διάρκεια του Fashion Revolution Week το 2018, η οποία παρότρυνε τους καταναλωτές να υποστηρίξουν τη διαφάνεια στη μόδα. «Πρέπει να αποκτήσουμε ξανά επαφή με την εφοδιαστική αλυσίδα και να επιμείνουμε στη διαφάνεια», λέει η Somers στη Vogue. «Γνωρίζουμε πως τόσο η κοινωνική όσο και η περιβαλλοντική εκμετάλλευση ευδοκιμούν σε μέρη που δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας».

Πώς κατασκευάζονται τα ρούχα που φοράμε;-1
©Getty Images

Η ανάγκη για διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα

Το Fashion Revolution λάνσαρε το Fashion Transparency Index το 2018, το οποίο δημοσίευε λίστες προμηθευτών σε MKO, συνδικάτα, και εργάτες έτσι ώστε να βγουν στην επιφάνεια οποιαδήποτε θέματα αφορούν ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον στην εφοδιαστική αλυσίδα. To 2016, το Index έδειξε πως από τα 40 κορυφαία παγκόσμια brands, μόνο το 12% δημοσίευε τα ακριβή στοιχεία των τοποθεσιών όπου ράβονταν τα ρούχα, ενώ το 2019, από τα 200 brands το 35% προσφέρθηκε να δημοσιοποιήσει αυτές τις πληροφορίες. «Όσο αφορά την προέλευση, έχουμε δει σημαντική βελτίωση», προσθέτει η Somers. Όμως υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα. Τον Οκτώβριο του 2019 γνωστοποιήθηκε πως γυναίκες που εργάζονται σε εργοστάσια στο Μπαγκλαντές είναι θύματα σωματικής και ψυχικής βίας από τους προϊστάμενούς του, ενώ τον Μάιο του 2018 το Global Labor Justice δημοσίευσε μια έκθεση που έλεγε πως εργαζόμενοι που βρίσκονται στο τομέα της παραγωγής στο H&M και στο Gap έχουν επανειλημμένα βιώσει σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση. Όμως ακόμα και τα luxury brands φαίνεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα σε σχέση με τη διαφάνεια της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Το Νοεμβρίου του 2019, η αστυνομία στην Ιταλία έλαβε καταγγελίες και τελικά έβαλε λουκέτο σε ένα παράνομο χώρο εργασίας με άθλιες συνθήκες, το οποίο λέγεται πως σχετιζόταν με οίκους όπως ArmaniFendi και Saint Laurent. Ακόμα και στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου οι συνθήκες εργασίας βρίσκονται υπό αυστηρό έλεγχο, είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς με βεβαιότητα την προέλευση των ρούχων που φοράει. «Μας λένε πως κατασκευάζονται στην Ιταλία ενώ στη πραγματικότητα κατασκευάζονται υπό παράνομες συνθήκες στην Ιταλία, ή μπορεί να λέγεται πως κατασκευάζεται στις ΗΠΑ ενώ φτιάχνεται σε κάποιο παράνομο χώρο στο Λος Άντζελες. Δεν το ξέρει κανείς», λέει η Dana Thomas, συγγραφέας του Fashionopolis: The Price of Fast Fashion and the Future of Clothes.

Πώς κατασκευάζονται τα ρούχα που φοράμε;-2
©Getty Images

Τα brands δεν έχουν όλες τις πληροφορίες

Συχνά, ακόμα και τα ίδια τα brands δεν γνωρίζουν την προέλευση του εμπορεύματος, καθώς οι κατασκευαστές συνεργάζονται με ένα ευρύ δίκτυο άλλων κατασκευαστών, οι οποίοι και παράγουν τα ρούχα. «Αν τα brands δεν παίρνουν την ευθύνη και δεν ελέγχουν την εφοδιαστική αλυσίδα τους, τότε δεν μπορούμε ούτε εμείς σαν καταναλωτές να γνωρίζουμε ποιος έχει φτιάξει αυτό που φοράμε», λέει η Thomas. Παρά τις προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο, όπως η Συμφωνία του Μπαγκλαντές, η εκμετάλλευση των εργαζομένων στο τομέα της κατασκευής ενδυμάτων, το 80% των οποίων είναι γυναίκες, είναι πολύ διαδεδομένη. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στην Αγγλία τον Σεπτέμβριο, η οποία εστίαζε στην βιομηχανία ενδυμάτων στην Ινδία, έδειξε πως οι έλεγχοι στα εργοστάσια δεν γίνονται με το σωστό τρόπο. Το κόστος αλλά και οι διακυμάνσεις στις παραγγελίες είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην εκμετάλλευση των εργατών. Ενώ πολλά brands δημοσιοποιούν πλέον τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πρακτικές τους, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο πως αυτές εφαρμόζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της παραγωγής. «Παρατηρούμε πως υπάρχει έλλειψη πληροφορίας σε ότι αφορά το πραγματικό αντίκτυπο που έχουν οι πρακτικές των brands στους εργαζόμενους και στο περιβάλλον», εξηγεί η Somers.

Πώς κατασκευάζονται τα ρούχα που φοράμε;-3
©Getty Images

Τα επόμενα βήματα Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ The True Cost του 2015, το 2% των εργατών παίρνουν χρήματα με τα οποία μπορούν να επιβιώσουν. Στο Μπαγκλαντές, ο κατώτατος μισθός υπολογίζεται στα 85 ευρώ, το ½ δηλαδή που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ζήσει. Με αυτή την αφορμή, δυο ethical brands, τα Able και Nisolo ξεκίνησαν το Lowest Wage Challenge, όπου ζητούν από εταιρείες να δημοσιοποιήσουν τον κατώτατο μισθό που παίρνει ένας εργάτης στην εφοδιαστική αλυσίδα. «Υπάρχουν brands που λένε πόσο είναι ο μεσαίος μισθός ή το κόστος που έχει ένα ρούχο για να κατασκευαστεί», λέει ο Patrick Woodyard, CEO και συνιδρυτής του Nisolo. «Αυτό όμως δεν μας λέει αν εκείνοι που βρίσκονται στο πιο χαμηλό επίπεδο της αλυσίδας, οι πιο ευάλωτοι, προστατεύονται ή όχι. Θέλουμε όλη η βιομηχανία να στρέψει τη προσοχή της στους κατώτατους μισθούς». Όσο πιο πολλές πληροφορίες έχει ο καταναλωτής- και όσο πιο έγκυρες είναι- τόσο πιο εύκολο είναι να κάνει τις σωστές επιλογές. «Θα θέλαμε να αποκαλύπτουν όλα τα brands αυτές τις πληροφορίες σε ένα ενιαίο πλαίσιο. Έτσι γίνεται πολύ πιο εύκολο για τον καταναλωτή», λέει η Somers. “Και για τις ίδιες τις εταιρείες ώστε να τον ανταγωνισμό αλλά και για να ξέρουν τι μπορούν να κάνουν για να βελτιώσουν τις συνθήκες». Εν κατακλείδι, οι καταναλωτές έχουν την δύναμη να ζητήσουν την ευθύνη από τις εταιρείες. «Αγοράστε από brands που έχουν ελεγχθεί από τρίτους, που υπάρχει διαφάνεια, που πληρώνουν σωστά τους εργάτες και χρησιμοποιούν τις κατάλληλες πρώτες ύλες», προσθέτει η Thomas. «Μπορεί κανείς να κάνε την έρευνα του ώστε να γνωρίζει πως κάνει το σωστό».