πώς-μια-υπαίθρια-αγορά-στο-μεξικό-αποτ-215212
©Victoria Razo

Ένα ηλιόλουστο απόγευμα στην καρδιά της πόλης του Μεξικού, στην πλατεία έξω από το Bellas Artes concert hall, μερικές δεκάδες γυναίκες έχουν απλώσει τα εμπορεύματά τους. Μοβ και πράσινες μπαντάνες, λατινοαμερικανικά σύμβολα κατά της έμφυλης βίας και υπέρ της νομιμοποίησης των εκτρώσεων, κοσμούν τους λαιμούς αυτών των γυναικών. Είναι νεαρές και μεγαλύτερες, έφηβες και γιαγιάδες, φοιτήτριες, ακτιβίστριες και επαγγελματίες. Άλλες έχουν τατουάζ, άλλες πράσινα μαλλιά. Άλλες καλύπτουν τα πρόσωπά τους με μαύρα balaclava. Μια γυναίκα θηλάζει το μωρό της, άλλη απλώνει τα χειροποίητα κοσμήματά της. Πωλούν κρύσταλλα, χάντρες, κάλτσες, περίτεχνα σκαλισμένα αντικείμενα.

Λία μέτρα πιο κάτω ένα ακόμα γκρουπ γυναικών με ένα τεράστιο ροζ γυναικείο σύμβολο, απλώνει τα εμπορεύματά της. Δεν πρόκειται όμως για μια απλή υπαίθρια αγορά, αλλά για ένα κίνημα αφιερωμένο σε όλα τα θύματα γυναικοκτονίας στο Μεξικό.

Η αστυνομία επιβλέπει τις γυναίκες από απόσταση. Μπορεί αυτή η μάζωξη να φαίνεται αθώα, κάθε μέρα όμως αποτελεί και μια μικρή νίκη. Πρόκειται για την Mercadita Feminista, την πρώτη φεμινιστική αγορά, μέρος ενός κινήματος που γεννήθηκε μέσα στην πανδημία, μετά από όλες αυτές τις δουλειές που χάθηκαν λόγω Covid και λόγω της μεγάλης αύξησης της βίας κατά των γυναικών στο Μεξικό.

Για να φτάσουν να μπορούν να πωλούν τα εμπορεύματά τους σε αυτή την πλατεία ή στους σταθμούς του μετρό όπου ξεκίνησε η Mercadita, αυτές οι γυναίκες συνελήφθησαν, απειλήθηκαν, χτυπήθηκαν, εκβιάστηκαν, από την αστυνομία και από άλλα δίκτυα υπαίθριων πολιτών. Αυτές οι γυναίκες όμως επέμειναν στο δικαίωμά τους, γιατί η Mercadita δεν είναι απλά μια αγορά, αλλά μια κίνηση διαμαρτυρίας.

Πώς μια υπαίθρια αγορά στο Μεξικό αποτελεί την μεγαλύτερη κίνηση διαμαρτυρίας των γυναικών;-1
©Victoria Razo

Η María Castro σκύβει πάνω από ένα πανί με vintage δίσκους. Η 31χρονη με τα cat-eye γυαλιά και τα μακριά μαύρα μαλλιά είναι multitasker, μέλος του Φεμινιστικού Μετώπου κατά της Οικονομικής Βίας στο Μεξικό, ένας από τους πολλούς συνασπισμούς του Μεξικού. Αυτή την μέρα πουλάει δίσκους, κάνει συνεντεύξεις, οργανώνει workshops, και ελέγχει αν κάποιο από τα νέα μέλη χρειάζεται ψυχολογική ή νομική βοήθεια.

Η αρχή της πανδημίας συνέπεσε με μια κάμψη του φεμινιστικού κινήματος στο Μεξικό. Το 2019 μετά από μια σειρά γυναικοκτονιών και πολλών καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης, οι γυναίκες στο Μεξικό ξεκίνησαν τις μαζικές διαμαρτυρίες. Στην πόλη του Μεξικού έκαναν γκράφιτι, έσπασαν παράθυρα, έκαψαν ένα αστυνομικό τμήμα. Έβαψαν με neon χρώματα τα ονόματα των θυμάτων σε τοίχους και πεζοδρόμια.

Η 7χρονη Fatima απήχθη από το σχολείο της και βρέθηκε ακρωτηριασμένη. Η Ingrid δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της. Η Lesvy στραγγαλίστηκε στο πανεπιστήμιό της. Τα ονόματα αυτών των γυναικών έγιναν σύμβολα. Μια ακόμα σειρά γυναικοκτονιών συνεχίστηκε στις αρχές του 2020, ενώ στις 8 Μαρτίου του 2020, Παγκόσμια Ημέρας της Γυναίκας, εκατοντάδες γυναίκες ξεχύθηκαν στους δρόμους του Μεξικού αντιδρώντας κατά της βίας.

