η-δημοσιογράφος-ελένη-βαρβιτσιώτη-μι-275696

Ξεκινάω με τις απαραίτητες συστάσεις: Το 2015 και μέσα στα χρόνια της βαθιάς κρίσης, η Ελένη Βαρβιτσιώτη βρισκόταν στις Βρυξέλλες ως ανταποκρίτρια του ΣΚΑΪ και της Καθημερινής. Την εποχή που η χώρα μας φιγουράριζε στα πρωτοσέλιδα του πλανήτη, η ίδια εργαζόταν στον τόπο του «εγκλήματος». Κάπου τότε, με τη συνάδελφό της Βικτώρια Δενδρινού αποφάσισαν να γράψουν ένα βιβλίο βασισμένο σε 230 ώρες off the record συνεντεύξεων με 95 πρωταγωνιστές των γεγονότων που σημάδεψαν την Ελλάδα από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Ιούλιο του 2015. Το βιβλίο Η τελευταία μπλόφα κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2019 και έγινε best seller. Σήμερα η Ελένη είναι ανταποκρίτρια των Financial Times στην Αθήνα, καλύπτοντας Ελλάδα και Κύπρο, και παράλληλα σχολιάστρια στο δελτίο ειδήσεων του AΝΤ1.

Κάποια χρόνια πριν, αν δεν κάνω λάθος τον χειμώνα του 2017, την είχα συναντήσει μαζί με κοινούς φίλους σε ένα αθηναϊκό μπαρ. Βρισκόταν στην Ελλάδα «σκαστή» από τις Βρυξέλλες, για να καταψύξει τα ωάριά της – άγνωστη διαδικασία τότε για τους περισσότερους. Δεν είχα καταλάβει ακριβώς περί τίνος επρόκειτο, αλλά επειδή μου έδωσε την εντύπωση ενός ανθρώπου ευφυούς, τολμηρού και πρωτοπόρου, θεώρησα ότι έκανε κάτι σωστό. Είχα δίκιο.

Σήμερα, που πλέον η κρυοσυντήρηση ωαρίων βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα γυναικών άνω των 30, η Ελένη ήταν η πρώτη που σκέφτηκα για να συζητήσουμε πάνω σ’ αυτό το θέμα. Της τηλεφώνησα διστακτικά, με τον φόβο ότι ίσως παραβιάζω κάτι προσωπικό της. «Εννοείται!» μου απάντησε χωρίς δεύτερη σκέψη. «Ας μιλάμε λίγο ανοιχτά, επιτέλους! Είναι σημαντικό να γίνεται μια δημόσια συζήτηση πάνω στην κρυοσυντήρηση των ωαρίων και, προς Θεού, να μην είναι ταμπού. Κάθε γυναίκα πρέπει να είναι ενήμερη για το ότι έχει αυτή τη δυνατότητα με τους τάδε κινδύνους και το δείνα κόστος, ώστε να μπορεί να επιλέξει αν θέλει να το κάνει ή όχι. Να μην ντρέπεται να μιλήσει γι’ αυτό στους γονείς, στον σύντροφο, στις φίλες της. Όπως μιλάμε για το τεστ ΠΑΠ και την πρόληψη του καρκίνου, ας μιλήσουμε επιτέλους και για την πρόληψη της αναπαραγωγής». Συναντηθήκαμε λοιπόν και στην παρακάτω συζήτηση δεν έκανα παρά τον δικηγόρο του διαβόλου. Πέταξα πάνω της κάθε ταμπού, φόβο και υστεροβουλία που κυκλοφορεί εκεί έξω γύρω από το θέμα της κρυοσυντήρησης ωαρίων, επειδή ακριβώς γνώριζα ότι μπορεί να τα αποκρούσει και να νικήσει αυτή τη μορφή συντηρητισμού. Σκοπός της συνέντευξης; Αν μπορεί η Ελένη να μιλήσει για τις επιλογές της χωρίς να ντρέπεται, να μπορέσει έστω και μία άλλη γυναίκα να το πράξει.

