Η Μις Ελλάς 1959 και ένα από τα πιο επιτυχημένα σύγχρονα μοντέλα σε μια απρόσμενη συνάντηση

Της Ροζάννας της πήρε χρόνια να νιώσει καλά μέσα στο δέρμα της. «Αλλά αυτό δεν συμβαίνει στον καθένα; Μεγαλώνοντας, δουλεύεις με τον εαυτό σου και ανακαλύπτεις ποια είναι η δύναμή σου, η ομορφιά σου. Πώς είσαι εξωτερικά και πώς θα το διαχειριστείς. Γιατί δεν είναι εύκολο να είσαι οτιδήποτε αποκλίνει του κανονικού. Εγώ πάντα ένιωθα διαφορετική. Δεν ήμουν η ωραία του σχολείου, ήμουν το «καλαμάκι», το «ξυλάγγουρο». Πράγματι, δεν είναι νορμάλ να είσαι 1,80 και κόκαλο. Υφίστασαι bullying όσο και οι εύσωμοι. Είναι διαφορετικό τι θεωρούν ωραίο τα αγόρια στο σχολείο σε σχέση με το τι θεωρεί ωραίο η μόδα. Πέρασε καιρός για να αποδεχθώ τα χαρακτηριστικά μου ως ιδιαίτερα – ή και όμορφα».

Ρωτάω αν έχει υπάρξει μία στιγμή στη ζωή τους που είπαν: «Ναι, έχουν δίκιο. Είμαι όμορφη!». Η Υακίνθη έχει τραβήξει το φύλλο που περίμενε και χαμογελά κρυφά: «Την πρώτη φορά που ο άνδρας μου μου είπε ότι με αγαπά. Ήμασταν έξω από την Αγγλικανική Εκκλησία, μου είπε “Σ’ αγαπώ” κι εγώ αισθάνθηκα πρώτη φορά ότι είμαι όμορφη…». Για τη Ροζάννα, η στιγμή δεν έχει έρθει ακόμα: «Στα 20 δεν έχεις ολοκληρωθεί για να έχεις μια τέτοια στιγμή. Νομίζω ότι θα ’ρθει όταν δω κάτι που θα έχω φτιάξει εγώ, δικό μου, κάτι που θα έχω δουλέψει γι’ αυτό. Τότε θα νιώσω πραγματικά όμορφη».

Τι δουλειά κάνουν;

Η Υακίνθη, μετά τον τίτλο της Μις Ελλάς και την τέταρτη θέση στα καλλιστεία για τη Μις Υφήλιος, εργαζόταν ως μανεκέν σε οίκο μόδας. Τι σήμαινε πρακτικά μανεκέν στα ’60s; «Τότε έρχονταν οι πελάτισσες στον οίκο, διάλεγαν ποια ρούχα ήθελαν να δουν και κάθονταν. Εγώ είχα ένα δωματιάκι, όπου περίμενα. Μου έφερναν το ρούχο, το φορούσα, έβγαινα, το έδειχνα και επέστρεφα στο δωματιάκι μου. Ήμασταν καθημερινά εκεί, με ωράριο. Κάθε άνοιξη και φθινόπωρο κάναμε ντεφιλέ. Έπαιρναν εμένα και άλλες δύο τρεις και δείχναμε τις κολεξιόν σε μεγάλα ξενοδοχεία. Γέννησα την κόρη μου και συνέχισα να δουλεύω. Σταμάτησα πολύ μετά τα τριάντα, κι αυτό γιατί είχε αρρωστήσει ο άνδρας μου και ήθελα να είμαι δίπλα του».

Η Ροζάννα εντυπωσιάζεται: «Τώρα, σπάνια φτάνεις τα τριάντα ως μοντέλο. Είμαστε αναλώσιμες, πράγμα που σημαίνει, βέβαια, ότι υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για περισσότερα πρόσωπα. Τα new faces είναι πάντα hot. Έπειτα, υπάρχουν χιλιάδες σχεδιαστές, πιο πολλά σόου, περισσότερο τρέξιμο. Έχουμε τις fashion weeks, που σημαίνει ότι τρέχουμε σε τέσσερις χώρες μέσα σ’ έναν μήνα, μαζεύονται 500 κορίτσια, κάνουμε 15 κάστινγκ την ημέρα – και μέσα στην ένταση δεν σου συμπεριφέρονται ωραία».

