Κουλουριάζονται στα στήθη μας και βαριανασαίνουν δίπλα στο αυτί μας. Ανοίγουν τα μάτια τους, κλαίνε γοερά, πιάνουν σφιχτά τα δάχτυλά μας μέσα στη γροθιά τους. Μικρό στόμα, μικρά ποδαράκια, μεγάλη πείνα, τεράστια δύναμη. Τις κάνουμε μπάνιο, τις αλλάζουμε, τις κρατάμε στην αγκαλιά μας, τους μιλάμε με τα πιο γλυκά λόγια που έχουμε ξεστομίσει ποτέ – είναι μωρά. Τις κοιτάζω και δεν θέλω να μεγαλώσουν, ενώ την ίδια στιγμή ανυπομονώ να τις δω να γίνονται κοριτσάκια, πιτσιρίκες, νεαρές κοπέλες, φοιτήτριες ίσως. Προσπαθώ να φανταστώ τα πρόσωπά τους μετά από μερικά χρόνια, πώς θα ντύνονται, τι θα τους αρέσει να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, ποιες θα είναι οι παραξενιές τους. Είναι δύσκολο, γιατί, όπως είπαμε, είναι μωρά. Και ακόμα, ενάμιση μήνα μετά τη γέννησή τους, δεν μπορώ να χωνέψω ότι κάθε μέρα, λίγο λίγο, μεγαλώνουμε μέσα στο σπίτι μας δύο πλάσματα που θα γίνουν κάποτε ενήλικες γυναίκες. «Σας είπα το φύλο;» μας είχε ρωτήσει με πονηρό χαμόγελο ο γιατρός γύρω στη 12η εβδομάδα της κύησης. Δύο κοριτσάκια μεγάλωναν και σχηματίζονταν λεπτό προς λεπτό μέσα μου. Τα νέα ήταν χαρμόσυνα τόσο για μένα όσο και για τον πατέρα τους – ο καθένας είχε τους δικούς του λόγους. Το ίδιο βράδυ σκέφτηκα με ανακούφιση και με μια δόση σιγουριάς ότι όσον αφορά το ζήτημα της ανατροφής τους, «το ’χω». Με ένα αγόρι δεν θα ήξερα τι να κάνω, δεν έχω ιδέα τι σημαίνει να διάγεις τη ζωή ως αρσενικό. Ούσα όμως και η ίδια γυναίκα, και μάλιστα μια γυναίκα που έχει γράψει πολύ για άλλες γυναίκες, τις έχει μελετήσει, έχει δουλέψει και έχει ζήσει μαζί τους, γνώριζα ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο θα ήθελα να τις μεγαλώσω. Ή, μάλλον, ήταν σαφή στο μυαλό μου όσα θα ήθελα να τους μάθω, από τι δεν θα ήθελα να υποφέρουν, όσα θα έπρεπε –από τη δική μου εμπειρία– να προσέχουν. Αυτό που ακόμα δεν γνωρίζω είναι πώς ακριβώς θα το κάνω. Ή αν αυτό που θα κάνω είναι τελικά το σωστό για τις ίδιες. Μήπως ο δικός μου τρόπος δεν ταιριάζει σε εκείνες; Τι θα τις κάνει τελικά ευτυχισμένες; Πώς θα είμαι σίγουρη ότι θα είναι καλά; Καλώς ήρθες στη μητρότητα, θα έλεγε κάποια πιο παλιά στο κουρμπέτι.
Αυτή τη στιγμή, το μοναδικό μας μέλημα ως γονέων είναι να πάρουν βάρος, να κοιμούνται καλά και να ανακαλύπτουμε τι είναι αυτό που τις κάνει να κλαίνε γοερά, ώστε να τις παρηγορούμε. Αργότερα θα μας απασχολήσουν και άλλα. Θα ήθελα, για παράδειγμα, να μην τους τρώει τη ζωή ο ανταγωνισμός με άλλες γυναίκες και ειδικά μεταξύ τους, αν αυτό είναι εφικτό – είναι, άραγε; Θα ήθελα να μην αισθάνονται «λίγες» μπροστά σε μια πιο αδύνατη, πιο όμορφη, πιο πετυχημένη, πιο «κουλ» παρουσία. Ονειρεύομαι ότι δεν θα χρειαστεί να περάσουν δεκαετίες ώστε να εκτιμήσουν το σώμα τους – ότι θα το απολαμβάνουν και θα το χαίρονται ανά πάσα στιγμή. Πως δεν θα φάνε τη ζωή τους να κοιτάζουν το είδωλό τους στον καθρέφτη με μισό μάτι. Ελπίζω με όλη μου την καρδιά ότι δεν θα διαλέξουν συντρόφους οι οποίοι θα τις ταλαιπωρούν και ότι θα χαίρονται τις σχέσεις τους σαν κάτι πολύτιμο. Θέλω να προσέχουν και να προστατεύουν τον εαυτό τους, αλλά την ίδια στιγμή να μη φοβούνται να τολμούν και να δοκιμάζουν. Εύχομαι να είναι καλοί και ευγενικοί άνθρωποι, αλλά επίσης να μάθουν να βάζουν εγκαίρως τα όριά τους.