Η δημοσιογράφος Ελένη Βαρβιτσιώτη μιλά για την απόφασή της να κάνει  κρυοσυντήρηση ωαρίων-1

Ελένη, ας ξεκινήσουμε από τη συνεργασία σου με τους Financial Times. Πώς είναι;

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία, γιατί στην ουσία προβάλλω την Ελλάδα στον υπόλοιπο κόσμο. Πολύ διαφορετικό από το να γράφεις σε ένα ελληνικό μέσο, του οποίου οι αναγνώστες γνωρίζουν τι συμβαίνει και καλύπτεις την επικαιρότητα μέρα με τη μέρα. Τώρα ο αναγνώστης μου μπορεί να βρίσκεται στη Σιγκαπούρη, στο Μουμπάι, στη Ρουάντα… κι εγώ προσπαθώ να σκεφτώ τι έχει νόημα γι’ αυτόν να διαβάσει. Επίσης δουλεύω σε μια εφημερίδα που έχει ανταποκριτές και συνεργάτες σε όλα τα μέρη του κόσμου, με τους οποίους επικοινωνώ. Έτσι τα άρθρα μας συνδυάζουν τις γνώσεις πολλών και διαφορετικών ανθρώπων και είναι πιο σφαιρικά.

Από πλευράς συγγραφής ετοιμάζεις κάτι;

Όχι. Ίσως επειδή δεν είμαι έτοιμη ακόμα. Η τελευταία μπλόφα ήταν μια εξουθενωτική εμπειρία, καθώς δεν σταμάτησα να δουλεύω συγχρόνως στην Καθημερινή και στον ΣΚΑΪ. Δεν είχα κενό ούτε μία μέρα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Έπαθα burn out. Σκέψου ότι από τότε δεν το έχω ξανανοίξει.

Ήταν μια δημιουργική περίοδος και η επιτυχία που έκανε το βιβλίο σε αποζημίωσε, φαντάζομαι.

Απόλυτα. Ήταν τεράστια ανταμοιβή όταν έρχονταν άγνωστοι και μου έλεγαν πόσο πολύ τους άρεσε το βιβλίο και πόσα έμαθαν από αυτό. Αλλά δεν είχαμε ιδέα ότι θα γίνει επιτυχία. Θυμάμαι την περίοδο της συγγραφής να αναρωτιόμαστε με τη Βικτώρια Δενδρινού, με την οποία το συνυπογράψαμε, ποια φίλη μας θα το διάβαζε, και αυτές να μετριούνται στα δάχτυλα των δύο χεριών μας. Άλλωστε, συνήθως αυτά τα βιβλία στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται για κάποιον λόγο ως βαρετά. Είναι λίγο σαν «τιμωρία». Οπότε δεν ποντάραμε σε κάποιον απόηχο, θέλαμε απλώς να έχει γραφτεί η ιστορία και να υπάρχει εκεί έξω. Από την άλλη, ήταν μια ιστορία με τόσο καταπληκτικούς χαρακτήρες και τόσο μεγάλες ανατροπές στην πλοκή, που ο καλύτερος σεναριογράφος δεν θα μπορούσε να σκεφτεί – συν το ότι ήταν πολύ σημαντικά γεγονότα για εμάς τους Έλληνες. Λέγαμε στις ειδήσεις ο «Ευρωπαίος αξιωματούχος». Αλλά ποιος είναι, τέλος πάντων, αυτός ο Ευρωπαίος αξιωματούχος που αποφασίζει για σένα, για μένα, για τη σύνταξη της γιαγιάς σου;

Η αγάπη σου για τη δημοσιογραφία, την έρευνα, τη συγγραφή έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα ανασταλτικά στη δημιουργία οικογένειας και στην απόκτηση παιδιού;

Δεν νομίζω ότι λειτουργεί ποτέ κάτι ανασταλτικά. Πιστεύω ότι, αν θέλεις κάτι πραγματικά, το πετυχαίνεις. Η περίοδος από τα 30 μέχρι τα 40 είναι η πιο δημιουργική για έναν άνθρωπο. Είναι η δεκαετία που μπορείς να προχωρήσεις πολύ την καριέρα σου και παράλληλα ενδείκνυται για να κάνεις οικογένεια. Οπότε καλείσαι να επιλέξεις. Με τη διαδικασία της κρυοσυντήρησης των ωαρίων η γυναίκα μπορεί να πάρει πίστωση χρόνου και να λειτουργήσει επί ίσοις όροις με τον άνδρα, που δεν έχει αυτόν τον βιολογικό κόφτη.