Η Υακίνθη παρεμβαίνει: «Στην εποχή μου, το πολύ να ήμασταν δέκα μοντέλα. Ρουτίνα ήταν. Κάναμε τις πρόβες, τα ντεφιλέ, ταξιδέψαμε και στην Ευρώπη μια εποχή. Δουλεύαμε ξανά και ξανά με τους ίδιους. Γνωριζόμασταν».

Η Ροζάννα εντοπίζει μια βασική διαφορά: «Παλιά έχτιζες σχέση με τους δημιουργούς. Δεν ήσουν αυτό που λέμε «κρεμάστρα». Σήμερα, σπάνια θα δημιουργήσεις προσωπική σχέση με σχεδιαστές, στυλίστες, φωτογράφους, ώστε να δουλέψεις μαζί τους συστηματικά και ουσιαστικά. Αν ρωτήσω κάποιον ποιο είναι το τοπ μόντελ σήμερα, δεν ξέρει κανένα. Την Kate Moss θυμόμαστε όλοι – καμία πιο πρόσφατη. Αυτές οι κοπέλες εξελίχθηκαν γιατί συγκεκριμένοι φωτογράφοι και οι ομάδες τους τις φωτογράφιζαν ξανά και ξανά, ήταν βασικοί τους συνεργάτες, οι «μούσες» τους. Απ’ αυτούς μαθαίνεις και γίνεσαι καλύτερο μοντέλο. Εγώ είχα την τύχη να συναντήσω τον Γιώργο Κατσανάκη, ο οποίος, με το που με είδε, άρχισε να με φωτογραφίζει για τα πάντα. Μου έδειχνε ξανά και ξανά πράγματα που θεωρούσα δευτερεύοντα. Στην αρχή δεν το είχα με την πόζα, δεν καταλάβαινα τι ζητούσε. Αυτός με έμαθε».

Αναρωτιέμαι πώς νιώθει κάποιος όταν η δουλειά του είναι να τον κοιτούν. Η Υακίνθη μάλλον το χαιρόταν: «Αν ανέβω σε πασαρέλα – και τώρα ακόμα – , θα περάσω ωραία. Έχω κάνει χιλιόμετρα. Γριά-ξεγριά, θα πάω. Το μόνο που με αγχώνει είναι να μιλάω». Η Ροζάννα αγχώνεται με τα τακούνια: «Αν είναι  άβολα, δεν ευχαριστιέσαι τίποτα. Διαφορετικά, το διασκεδάζεις. Όταν το έχεις κάνει πολλές φορές, υπάρχει και μια ωραία μουσική, μια όμορφη ατμόσφαιρα, νιώθεις στ’ αλήθεια λίγο σαν μοντέλο. Για δέκα δευτερόλεπτα έστω – τόσο κρατάει. Μέχρι να πεις «εδώ περνάω καλά», έχεις φύγει».

Ρωτάω τη Ροζάννα αν τα λεφτά είναι καλά. Μου κόβει τα φτερά: «Δεν ξέρω κανένα μοντέλο στην Ελλάδα που να ζει από το μόντελινγκ – οι αμοιβές είναι γελοίες. Όλες κάνουν παράλληλες δουλειές: σερβιτόρες, hostess, πηγαίνουν στα reality… Αλλά και έξω, μη φανταστείτε μεγαλεία. Αν δεν είσαι τοπ, για ένα catwalk παίρνεις 600-1.000 € μεικτά και τρεις μήνες μετά. Αν ξεκινούσα δέκα χρόνια πριν, θα ήταν ένα άλλο επάγγελμα. Τώρα υπάρχει πληθώρα μοντέλων. Αν δεν είσαι εσύ, θα είναι μια άλλη. Μόνο δύο σχεδιαστές στην Ελλάδα έχουν να δώσουν αξιοπρεπή λεφτά πια. Αλλά και πάλι, οι Έλληνες σπάνια δουλεύουν με Ελληνίδες. Τις σνομπάρουν, γιατί τους βγάζουν κάτι λαϊκό, δεν τις βλέπουν καν. Φέρνουν απευθείας είκοσι ξένες τον μήνα και κάνουν όλα τα περιοδικά. Οι περισσότερες που δουλεύουν είναι από τη Βραζιλία, την Πολωνία, τη Ρωσία και την Ολλανδία – αυτοί οι λαοί έχουν τον σωματότυπο που αναζητά τώρα ο κόσμος της μόδας. Είναι το λεγόμενο model market».

