Η δύσκολη συγγνώμη

Ο πρώην υπουργός Παιδείας έγραψε: «Είναι δεδομένο ότι η κ. Κεραμέως μας κοροϊδεύει. Συνειδητά. Όμως με την ανακοίνωση των 17 μαθητών κατά μέσο όρο ανά τάξη, ενισχύει και το στερεότυπο ότι οι γυναίκες δεν σκαμπάζουν από αριθμητική».

Όταν το ίντερνετ δικαίως έφριξε, ο πρώην υπουργός Παιδείας συνέχισε να γράφει: «Μία ανάρτησή μου παρεξηγήθηκε, προφανώς επειδή κάποιοι δεν καταλαβαίνουν τη λέξη στερεότυπο. Κάθε στερεότυπο, λοιπόν, είναι καταδικαστέο. Υπάρχει ένα στερεότυπο που αναπαράγεται χρόνια τώρα ως προς τη σχέση που έχουν οι γυναίκες με τα μαθηματικά. Υπάρχει και είναι σημαντικό κομμάτι μιας ιδεολογίας που θέλει να υποτιμήσει τις γυναίκες. Κακώς, κάκιστα προφανώς! Όταν λοιπόν η κ.Κεραμέως κάνει μια δήλωση που πάσχει από μαθηματική άποψη, αναπαράγει αυτό το στερεότυπο, αυτή τη λανθασμένη άποψη ότι οι γυναίκες δεν τα πάνε καλά με τα μαθηματικά».

Το ίντερνετ συνέχισε να φρίττει.

Γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι, από εμάς που έχουμε την πολυτέλεια να χρησιμοποιούμε συστηματικά και με άνεση το ίντερνετ, έχουμε οξύνει τα τελευταία λίγα χρόνια αρκετά τα αντανακλαστικά μας ώστε να διακρίνουμε τέτοιου είδους εξώφθαλμα σεξιστικές δηλώσεις, να φρίττουμε και να τις καταδικάζουμε δημόσια.

Και το να υποστηρίζει κανείς ότι μία μεμονωμένη πράξη ή συμπεριφορά μίας γυναίκας μπορεί να ενισχύσει ένα στερεότυπο που περιγράφει τις υποτιθέμενες δεξιότητες, αδυναμίες ή συμπεριφορές όλων των εκπροσώπων του φύλου της και το να προβάλλει την ίδια την γυναίκα ως υπεύθυνη για την εξάλειψη ή, αντίθετα, τη διαιώνιση αυτού του στερεοτύπου είναι μια εξώφθαλμα σεξιστική δήλωση.

Επιπλέον, όμως, το να γίνεται αυτή η δήλωση από ένας μέλος του κοινοβουλίου που, εκτός από τη χάραξη πολιτικών, συμβάλλει και στη διαμόρφωση ή την κανονικοποίηση πεποιθήσεων και στάσεων νέων ή και όχι τόσο νέων ανθρώπων είναι άκρως προβληματικό.

Και το να αδυνατεί ένας πρώην Υπουργός Παιδείας να αναγνωρίσει δημόσια τη σεξιστική και άκρως προβληματική του στάση και τη δική του ευθύνη στη διαιώνιση των στερεοτύπων, τα οποία βρίσκονται στη βάση των ανισοτήτων που βιώνουν, ακόμα και σήμερα, οι Ελληνίδες, αυτό είναι τουλάχιστον αποκαρδιωτικό.

Είναι, επίσης, αναμενόμενο.

Ένα σεξιστικό σχόλιο στα social media, που ως μέσο ενδείκνυνται για την ανάρτηση χαμηλής στάθμης αυθόρμητων δηλώσεων (οι οποίες, με τη σειρά τους, αναδεικνύουν, όσο λίγα πράγματα, τις βαθιές πεποιθήσεις εκείνου ή εκείνης που τις γράφει), δεν είναι ένα λάθος το οποίο μπορεί άμεσα και ειλικρινά να συνειδητοποιήσει το άτομο που το διαπράττει.

Αν μπορούσε τόσο εύκολα να το συνειδητοποιήσει, δεν θα το είχε διαπράξει.

Για να απολογηθεί, λοιπόν, κάποιος για ένα σεξιστικό σχόλιο, με στοιχειώδη ειλικρίνεια και σεβασμό για τα άτομα στα οποία απολογείται, θα πρέπει να κάνει μια υπέρβαση: να παραδεχτεί ότι έκανε λάθος, όχι με βάση τη δική του ξαφνική συνειδητοποίηση και μεταμέλεια αλλά με βάση τα καμπανάκια που χτυπούν γύρω του με τη μορφή επικρίσεων, παραινέσεων, καμιά φορά (τι να κάνουμε) canceling, ή, σε ιδιαίτερα ευτυχείς περιπτώσεις, ενημέρωσης σε σχέση με τα συναισθήματα των ανθρώπων που προσβλήθηκαν, πληγώθηκαν, εξευτελίστηκαν, ζημιώθηκαν από το σχόλιό του.

Θα πρέπει, με άλλα λόγια, να πει: «Συγγνώμη. Από αυτά που μου λέτε, αντιλαμβάνομαι ότι έκανα λάθος. Θα αντισταθώ στην παρόρμηση να επιρρίψω, σ’ εσάς και στο άτομο που έβλαψα, ένα σωρό ασυνάρτητες ευθύνες για τη ζημιά που προκάλεσα και για τη δυσφορία που νιώθω, και θα καθίσω σιωπηλά να κάνω μια δύσκολη δουλειά: θα προσπαθήσω να μάθω περισσότερα και να καταλάβω γιατί αυτό που έκανα ήταν ανοησία».

Αυτού του είδους η συγγνώμη (κυρίως, δε, αυτού του είδους η δουλειά) σπάνια μαθαίνεται στο ίντερνετ. Μαθαίνεται στο σπίτι και μαθαίνεται στο σχολείο. Μαθαίνεται από τις σχέσεις και μαθαίνεται από τα πρότυπα και από το θαυμασμό. Μαθαίνεται με την ενσυναίσθηση και με το χρόνο.

Στο ίντερνετ μπορούμε να συνεχίσουμε να φρίττουμε. Είναι απαραίτητο να συνεχίσουμε να φρίττουμε. Είναι απαραίτητο να λέμε και να γράφουμε και να ξαναλέμε και να ξαναγράφουμε ποιο είναι το σωστό. Αρκεί να μην ξεχνάμε ότι εκτός ίντερνετ πρέπει κι εμείς που φρίττουμε να εξασκούμαστε στο να κάνουμε τη δύσκολη δουλειά. Και να ζητάμε τη δύσκολη συγγνώμη.

H Στέλλα Κάσδαγλη είναι συνιδρύτρια του οργανισμού Women On Top και συγγραφέας.

Διαβάστε επίσης | Τι σημαίνει να «ντυθείς σαν μαμά;»