Με αυτή τη σκέψη αποφάσισες να μπεις στη διαδικασία της κρυοσυντήρησης;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν το σκέφτηκα πολύ. Βρισκόμουν στις Βρυξέλλες και δεν ήθελα να επιστρέψω στην Αθήνα. Ήμουν ενθουσιασμένη με αυτό που έκανα. Συγχρόνως ήμουν 35 χρονών. Είναι η ηλικία που χτυπάει καμπανάκι ότι η γονιμότητά σου αρχίζει να φθίνει. Οπότε το συζήτησα με τον γυναικολόγο μου κι εκείνος με παρότρυνε να κάνω κρυοσυντήρηση ωαρίων. Δεν ρώτησα κανέναν. Δεν είχα κάποια φίλη που να το έχει κάνει. Θεώρησα ότι με αυτόν τον τρόπο θα μου έφευγε ένα βάρος. Βασικά, τώρα που το σκέφτομαι, είχα δει το εξώφυλλο ενός εντύπου που απεικόνιζε μια γυναίκα και είχε τίτλο «Freeze your eggs, Free your career». Έτσι μου μπήκε η ιδέα.

Πώς ήταν η διαδικασία;

Η διαδικασία είναι λίγο πολύ γνωστή. Την πρώτη μέρα της περιόδου σου ξεκινάς να κάνεις καθημερινά και σε συγκεκριμένη ώρα μια ένεση, για διάστημα περίπου 15 ημερών. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα ο γιατρός παρακολουθεί με υπέρηχο την παραγωγή ωαρίων και μετά γίνεται η διαδικασία της λήψης. Για την οποία χρειάζεται να κάνεις μέθη, ενώ διαρκεί περίπου μία ώρα.

Η δημοσιογράφος Ελένη Βαρβιτσιώτη μιλά για την απόφασή της να κάνει  κρυοσυντήρηση ωαρίων-2

Συναισθηματικά πώς ήσουν;

Πάρα πολύ χαρούμενη. Μάλιστα ήθελα να το μοιραστώ. Δεν θεωρούσα ότι είναι κάτι που πρέπει να κρύψω. Μου έφευγε ένα βάρος. Δεν λέω ότι είναι πανάκεια ή ότι είναι βέβαιο πως θα μείνεις έγκυος σε όποια ηλικία το αποφασίσεις, αλλά σίγουρα αυξάνεις τις πιθανότητες. Στην ουσία συντηρείς την ποιότητα και την ποσότητα των ωαρίων της δεδομένης στιγμής για το μέλλον.

Φοβήθηκες τη λήψη ορμονών;

Σκέφτηκα μήπως επιβαρύνω τον εαυτό μου, αλλά ο γιατρός μου ήταν καθησυχαστικός και του έδειξα εμπιστοσύνη. Άλλωστε, είναι μια διαδικασία που συνιστάται και σε καρκινοπαθείς. Εννοώ ότι μια γυναίκα που έχει καρκίνο, πριν κάνει χημειοθεραπείες και εφόσον δεν έχει παιδιά, παίρνει τις ίδιες ορμόνες για να γίνει λήψη των ωαρίων της.

Άκουσα κάποιον πρόσφατα να σχολιάζει ότι η φύση προσφέρει στη γυναίκα χονδρικά μια 20ετία για να κάνει παιδί. Αναρωτιόταν, λοιπόν, γιατί αυτός ο χρόνος να μην είναι αρκετός.

Ναι, μόνο που αυτή η 20ετία ξεκινά στα 18 και άρα τα μαθηματικά που έκανε αφορούν ένα μοντέλο γυναίκας άλλης εποχής. Η κοινωνία έχει προχωρήσει. Η γυναίκα πλέον είναι –ή έστω προσπαθούμε να είναι– ισότιμο μέλος στον επαγγελματικό στίβο. Στα 35 σου, που βρίσκεσαι στο πικ της καριέρας σου, για να κάνεις παιδί πρέπει να βγεις off περίπου μία διετία και επομένως να κάνεις πολλά βήματα πίσω. Γιατί, αφού έχεις την επιλογή να πάρεις μια πίστωση χρόνου, να μην το κάνεις; Δεν το καταλαβαίνω. Εμένα όλο μου το περιβάλλον ήταν πολύ θετικό· από τον μπαμπά μου μέχρι τις φίλες μου.

Από την άλλη, εμπεριέχει μια τέτοια απόφαση και ένα είδος ενοχών; Το αφήγημα ότι, αντί να κάνω παιδί, κρυοσυντηρώ τα ωάριά μου;

Ούτε για μία στιγμή δεν ένιωσα έτσι. Η ζωή τα φέρνει διαφορετικά στον καθένα. Μπορεί να είχα βρει τον έρωτα της ζωής μου στα 25 και στα 30 να ήμουν ευτυχισμένη μητέρα. Φανταστικό. Εγώ όμως έχω μια άλλη πορεία. Είμαι πολύ χαρούμενη για τη ζωή μου μέχρι σήμερα, για όσα έχω καταφέρει, για τις εμπειρίες μου. Έχω ζήσει στο εξωτερικό, έχω ταξιδέψει, έχω πάει σε αποστολές, έχω βγάλει ένα βιβλίο, έχω γνωρίσει υπέροχους ανθρώπους, δουλεύω σε μια κορυφαία εφημερίδα. Δεν έχω κάτι να πω. Μπορεί ως μαμά να ήμουν πιο χαρούμενη, αλλά δεν προέκυψε. Μπορεί να προκύψει, ίσως και όχι. Πάντως έχω μια ασφάλεια πάνω σ’ αυτό.