Πόσο real είναι τα fashion realities;

Η συζήτηση έρχεται στο viral στιγμιότυπο κάποιου fashion reality, όπου μια επιτροπή εξευτελίζει ένα κορίτσι και η Ροζάννα θυμώνει: «Ήθελα να τρέξω, να την πάρω από το χέρι και να της πω ότι όλα αυτά δεν είναι αλήθεια. Πρόκειται για ένα reality, σκηνοθετημένο για τηλεθέαση. Αυτή η ψυχολογική βία δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα της βιομηχανίας της μόδας. Ούτε με τα μοντέλα ένιωσα ποτέ ότι προσπαθεί η μία να φάει την άλλη. Όπου υπάρχει επαγγελματισμός υπάρχει και σεβασμός – όλο και μεγαλύτερος σήμερα. Τα ίδια τα μοντέλα θέτουν τα όριά τους. Μιλούν. Διεκδικούν. Δεν σημαίνει ότι, επειδή μας προσλαμβάνουν, θα κάνουμε και ό,τι μας πουν». Η Υακίνθη αποπειράθηκε να δει ένα τέτοιο reality, αλλά δεν άντεξε. Έκλεισε την τηλεόραση.

Πρότυπα ομορφιάς (;)

Και φτάνουμε στο δύσκολο σημείο: στην ευθύνη που έχει σήμερα ένα μοντέλο απέναντι στις γυναίκες που δεν είναι μοντέλα. Η Ροζάννα προβληματίζεται: «Ναι, νιώθω ευθύνη. Αισθάνομαι ότι φταίμε, γιατί βλέπουν εμάς και νομίζουν ότι πρέπει να είναι κι εκείνες έτσι. Αλλά εμείς κάνουμε advertising – από εμάς βλέπεις μια κατασκευή, όχι την αλήθεια. Δεν ξυπνάμε με τέλειο μαλλί κι ένα σύνολο McQueen. Πριν από πέντε έξι χρόνια, είχα κάνει ένα εξώφυλλο και μια συμμαθήτριά μου σχολίασε: «Δεν φαίνεσαι καθόλου ότι είσαι εσύ!».

Το πήρα άσχημα, αλλά το καταλαβαίνω· βλέπεις κάτι που δεν είναι πραγματικό. Στον δρόμο δεν θα με δεις ποτέ έτσι. Και να ήθελα, δεν μπορώ.. Τη ρωτάω αν με το μακιγιάζ, τα μαλλιά, τα φώτα νιώθει σαν να την «επιδιορθώνουν». «Καλούμαι να διαφημίσω κάτι. Και πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι είναι άλλο να είσαι όμορφη και άλλο μοντέλο. Από ένα μοντέλο σήμερα ζητούν ιδιαίτερα – όχι όμορφα – χαρακτηριστικά και συγκεκριμένο σωματότυπο. Αυτό που λέμε «κλασική» ομορφιά δεν υπάρχει στα shows. Μπορεί μια γυναίκα να είναι πανέμορφη και να μην κάνει για μοντέλο. Μπορεί να μη φαίνεται ωραία και στον φακό να βγαίνει άλλη – εξαρτάται από τις γωνίες. Μην μπερδεύεστε με περιπτώσεις τύπου Kylie Jenner. Είναι πανέμορφη, the girl next door, αλλά, αν δεν ήταν ήδη γνωστή, δεν θα τη δέχονταν για μοντέλο».