Ίσως όλα τα παραπάνω να είναι όνειρα νυκτός, όχι απαραίτητα θερινής, αλλά σίγουρα άυπνης. Αυτό το πρώτο διάστημα με ένα νεογέννητο, που η μέρα δεν ξεχωρίζει από τη νύχτα και που περιφερόμαστε με ένα παιδί στην αγκαλιά, σκέφτομαι τη μητέρα μου και άλλες τόσες μανάδες. Όλες ξεκίνησαν με τις καλύτερες προθέσεις για να μας μεγαλώσουν και όλες έκαναν λάθη –μικρά ή μεγαλύτερα– στην πορεία. Στην καλύτερη περίπτωση, η κάθε μία έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε με όποιες δυνατότητες είχε. Αυτές τις μέρες διαπιστώνω ότι το ίδιο θα κάνουμε και εμείς, οι νέες μανάδες που κρατάμε τώρα τα μωρά στα χέρια μας – σε κάποια πράγματα θα αποτύχουμε παταγωδώς και το μόνο σίγουρο είναι ότι οι κόρες μας θα είναι οι πρώτες που θα μας κατηγορήσουν γι’ αυτό. Αν είμαστε τυχερές, θα τις δούμε κι εμείς με τη σειρά μας να κάνουν παιδιά και να καταλαβαίνουν πως, παρά την απεριόριστη αγάπη και το νοιάξιμο για την επόμενη γενιά, είναι αδύνατο να τα κάνεις όλα σωστά ή όπως ονειρεύεσαι. Δυστυχώς, το στοίχημα αυτό είναι χαμένο για τις μανάδες από τη στιγμή που θα ακούσουν το πρώτο κλάμα του μωρού τους.
Μεγαλώνοντας, θυμάμαι κάποια πράγματα που επαναλάμβανε η μητέρα μου και κατάφερε να μου τα «περάσει» σαν μηνύματα. Ένα ήταν να φροντίζω να έχω πάντα δικά μου χρήματα, να μην εξαρτώμαι οικονομικά από οποιονδήποτε άλλο. Ήταν ένα από τα μαθήματα που πήρε η δική της γενιά από την προηγούμενη και αρκετές μάνες θεώρησαν ότι όφειλαν να το μεταδώσουν στις κόρες τους. Φυσικά, όσες φορές κι αν επιμείνει ένας γονιός σε κάτι, τίποτα δεν μπορεί επηρεάσει ένα παιδί όσο το ίδιο το παράδειγμα του πατέρα και της μητέρας του. Μαθαίνουμε άλλωστε στα παιδιά μας αυτό που είμαστε εμείς οι ίδιοι στην καθημερινότητά μας, 24 ώρες το 24ωρο, άσχετα με το τι μπορεί να τους λέμε. Οι επόμενες γενιές γυναικών λοιπόν θα ρίχνουν τη ματιά τους πρώτα απ’ όλα σε εμάς, ώστε να αποφασίσουν με ποιον τρόπο θα χαράξουν την πορεία τους. Αν θέλουμε κάτι να αλλάξει για τις επόμενες, θα πρέπει να φροντίσουμε να αλλάξουμε εμείς οι ίδιες. Να «ξεμάθουμε», με λίγα λόγια, κάποια από τα μαθήματα που πήραμε και αποδείχθηκαν τοξικά στην πορεία. Και αυτό είναι πιο μεγάλη πρόκληση και από το να κοιμίσεις ένα μωρό που σφαδάζει από τους κολικούς.