Υπάρχει και το γνωστό ταμπού ότι κάποια καταψύχει τα ωάριά της επειδή δεν έχει σύντροφο.

Δεν το ακούω καθόλου. Μπορεί στα 30 σου να έχεις έναν σύντροφο που να μην είναι κατάλληλος για να κάνεις μαζί του οικογένεια. Μπορεί να μην έχεις την οικονομική δυνατότητα. Μπορεί αργότερα να έχεις και τον κατάλληλο σύντροφο και την οικονομική δυνατότητα. Γιατί να πιεστώ στα 30 ή στα 35 να κάνω ένα παιδί με τις λάθος συνθήκες; Επειδή ο χρόνος μετράει αντίστροφα; Θέλω να έχω τον έλεγχο του χρόνου και του σώματός μου, κάτι που για τους άνδρες είναι δεδομένο. Γίνομαι ισότιμη μ’ αυτόν τον τρόπο.

Ενώ πρόκειται για μια ιατρική διαδικασία, ένα δώρο της επιστήμης, μια τέτοια απόφαση έχει κοινωνικές και προσωπικές προεκτάσεις. Δηλαδή, προϋποθέτει συνειδητοποίηση της ηλικίας και του χρόνου που περνάει, της προσωπικής σου κατάστασης, των προτεραιοτήτων που έχεις θέσει στη ζωή σου.

Επίσης προϋποθέτει να συνειδητοποιήσεις διάφορα πράγματα για τα οποία είσαι περήφανη και θέλεις να διαφυλάξεις. Σκέφτεσαι το σημείο της καριέρας στο οποίο με κόπο έχεις φτάσει, το πόσο απολαμβάνεις την ελευθερία σου και τον χρόνο που περνάς με τους φίλους σου, πόσο σου αρέσει να ταξιδεύεις. Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι δεν είναι αυτοσκοπός η μητρότητα. Στην Ελλάδα, δυστυχώς ακόμη σε μεγάλο βαθμό, σου λένε ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να ολοκληρωθείς ως γυναίκα. Είναι φανταστικό να γίνεσαι μητέρα. Δεν έχω καμία αμφιβολία, κι ας μην έχω γίνει και μακάρι να γίνω. Αλλά μπορεί η ζωή σου να είναι πολύ ωραία και χωρίς παιδιά.

Τελικά, σ’ αυτή τη διαδικασία μπαίνει μια γυναίκα που θέλει πολύ να γίνει μητέρα ή το αντίθετο;

Καλή ερώτηση. Νομίζω και οι δύο. Ή, μάλλον, νομίζω ότι πρέπει να θέλεις να γίνεις μητέρα για να το κάνεις ή να θέλεις τουλάχιστον να έχεις την επιλογή. Προσωπικά με ενθουσίαζε η δουλειά μου και ήξερα ότι θα μου ήταν δύσκολο να είμαι μητέρα και ταυτόχρονα ανταποκρίτρια στις Βρυξέλλες. Δεν μπορούσα να πηγαίνω στην άλλη άκρη του κόσμου και να αφήνω πίσω μου ένα μωρό. Πρέπει να επιλέξεις. Είναι και πώς τα φέρνει η ζωή, θέμα τύχης.

Πιστεύεις ότι σε κάποιες περιπτώσεις η κρυοσυντήρηση των ωαρίων μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά σε μια επιθυμία; Δηλαδή, με την πίστωση χρόνου που παίρνεις, να αναβάλλεις διαρκώς τη μητρότητα;

Αν είναι τέλειες οι συνθήκες, γιατί να το αναβάλεις;

Είναι ποτέ τέλειες οι συνθήκες;

Εννοείς ότι χαλαρώνεις και περιμένεις την ουτοπία για να κάνεις το βήμα; Μπορεί. Εγώ θα ήθελα να κάνω οικογένεια με έναν σύντροφο με τον οποίο να είμαι καλά. Αλλιώς δεν με νοιάζει και να μην κάνω. Δεν προηγείται η ανάγκη για μητρότητα της ανάγκης για μια ποιοτική συνύπαρξη με τον άνθρωπό μου. Επίσης δεν θα ήθελα να κάνω μόνη μου παιδί. Υπάρχουν οι γυναίκες που θα το κάνουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Εγώ μάλλον δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία.

