Ζω στη Βοστόνη, στη Μασαχουσέτη. Είμαι καθηγήτρια οικονομικών στο Harvard και η δουλειά μου είναι πάνω στη ναυτιλία, στις αγορές μεταφορών, τις υποδομές (transportation, infrastructure) και το διεθνές εμπόριο. Αφορά τα πρόσφατα supply chain disruptions and industrial policy. Με έχουν απασχολήσει ερωτήματα όπως πώς εξελίσσονται οι κύκλοι της ναυτιλίας και γιατί οι αγορές μεταφορών είναι τόσο disruptive, πως επηρεάζουν οι τεράστιες επιδοτήσεις της Κίνας την παγκόσμια οικονομία -με εστίαση στη ναυπηγική-, πώς θα έπρεπε να επενδύουμε σε λιμάνια και πώς διάφορα σοκ επηρεάζουν τη ναυτιλία και το διεθνές εμπόριο – για παράδειγμα, το κλείσιμο του Σουέζ, οι περιβαλλοντικές και πολιτικές αλλαγές…
Μία ημέρα στην καθημερινότητά σου;
Η καθημερινότητά μου άλλαξε εντελώς με τον ερχομό της κόρης μου, της Νεφέλης, που είναι τώρα πέντε ετών και κανονίζει πλήρως το πρόγραμμά μας. Μετά από ένα χαοτικό πρωινό μέχρι να ετοιμαστούμε για να φύγουμε από το σπίτι, περνάω ένα κομμάτι της μέρας στη δουλειά. Αυτό σημαίνει κυρίως έρευνα. Είτε δουλεύω μόνη είτε με τους συνεργάτες και φοιτητές μου. Προσπαθούμε να αναλύσουμε δεδομένα και να καταλάβουμε τους οικονομικούς μηχανισμούς πίσω από τα ερωτήματα που μας ενδιαφέρουν. Στα καλύτερά μας κάνουμε τους ντετέκτιβ, προσπαθώντας να καταλάβουμε τι συμβαίνει ή έχουμε έμπνευση για κάτι καινούριο. Στα πιο δύσκολα προσπαθούμε να λύσουμε προβλήματα και αν δεν μας βγαίνει υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι δεν πρέπει να απογοητευόμαστε. Παράλληλα, περνάμε κάποιες ώρες την εβδομάδα με τους διδακτορικούς μας φοιτητές, οι οποίοι μας κρατάνε πάντα μάχιμους – είναι τα μάτια μας στο μέλλον. Μετά τη δουλειά μαζί με τον σύζυγό μου, τον Θοδωρή, παίρνουμε τη Νεφέλη από το σχολείο και περνάμε την υπόλοιπη μέρα μας μαζί.
Ποια είναι τα υπέρ της Αμερικής. Το Harvard -και όλα τα Πανεπιστήμια όπου φοίτησες και με τα οποία συνεργάστηκες- είναι θρυλικά. Αξίζει να παλέψει ένας νέος για να σπουδάσει εκεί ή είναι όνειρο μιας παλαιότερης γενιάς;
Έχει πολλά πλεονεκτήματα η Αμερική – ή, τουλάχιστον οι δύο ακτές της, κακά τα ψέματα. Είναι μια χώρα ανοιχτή στο καινούργιο και το διαφορετικό, χώρα της καινοτομίας. Το νιώθεις στον αέρα εδώ στη Βοστόνη -θυμάμαι να περνάω έξω από τα εργαστήρια της Moderna και να βλέπω τα φώτα αναμμένα κατά τη διάρκεια της πανδημίας-, αλλά και σε άλλα μέρη, όπως το Palo Alto όπου κυκλοφορούσαν δέκα χρόνια πριν αυτοοδηγούμενα αμάξια. Αυτή η προσήλωση στην καινοτομία σε χτυπά σαν ηλεκτρικό ρεύμα και σε κινητοποιεί να συμμετέχεις κι εσύ όσο μπορείς. Είναι μια ενέργεια που πάλλεται και τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τα πανεπιστήμια. Από αυτή την άποψη και μόνο είναι εμπειρία ζωής. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην επιστημονική καινοτομία, αλλά και σε άλλους τομείς. Το νιώθεις στον γρήγορο παλμό της Νέας Υόρκης, στα υπέροχα καφέ, εστιατόρια, μουσεία, στο στιλ γενικότερα. Αλλά και στην αντιμετώπιση της διαφορετικότητας – σε θέματα φεμινισμού, αντιρατσισμού κ.λπ. Σε πολλά πράγματα είναι πιο μπροστά. Αυτός ο γρήγορος ρυθμός βέβαια έχει και τα αρνητικά του, στα οποία προσπαθούμε να αντιστεκόμαστε. Νομίζω ότι με τον Θοδωρή παραμένουμε από τους λίγους που φεύγουμε όλο το καλοκαίρι ή απλά αράζουμε ολόκληρη τη μέρα με φίλους για να χαλαρώσουμε.
Μήπως όμως υπάρχουν και σημάδια παρακμής;
Όπως σου είπα, πιστεύω ακόμα στην καινοτομία της Αμερικής, υπάρχουν όμως και προφανή προβλήματα – η πολιτική κατάσταση, η πόλωση ας πούμε.
Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στα Πανεπιστήμια στις μέρες μας;
Θα έλεγα ότι οι απαιτήσεις είναι υψηλές και επίσης τίθενται πολλά θέματα στις μεθόδους εισαγωγής. Υπάρχουν ορισμένες σημαντικές συζητήσεις που πρέπει να γίνουν.
Που θεωρείς ότι οφείλεις την επιτυχία σου;
Κυρίως στην επίμονη προσπάθεια – άλλο ένα κλισέ! Κατάλαβα γρήγορα ότι τα περισσότερα πράγματα δεν είναι θέμα εξυπνάδας ή ταλέντου. Προφανώς είναι και αυτά σημαντικά, αλλά σπάνια αρκούν αν δεν συνοδεύονται από διάθεση για μάχη. Στην έρευνα δεν υπάρχει παρά εσωτερική πειθαρχία και προσήλωση στην προσπάθεια να υπερβείς τον εαυτό σου και όχι τους άλλους. Μπορεί κάποιος να έχει φοβερές ιδέες, αλλά να αποτυγχάνει να τις υλοποιήσει. Με τη δουλειά βελτιώνεις και εμβαθύνεις στις αρχικές σκέψεις, οι οποίες πολλές φορές μπορεί να είναι λανθασμένες. Επίσης παίζει μεγάλο ρόλο η επιλογή των συνεργατών. Και, φυσικά, τίποτα δεν θα ήταν εφικτό αν δεν είχα δίπλα μου ανθρώπους που με στηρίζουν και περνάμε μαζί τις καλές και τις κακές στιγμές. Αυτοί είναι ο σύζυγός μου, με τον οποίο γνωριστήκαμε σχεδόν παιδιά και συμπορευτήκαμε σε ήρεμα και άγρια νερά, και οι γονείς μου. Μαζί με την κόρη μου αποτελούν την πυξίδα μου.