Σ’ αυτό το σημείο η Ροζάννα βουτάει ένα γλυκάκι. Ασυναίσθητα, κατεβάζω το βλέμμα. Το να βλέπεις ένα μοντέλο του Givenchy να καταβροχθίζει ένα cupcake είναι σαν να βλέπεις τους γονείς σου να κάνουν σεξ. Η Ροζάννα συνεχίζει: «Σε μια φωτογράφιση, ο στυλίστας είχε εκστασιαστεί με τη μέση μου. Τον ρώτησα γιατί και μου είπε: «Σκέψου το από άποψη υψηλής ραπτικής. Έχεις να πουλήσεις ένα μακρύ φόρεμα, καλοραμμένο, με στενή μέση. Στην ουσία, το σώμα δίνει σχήμα στο ρούχο».

Πάνω σε μια αδύνατη ψηλή το ρούχο δείχνει μακρύ, φαίνεται πιο καθαρά το σχέδιο, η κατασκευή. Σ’ έναν άλλο σωματότυπο δεν θα δημιουργηθεί το ίδιο εφέ. Αλλά μιλάμε πάντα για εφέ. Σαφώς πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε πιο socially conscious. Κι εγώ αισθάνομαι άσχημα – μου τυχαίνει συχνά να προσπαθώ να κάνω μια πιο εύσωμη κοπέλα να νιώσει καλά με τον εαυτό της. Τους δημιουργώ ανασφάλεια και το δείχνουν. Ακούω καθημερινά σχόλια στα οποία αντιμετωπίζομαι ως “η τυχερή”, σαν να θέλουν να με κάνουν να νιώσω περίεργα για να αισθανθούν καλύτερα. Αλλά, όταν η ίδια δεν θεωρώ το σώμα μου ιδανικό, τι να απαντήσω; Υπάρχουν άλλα σώματα που τα θεωρώ γοητευτικότερα – για παράδειγμα, σώματα τύπου Μπελούτσι».

Η ζωή στον έξω κόσμο;

Η συζήτηση στρέφεται στο πώς αντιμετωπίζονται στην καθημερινότητά τους. Η Υακίνθη ξεγλιστρά ευγενικά, αλλά στο μεταξύ έχει προστεθεί στην παρέα η κόρη της, Χριστίνα Πολίτη. Τη στιγμή που ρωτάω αν εισέπραξαν ποτέ φθόνο, η μητέρα απαντά «Ποτέ» και ταυτόχρονα η κόρη λέει: «Τη ζήλευαν. Γι’ αυτό “ασχήμαινε”, προκειμένου να κάνει παρέα με άλλες γυναίκες. Χαμήλωνε τον εαυτό της σε ένα επίπεδο που εκείνες θα μπορούσαν να αντέξουν. Έχει τρομερή καλοσύνη – ίσως είναι η διπλωματία της, επειδή είναι τόσο ωραία. Ρίχνει τους τόνους για να επιβιώσει. Φανταστείτε, έλεγε ότι είναι μεγαλύτερη από την πραγματική της ηλικία. Άφηνε τα μαλλιά της να ασπρίσουν».

Η Υακίνθη το παραδέχεται γελώντας: «Μου πήρε ογδόντα χρόνια για να πετύχω το σωστό χρώμα, αλλά τα κατάφερα». «Το καταλαβαίνω», παρεμβαίνει η Ροζάννα. «Εγώ ντύνομαι αγορίστικα. Δεν θέλω να δείχνω μοντέλο· σε αντιμετωπίζουν διαφορετικά. Στο μπαρ ή στο περίπτερο θα μου συμπεριφερθούν πιο δοτικά. Δεν νομίζω ότι σε κάποιον άλλο θα ήταν τόσο καλοί. Αισθάνεσαι ότι κάτι θέλουν. Πώς θα έχω ποτέ μια αληθινή συζήτηση ή φιλία όταν, με το που με γνωρίζουν, με αντιμετωπίζουν διαφορετικά;».

Αν όχι μοντέλα, τι;

Ρωτώ την Υακίνθη με τι θα ήθελε να είχε ασχοληθεί, αν δεν είχε γεννηθεί όμορφη. Παύση. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι στο οποίο θα μπορούσα να τα καταφέρω». Η κόρη της αντιδρά: «Χορεύει υπέροχα! Τραγουδούσε στους δίσκους του πατέρα της! Ζωγράφιζε reproductions του Μπουζιάνη! Είναι καλλιτέχνις. Απλώς, παντρεύτηκε τον μπαμπά μου και μπήκε σε καλούπι. Επειδή εκείνος άφησε την πρώτη του γυναίκα για χάρη της, αυτή η σχέση τής οριοθέτησε τη ζωή. Όποιο ταλέντο είχε έκανε fade out μέσα στην οικογένεια. Κοινωνικά ήθελε να κρύβεται, να προστατεύεται, να μην ασχολούνται μαζί μας. Μόνο για πασαρέλα και φωτογράφιση είναι. Εκεί ανθίζει, νιώθει ασφαλής. Χαιρετάει σαν βασίλισσα. Γιατί αυτό το έχει καταφέρει μόνη της, είναι δικό της. Μόλις την κατεβάσεις, κρύβεται σαν τη γάτα».

Η Υακίνθη θέλει να αλλάξουμε θέμα: «Τώρα ασχολούμαι με τα αδέσποτά μου. Κάνω κάθε μέρα τον γύρο της Ακρόπολης και ταΐζω τα γατάκια…». Σκέφτομαι πόσες γενιές γυναικών έχουν βάλει τον εαυτό τους στο mute για χάρη ενός κοινωνικού ρόλου και ανατριχιάζω.

Γυρίζω προς τη Ροζάννα: «Δεν μου αρέσει τόσο το μόντελινγκ όσο το ότι μου δίνει τη δυνατότητα να κάνω αυτό που θέλω. Εμένα πάντα το πίσω απ’ την κάμερα μου άρεσε. Όχι να είμαι αυτή που θα της λένε τι να κάνει – είμαι πιο δημιουργική. Σπουδάζω σκηνοθεσία και τους τελευταίους μήνες και φωτογραφία. Παίρνω μοντέλα από γραφεία και τους κάνω τεστάκια, για να εξασκηθώ. Έχω περάσει επτά χρόνια στο μόντελινγκ και πάντα ένιωθα ένα είδος καταπίεσης, γιατί πιστεύω ότι το μυαλό μου μπορεί να δώσει κάτι περισσότερο. Όσο καλή δουλειά κι αν είναι, δεν χρησιμοποιείς το μυαλό σου για να εξελιχθείς. Ή το ’χεις στην πόζα ή δεν το ’χεις. Ή είσαι καλή επαγγελματίας ή όχι. Ή το ’χεις το γενετικό “λαχείο” ή δεν το ’χεις. Πόσο μακριά να πας;».

Ήρθα να τις ακούσω να μιλάνε για ομορφιά και συνειδητοποιώ ότι έχει αναδυθεί ένα σημαντικότερο θέμα: πόσο έχει εξελιχθεί η γυναικεία ταυτότητα σε αυτά τα 60 χρόνια που χωρίζουν την Υακίνθη από τη Ροζάννα. Πάω να το συσχετίσω με την αλλαγή στην αντίληψη περί ομορφιάς – το πέρασμα από το θηλυκό στο ανδρόγυνο – , αλλά δεν είμαι σίγουρη αν η εξίσωση βγαίνει. Μπορεί να υπάρχει πράγματι σχέση μεταξύ του τι θεωρείται όμορφο σε κάθε εποχή και του τρόπου που διαμορφώνεται η γυναικεία ταυτότητα;

Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι πως είναι τρομερά καθησυχαστικό ένα από τα καλύτερα μοντέλα του κόσμου σήμερα να είναι ένα προσγειωμένο κορίτσι, που έχει πρότυπο την Gloria Steinem. Δεν βαυκαλίζομαι ότι οι σχεδιαστές την επιλέγουν με αυτό το κριτήριο. Όμως, ελπίζω ότι όλα αυτά που μας διαμορφώνουν ως προσωπικότητες αποτυπώνονται στο βλέμμα και στo σώμα μας.

Και όσο κι αν η Υακίνθη προσπάθησε να με πείσει ότι είναι μια ήσυχη γυναίκα που δεν χρειάζεται να ασχοληθούμε μαζί της, είχε πολλή ιστορία στο βλέμμα και σπιρτάδα στην κίνηση για να γίνει πιστευτή. Ίσως γι’ αυτό συνεχίζουν να τη ζητούν. Στη διάρκεια της συνάντησής μας έκλεισε μία ακόμα διαφήμιση!

Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Απριλίου της Vogue Greece.