Εν τω μεταξύ αποτελεί κι ένα «trend» της εποχής. Πας για μια απλή εξέταση και, αν είσαι άνω των 35, οι γυναικολόγοι σού θυμίζουν τον χρόνο που περνάει και τη δυνατότητα της κρυοσυντήρησης. Εν τω μεταξύ, η διαδικασία είναι δαπανηρή για τη γυναίκα και επικερδής για τον γιατρό. Θέλω να πω ότι τείνει να εμπορευματοποιηθεί το θέμα.

Δεν συμφωνώ. Αν θελήσεις στα 45 σου να κάνεις παιδί, θα μπεις στην ίδια ακριβώς διαδικασία με πολύ λιγότερες πιθανότητες. Γιατί στην ουσία η κρυοσυντήρηση είναι το πρώτο στάδιο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Σε ό,τι αφορά το κόστος, ναι, αξίζει να αναφερθούμε. Η κρυοσυντήρηση στοιχίζει 2.500 με 3.000 ευρώ. Εγώ είχα την τύχη να έχω την οικονομική άνεση να το καλύψω. Δεν μπορούν όλοι όμως, δυστυχώς. Και να σκεφτείς ότι στην Ελλάδα είναι μικρότερο το κόστος απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ενώ και οι γιατροί μας είναι πολύ καταρτισμένοι σχετικά. Θεωρώ ότι θα έπρεπε να υπάρχει μέριμνα από το κράτος. Ζούμε σε μια χώρα με σοβαρό πρόβλημα υπογεννητικότητας. Ένας τρόπος για να βοηθήσεις μια γυναίκα να κάνει παιδί είναι να της επιδοτήσεις κάτι τέτοιο.

Συνηθίζεται πλέον η κρυοσυντήρηση να είναι και υπόθεση για δύο. Υπάρχουν ζευγάρια που αποφασίζουν να προβούν στη διαδικασία γιατί δεν είναι έτοιμα να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί.

Ναι, και το θεωρώ επίσης τεράστια πολυτέλεια. Η δυνατότητα επιλογής και ο έλεγχος του χρόνου και του σώματός σου είναι κέρδος σε κάθε περίπτωση. Ευτυχώς άλλαξε και αυτός ο αδιανόητος νόμος που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, βάσει του οποίου για να κρυοσυντηρήσει μια παντρεμένη γυναίκα τα ωάριά της έπρεπε να πάρει γραπτή συναίνεση από τον σύζυγό της. Και όχι μόνο αυτό. Αν χώριζε και ήθελε μετά το διαζύγιο να χρησιμοποιήσει τα δικά της ωάρια, χρειαζόταν και πάλι τη συναίνεση του πρώην άνδρα της! Το διανοείσαι; Να χρειάζεσαι την άδεια ενός άλλου ανθρώπου για κάτι που παράγει το δικό σου σώμα! Να το πω αντίστροφα: σαν να έπρεπε μια γυναίκα να εγκρίνει γραπτώς τη χρήση του σπερματοζωαρίου του πρώην συζύγου της. Ήταν τρελό!

Αν η επιστήμη σού δίνει τη δυνατότητα να κάνεις παιδί όλο και αργότερα, η γονεϊκότητα τελικά θα γίνει υπόθεση της μέσης ηλικίας;

Αν συγκρίνεις πώς είναι η 40άρα σήμερα με το πώς ήταν πριν από 40 χρόνια, συνειδητοποιείς τη μετατόπιση του χρόνου. Έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ηλικίας, γερνάμε πιο αργά, η γυναίκα είναι πιο ενεργή σε όλα τα επίπεδα και αντιμετωπίζεται πιο ισότιμα. Όλα αυτά παίζουν ρόλο. Άλλωστε, όσο περνάνε τα χρόνια, η επιστήμη και η ιατρική εξελίσσονται, οπότε ζούμε περισσότερο και άρα οι ηλικίες αλλάζουν. Βγαίνουμε στη σύνταξη στα 67. Όλα έχουν παραταθεί.

Αν γύριζες τον χρόνο πίσω, θα έκανες κάτι διαφορετικά;

Όχι. Είμαι πολύ χαρούμενη εδώ που βρίσκομαι.