Δύο εβδομάδες αργότερα το Μεξικό μπήκε σε lockdown και η ενδοοικογενειακή βία εκτοξεύτηκε. Καθώς οι επιχειρήσεις έκλεισαν, οι γυναίκες είχαν να αντιμετωπίσουν και την απώλεια εισοδήματος. Συγκεκριμένα το 70% των γυναικών στο Μεξικό έμειναν άνεργες. Έτσι ξεκίνησαν να δημιουργούν. Άρχισαν να δημοσιεύουν τα προϊόντα τους σε feminist γκρουπ στο Facebook, κυρίως handmade αντικείμενα ή προσεκτικά επιλεγμένα secondhand. Κανόνιζαν να συναντιούνται και να πωλούν τα εμπορεύματά τους στο μετρό, σε προσβάσιμους σταθμούς. “Η οικονομική επισφάλεια είναι μια μορφή βίας κατά των γυναικών που μας επηρεάζει καθημερινά”, περιγράφει η 27χρονη Paola, φοιτήτρια πανεπιστημίου.

Πώς μια υπαίθρια αγορά στο Μεξικό αποτελεί την μεγαλύτερη κίνηση διαμαρτυρίας των γυναικών;-2
©Victoria Razo

Μετά από μερικούς μήνες η αστυνομία ξεκίνησε να συλλαμβάνει αυτές τις γυναίκες και να κατάσχει τα εμπορεύματά τους. Η πώληση στο μετρό είναι παράνομη, σε πολλές περιπτώσεις όμως ο νόμος παρακάμπτεται στο Μεξικό, με τους αξιωματούχους να δωροδοκούνται. Στους υπαίθριους πωλητές δεν άρεσε καθόλου το γεγονός πως μια μερίδα γυναικών διεκδικεί τον χώρο τους. Οι διαμαρτυρίες έγιναν όλο και πιο συχνές. Οι γυναίκες που είχαν ήδη μείνει χωρίς εισόδημα, τώρα απειλούνταν από την αστυνομία.

Τις επόμενες εβδομάδες γκρουπ γυναικών έμπαιναν στους σταθμούς του μετρό και έγραφαν φεμινιστικά σλόγκαν στους τοίχους. Στην πορεία το κίνημα των Mercaditas μεγάλωσε, με εκατοντάδες γυναίκες να καταφθάνουν στo μετρό. Τα περισσότερα μέλη των Mercaditas προέρχονται από τις περιφέρειες όπου τα ποσοστά γυναικοκτονιών είναι ακόμα μεγαλύτερα και χρειάζεται να διανύσουν πολλά χιλιόμετρα για να δουλέψουν. “Είναι ένας τρόπος να αγωνιστούμε κατά της οικονομικής βίας, δεν έχουμε όλες πρόσβαση σε μια χαρούμενη δουλειά”, περιγράφει η Castro.

Πώς μια υπαίθρια αγορά στο Μεξικό αποτελεί την μεγαλύτερη κίνηση διαμαρτυρίας των γυναικών;-3
©Victoria Razo

Οι Mercaditas όμως λειτουργούν και σαν καταφύγιο για τις γυναίκες που αναζητούν βοήθεια. Περαστικές σταματούν και ρωτούν πώς μπορούν να διακόψουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, πώς μπορούν να αφήσουν μια βίαιη σχέση. Το ίδιο το περιβάλλον του μετρό είναι εχθρικό για τις γυναίκες που παρενοχλούνται σεξουαλικά και οι Mercaditas βοηθούν να γίνονται οι καταγγελίες. Στην καρδιά μιας πόλης όπου η βία κατά των γυναικών και ο εκφοβισμός βασιλεύουν, οι Mercaditas αντιπροσωπεύουν την αντίσταση.

Καθώς το κίνημα μεγάλωνε και αποκτούσε περισσότερα μέλη, τα φεμινιστικά γκρουπ διαπραγματεύτηκαν τον χώρο με την αστυνομία. Στις αρχές του 2022 οι Mercaditas από τους σταθμούς του μετρό, βγήκαν στις πλατείες. Σε πολλές περιπτώσεις δέχτηκαν επιθέσεις με μαχαίρια έξω από το Bellas Artes. Πρόσφατα μια ομάδα αστυνομικών τις περικύκλωσε. “Είναι μια καθημερινή μάχη, για να κάνουμε την βία κατά των γυναικών όλο και πιο ορατή”, εξηγεί η Paola.

Πώς μια υπαίθρια αγορά στο Μεξικό αποτελεί την μεγαλύτερη κίνηση διαμαρτυρίας των γυναικών;-4
©Victoria Razo

Οι γυναίκες έξω από το Bellas Artes δεν πωλούν απλά κοσμήματα. Κάθε μέρα καθώς απλώνουν τα εμπορεύματά τους, αγωνίζονται για να χτίζουν τις ζωές τους μακριά από την βία και την καταπίεση. Aquí estamos y no nos vamos,” γράφουν, δηλαδή Είμαστε εδώ και δεν πάμε πουθενά.

Διαβάστε επίσης | The X-File: Τι δεν είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας