O Alessandro Michele μας ξεναγεί στο νέο Gucci Archive στη Φλωρεντία

Alessandro Michele: Όταν ξεκίνησα στον οίκο Gucci, αυτό το palazzo στη Via delle Caldaie ήταν αδρανές, κανείς δεν είχε ιδέα πως να το αξιοποιήσει. Υπήρχε μια δυσκολία από την εταιρεία να κατανοήσει αυτό το όμορφο μέρος. Ήταν σαν να έχεις ένα έργο του Caravaggio και να το κρεμάς πάνω από τον καναπέ του σπιτιού σου, νομίζοντας πως είναι αντίγραφο ενώ στην πραγματικότητα είναι αυθεντικό! Όταν ανέλαβα τη θέση του creative director ο Marco Bizzarri με ρώτησε τι θα ήθελα να κάνω με αυτό; Την περίμενα αυτή την ερώτηση. Οπότε αρχίσαμε να δουλεύουμε μαζί για να του δώσουμε πίσω το μεγαλείο του, γιατί πρόκειται για ένα ιερό μέρος. Εκεί ξεκίνησε να καίει η φλόγα του οίκου Gucci. Όταν το απέκτησαν το 1953 μετέτρεψαν αυτό το ιστορικό αναγεννησιακό palazzo που κατοικούνταν για αιώνες από αριστοκρατικές οικογένειες της Φλωρεντίας σε εργαστήριο, μια κίνηση πολύ μοντέρνα που σήμερα είναι συνηθισμένη. Κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει κοινωνική οργή, στην πραγματικότητα ήταν μια πανέξυπνη ιδέα, η ιδέα πως το παρελθόν δεν είναι κάτι ανέγγιχτο, αδρανές και χωρίς ζωή. Ο έλεγχος του palazzo συνέβαλε επίσης στο να δοθεί ξανά ζωή στην αρχαία γειτονιά του Santo Spirito, με τους καλλιτέχνες, τους μεταλλουργούς, τους χρυσοχόους και τους ξυλουργούς, καθώς η περίφημη Ponte Vecchio απέχει λίγα μέτρα. Ήταν ένα χαστούκι σε μια είδους Silicon Valley της εποχής. Το να εργαστώ για την ανακαίνιση του palazzo, για εμένα ήταν τεράστια ευχαρίστηση, αφού είμαι συλλέκτης και μου αρέσει να συντηρώ παλιά αντικείμενα. Βοήθησαν στο να δημιουργεί ένα κέλυφος μέσα στο οποίο θα εκτεθούν και θα θαυμάζονται όλα αυτά τα τόσο όμορφα αντικείμενα.

Η ανακαίνιση ακούγεται σαν μια δουλειά που έγινε με μεγάλη αγάπη…

A.M: Όντως ήταν. Αφαιρέσαμε όλες τις παλιές μπογιές που έκρυβαν αυτή την ομορφιά. Δουλέψαμε με την τεχνική descialbatura, η οποία χρησιμοποιείται στην αρχαιολογία και είναι μια ευαίσθητη τεχνική αφαίρεσης στρωμάτων από παλιά χρώματα που κρύβουν αρχαίες τοιχογραφίες. Φέραμε στο φως απίστευτα γκροτέσκα από τον 16ο και το 18ο αιώνα. Το palazzo άρχισε να “μιλάει”, να έχει φωνή όπως σίγουρα θα είχε και όταν χτίστηκε. Και στο τέλος φέραμε όλες τις τσάντες πίσω στο σπίτι τους. Τις τοποθετήσαμε εκεί όπου ανήκουν, στο κρεβάτι τους, τις βάλαμε να κοιμηθούν στο κρεβάτι της μαμάς τους. Είναι τόσο υπέροχο, είναι μια ένδειξη αγάπης και στοργής απέναντι στον οίκο, απέναντι στη δουλειά που έχει γίνει για να δημιουργηθούν αυτές οι τσάντες, απέναντι σε όλες τις γυναίκες που τις έχουν κρατήσει και τις ταξίδεψαν σε όλη τη γη. Τώρα είναι ασφαλείς και φυλαγμένες μέσα σε υφασμάτινα κουτιά, μακάρι να είχα τα ίδια ακριβώς κουτιά για όλες τις τσάντες στην γκαρνταρόμπα μου.

Φαντάζομαι πως το να γιορτάσετε τα 100 χρόνια του οίκου Gucci σε ένα μέρος με τόσο μεγάλη ιστορία είναι πολύ σημαντικό για εσάς.

A.M.: Όταν ανέλαβα τη θέση του creative director έξι χρόνια πριν, δεν είχαμε το χρόνο να ανησυχήσουμε για το αρχείο. Υπήρχαν τόσα πολλά που έπρεπε να γίνουν οπότε το Palazzo Settimanni έπρεπε να περιμένει. Έμεινε κλειστό και περίμενε το οποίο είναι όμορφο κατά τη γνώμη μου. Περίμενε μέχρι να έχουμε το χρόνο, την ενέργεια και να μπορούμε να το φροντίσουμε σωστά. Τώρα δείχνει τόσο όμορφο, έχει μια θετική αύρα, την αισθάνεσαι καθώς μπαίνεις. Έχει επίσης ένα θετικό μήνυμα για τη Φλωρεντία και την Τοσκάνη, ένα μήνυμα που λέει πολλά για την αναγέννηση της Φλωρεντίας, που στην πραγματικότητα μας έδωσε πολλά περισσότερα απ’ όσα πιστεύουμε.

Είναι αλήθεια πως αυτός ο χώρος αποπνέει μια αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης, πολύ κοντά στην αναγεννησιακή ιδέα της ισορροπίας και της ομορφιάς. Είναι σαν να επισκέπτεσαι ένα φιλόξενο σπίτι, όχι ένα θησαυροφυλάκιο ή ένα αποστειρωμένο αρχείο, όπως μοιάζουν πολλά αρχεία οίκων που έχω επισκεφτεί.

Α.Μ.: Η προσέγγισή μας ήταν πολύ απλή, έχω συνηθίσει να συλλέγω και να κρατάω πράγματα, να μην τα αφήνω να πεθάνουν. Το σπίτι μου είναι γεμάτο από άχρηστα αντικείμενα που εύκολα θα μπορούσαν να πεθάνουν και να ξεχαστούν. Όμως αυτό το αρχείο είναι μια πράξη αγάπης, όπως όταν υποδέχομαι κάθε φορά στο σπίτι μου όμορφα αντικείμενα που με αφήνουν να επιβιώνω, στην πραγματικότητα εγώ είμαι αυτός που ζω μέσα από αυτά και όχι τα αντικείμενα. Είναι μια ουμανιστική προσέγγιση, τους έδωσα ζωή σαν να ήταν ένα σπίτι με όλα του τα δωμάτια όμορφα ανακαινισμένα. Θέλω τα αντικείμενα να νιώθουν σαν στο σπίτι τους. Όταν ήμουν παιδί πάντα φρόντιζα τα αρκουδάκια μου, στα οποία ήμουν και αλλεργικός. Κάθε βράδυ κοιμόμουν και με ένα διαφορετικό, τα είχα τοποθετημένα στη σειρά σε ένα μικρό τραπεζάκι, το καθένα με το κουβερτάκι του. Ήθελα να νιώθουν καλά και άνετα. Είχα μια ανιμιστική προσέγγιση απέναντι στα πράγματα. Νομίζω πως είναι είδωλα κατά την αρχαία ετυμολογία του όρου, γι’ αυτό και θέλω να νιώθουν καλά. Αυτό είναι το σπίτι τους, είναι σαν πανέμορφα παιχνίδια και τους αξίζει η γαλήνη και η ηρεμία. Κάθε φορά που επισκέπτομαι το αρχείο, μου αρέσει να ανοίγω ένα από αυτά τα κουτιά, να βγάζω από μέσα την τσάντα που “κοιμάται” και να την πηγαίνω βόλτα. Για εμένα υπάρχει κάτι ζωτικό σε όλα τα αντικείμενα του παρελθόντος, ειδικά στα καθημερινά αντικείμενα. Οι τσάντες είναι αποδέκτες, περιέχουν τις εμπειρίες της ζωής μας, έχουν μπει σε αεροπλάνα, έχουν δει έρωτες να τελειώνουν, γάμους, διαζύγια, είναι ζωντανές. Όσοι πιστεύουν πως τα αντικείμενα δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί, απλά προσπαθούν να ξεφύγουν από μια μεγάλη αλήθεια, όσο μυστηριώδες και αν ακούγεται.

Τα πολλά και διαφορετικά δωμάτια του palazzo έχουν και από ένα ιδιαίτερο όνομα: Serapis, Hortus Deliciarum, Ganimede’s Meadow, Maison de l’Amour. Τι κρύβεται πίσω από όλα αυτά;

Α.Μ.: Αυτά τα ονόματα δεν συνδέονται απαραίτητα με ορολογίες της μόδας, ακόμα και αν πιστεύω πως όλα συνδέονται με τη μόδα, γιατί η μόδα είναι ζωή. Πολλά από αυτά τα ονόματα αναφέρονται σε μέρη της Φλωρεντίας, ονόματα παλιών βοτανικών κήπων ή λαχανόκηπων που υπάρχουν ακόμα. Άλλα ονόματα προέρχονται από την αρχαία Ελλάδα και σημαίνουν το ιδιαίτερο, τους παράξενους προορισμούς. Είναι ονόματα που διέπονται από την αίσθηση του ταξιδιού, φέρνουν στο φως τη μαγεία της μυθολογίας. Στα έξι μου χρόνια ως creative director στον οίκο Gucci, έχω εφεύρει αυτά τα ονόματα φτιάχνοντας ένα χάρτη, γιατί οι λέξεις και η φαντασία είναι χάρτες που αναπροσαρμόζονται όπως εμείς θέλουμε, είναι στη διάθεσή μας.

Η ιδέα του ταξιδιού σίγουρα σου έρχεται στο μυαλό κάνοντας περιήγηση στο αρχείο. Το δωμάτιο Serapis είναι πολύ ιδιαίτερο, το μεταλλικό παραλληλεπίπεδο στο κέντρο ανοίγει μηχανικά σαν θησαυροφυλάκιο, αποκαλύπτοντας τα outfits που ο Michele έχει σχεδιάσει για τις Bjork, Florence Welch, και Lana del Rey. Θυμίζει σκηνικά από μπαρόκ θέατρα και τους απίστευτους μηχανισμούς τους, σωστά;

Αλήθεια, η ιδέα του wunderkammer συνδέεται με αυτή του ταξιδιού και ναι το μηχανικό κουτί είναι μάλλον θεατρικό. Νομίζω πως η μόδα έχει να κάνει με το θέατρο, η μόδα, είναι κάτι που κινείται, δεν είναι σταθερή. Τα αντικείμενα μόδας συντίθενται και αποσυντίθενται με βάση τις ζωές μας. Το μηχανικό κουτί στο δωμάτιο Serapis έχει να κάνει με τα outfits που αποκαλύπτονται, αλλά έχει να κάνει και με τις ζωές αυτών των outfits και κατ’ επέκταση και με τις ζωές των γυναικών που τα φορούσαν. Μου αρέσουν τα πράγματα που έχουν μια χρήση και στη συνέχεια γίνονται κάτι άλλο. Τελευταία σκέφτομαι πολύ την έννοια της αμφισημίας, που είναι και η ποιότητα της μόδας. Η αμφισημία δεν έχει να κάνει μόνο με το φύλο, αλλά σύμφωνα με την ετυμολογία της, κανείς δεν είναι μια μόνο προσωπικότητα. Αυτή είναι η φύση της μόδας και τα αντικείμενα που φιλοξενούνται σε αυτό το αρχείο είναι ασαφή, έρχονται από το παρελθόν, αλλά είναι παρόντα και σήμερα με τη φυσική τους διάσταση. Μπορείς να τα αγγίξεις και μεταφορικά είναι σαν να αγγίζεις το παρελθόν, το οποίο μπορεί να λάβει πολλές διαφορετικές ερμηνείες.

Μιλώντας για το παρελθόν η αξία του αμφισβητείται σήμερα. Οι νέες γενιές δείχνουν να γνωρίζουν μόνο το τώρα. Το να γνωρίζεις το παρελθόν δεν μοιάζει και τόσο απαραίτητο για να μπορείς να καταλάβεις το παρόν. Το να κάνετε την ιστορία του οίκου Gucci ορατή σε όλες τις νέες γενιές, ήταν ένας από τους στόχους του αρχείου;

Α.Μ.: Έχω ένα καθημερινό διάλογο με το παρελθόν που για εμένα έχει μεγάλο βάρος. Δεν έχει καμία λογική να λες πως το παρελθόν δεν μιλά μαζί μας. Αυτή τη στιγμή αν βγω έξω από το σπίτι στη γειτονιά του Santo Spirito, θα με περιβάλλει το παρελθόν. Το παρελθόν είναι το βασικό συστατικό του παρόντος. Για εμένα το παρελθόν είναι το παρόν, αυτό είναι το συμπέρασμα. Στη δημιουργική πρακτική μου, δεν αναβιώνω το παρελθόν, γιατί αυτό το παρελθόν είναι το παρόν που ζω. Εγώ ο ίδιος είμαι ένα παρελθόν που μιλά για το τώρα. Η προσπάθεια να αποκλείσουμε το παρελθόν και να το σβήσουμε είναι αφύσικη. O σύντροφός μου Vanni με βοήθησε να καταλάβω πως χρησιμοποιώ το παρελθόν σαν καύσιμο, εξαρτάται με ποια χημική ουσία το φέρνεις σε επαφή. Για εμένα το παρελθόν είναι οντότητα, το αναπνέω σαν να βρίσκεται γύρω μας. Ο τρόπος που χρησιμοποιώ το vintage είναι σαν γέφυρα, αν πρέπει να διασχίσω ένα ποτάμι θα πρέπει να διασχίσω μια γέφυρα ή όχι; Είμαστε όλοι σε αυτή τη γέφυρα, ας δούμε που μας οδηγεί. Γι’ αυτό και προσκαλώ όλους τους νέους να μην ξεγελιούνται από την πολυδιάστατη ζωή μας, αλλά να παρατηρούν τα αντικείμενα με φροντίδα. Ο διάλογος με το παρελθόν γεννά γνώσεις. Το μέλλον για το οποίο όλοι μιλάμε είναι μάλλον λιγότερο συναρπαστικό από το παρόν, το οποίο είναι γεμάτο εμπειρία. Η πλούσια κληρονομιά ενός οίκου όπως ο Gucci σου μιλά, είναι στο χέρι σου να την ακούσεις. Οι σχέσεις όμως δεν διαρκούν πολύ αν δεν ακούει ο ένας τον άλλο και δεν μιλούν.

Βλέπετε τον εαυτό σας σαν ένα μέσο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν…

Α.Μ.: Πιστεύω πως οι σχεδιαστές μόδας είναι όντως μέσα, ναι, επειδή φτιάχνουν αντικείμενα και φορέματα που όντως μιλούν, είναι είδωλα, αντικείμενα που μιλούν. Πρόσφατα πήγα στο χώρο τέχνης Mattatoio στη Ρώμη και είδα την performance της Tilda Swinton “Embodying Pasolini”. Ήταν γύρω από το να δίνεις νέα ζωή στα ρούχα του Ιταλού costume designer Danilo Donati τα οποία σχεδιάστηκαν για τις ταινίες του Pier Paolo Pasolini. Η Tilda δεν φορούσε τα ρούχα, τα ακουμπούσε στο σώμα της σαν να είχαν ζωή από μόνα τους. Έμοιαζε με σαμανική ιεροτελεστία, έβγαζαν μια μαγική δύναμη. Όταν δημιουργούμε φορέματα και υφάσματα, υπάρχουν ιστορίες τις οποίες αφηγούμαστε μέσα από αυτά. Στην επιφάνεια είναι απλά υφάσματα που κάποιος έραψε. Όμως μετά υπάρχουν ιστορίες που ζωντανεύουν τις οποίες και φαντάζεσαι όταν φοράς αυτό το ρούχο, μέσω της αφήγησής μου. Οπότε για να απαντήσω στη ερώτησή σου, ναι, εμείς σαν σχεδιαστές είμαστε τα μέσα, μια σύνδεση, ένα κανάλι με τα αντικείμενα. Μοιάζουν με άψυχα πράγματα, αλλά δεν είναι, βοηθούν στο να περιγράψουν τι είναι ανθρώπινο. Αυτό που κάνουμε εμείς οι σχεδιαστές είναι μια απομίμηση της φύσης, προσπαθούμε να δώσουμε ζωή στα πράγματα. Δεν ξέρουμε αν γίνεται ή όχι. Η επιστήμη δεν μας τα αποκαλύπτει όλα.

Διαβάστε επίσης | Ο οίκος Gucci επανακυκλοφορεί την Diana bag από τα 90s