H ασπρόμαυρη “Kate” του Sam Haskins στο Λονδίνο

«Ο χρονικός προσδιορισμός είναι συμπτωματικός», ξεκαθαρίζει ο Ben Burdett, ιδιοκτήτης της Atlas, στο ερώτημα αν σκόπιμα επέλεξε τη συγκεκριμένη ημερομηνία για τα εγκαίνια, θέλοντας να δώσει έμφαση στα παιχνίδια της μοίρας. «Στόχος μας ήταν η έκθεση να γινόταν λίγο καιρό μετά τον θάνατο του Sam», εξηγεί. «Η καθυστέρηση οφείλεται σε μια σοβαρή νομική διαμάχη με την τότε διαχειρίστρια της περιουσίας της συζύγου του, Alida, η οποία ήθελε να εκμεταλλευτεί μέρος από τα δικαιώματα του έργου του. Ο απίστευτος αγώνας για να σωθεί το σπάνιο αρχείο του -το οποίο τώρα φυλάσσεται σε μια αποθήκη στην Αγγλία– είχε αίσιο τέλος χάρη στην αφοσίωση του γιου του, Ludwig, και του εγγονού του, Oren, ο οποίος εργάζεται ως art director της Google, στην Καλιφόρνια».

Όταν η Alexandra Shulman παρέδωσε τα ηνία της βρετανικής Vogue στον Edward Enninful, είχε δηλώσει ότι η μόδα της δεκαετίας του ’60 σφραγίστηκε φωτογραφικά από το 1964 μέχρι το 1967, χωρίς να μπορεί να προσδιορίσει το γιατί. «Αυτό έχει τρομερό ενδιαφέρον, αν σκεφτείτε ότι το ’64 ο Sam κυκλοφόρησε το Cowboy Kate και το ’67 το November Girl», λέει ο Burdett. «Το λεύκωμα της Kate, όπως έχει καθιερωθεί να το αποκαλούμε πια, στιγμάτισε την αισθητική της εποχής και συνεχίζει να επηρεάζει όλους τους δημιουργικούς κλάδους. Όπως και τα υπόλοιπα λευκώματα της καριέρας του, είναι ένας θησαυρός για όσους αναζητούν την ομορφιά και τη γοητεία».

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Kate, ένας ύμνος στη γυναικεία σεξουαλικότητα και τη σαγήνη του γυμνού σώματος, προέκυψαν όπως όλα τα ανεπανάληπτα έργα του Haskins. Όχι από τη συνειδητή επιδίωξη του καινούργιου, παρά από ενστικτώδεις πειραματισμούς στο στούντιό του: το μοντέλο έπαιζε με το σουέντ μαύρο καουμπόικο καπέλο του και ο Haskins οραματίστηκε μια διαχρονική ηρωίδα.

Η αυθόρμητη αναζήτηση της τελειότητας ήταν, φαίνεται, το μυστικό της επιτυχίας του Βρετανού καλλιτέχνη, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νότια Αφρική. «Οι σπουδαίες φωτογραφίες έχουν πάντα τρία βασικά στοιχεία», τονίζει ο Burdett. «Είναι συναισθηματικά φορτισμένες, αποτυπώνουν το πνεύμα της εποχής και λένε κάτι πρωτότυπο για την ίδια την ιστορία της φωτογραφίας. Αυτό έκανε ο Haskins. Σε ένα καθαρά ιστορικό επίπεδο, η Kate ήταν το πρώτο φωτογραφικό λεύκωμα που προσέφερε την έννοια της αφήγησης χωρίς την υποστήριξη κειμένου. Ήταν το πρώτο βιβλίο στην ιστορία της μόδας που κατάφερε να μετατρέψει ένα άγνωστο μοντέλο σε fashion icon».

Μεγαλώνοντας στο Κρούνσταντ, μια απομονωμένη πόλη του αφρικάνικου νότου, ο Sam Haskins περίμενε πώς και πώς δύο φορές τον χρόνο να έρθει το τσίρκο στη γειτονιά του, για να μπορέσει να χαθεί μέσα στις ηδονικές ψευδαισθήσεις που του γεννούσαν τα αλλόκοτα νούμερα των ακροβατών. Από εκεί μυήθηκε στη μαγεία. Αυτή που κατάφερε να χωρέσει αυτούσια μέσα στις σελίδες της Kate. «Το ενδιαφέρον με αυτό το λεύκωμα είναι ότι η Kate δεν είναι η πεμπτουσία του όμορφου μοντέλου. Είναι το κορίτσι της διπλανής πόρτας», είπε ο ίδιος, λίγο καιρό πριν πεθάνει, στον Tommy Hilfiger. Ήταν τότε που ο σχεδιαστής αποφάσισε να συνεργαστεί με τον Haskins, κυκλοφορώντας μια σειρά ειδών μόδας -από T-shirts μέχρι κασκόλ-, βασισμένα σε μια φωτογραφία από το πρώτο λεύκωμα της καριέρας του: Five Girls (1962).

Ποια ήταν, όμως, η Kate; Όσα ξέρουμε για το προφίλ του πιο αναγνωρίσιμου μοντέλου στην ιστορία της φωτογραφίας προέρχονται από τον ίδιο τον πρόλογο του λευκώματος, που φέρει την υπογραφή του Βρετανού συγγραφέα Desmond Skirrow: λευκή σαν τα λουλούδια, ζεστή σαν ηλιαχτίδα και άγρια σαν ουίσκι. Ένα περιπετειώδες νεαρό κορίτσι που διψούσε για δικαιοσύνη στη ρομαντική, αναρχική και χαοτικά βίαιη Άγρια Δύση. «Το λεύκωμα αποδεικνύει περίτρανα ότι ο Haskins δεν εισήγαγε μια ξεχωριστή γλώσσα μόνο για την τέχνη της φωτογραφίας, αλλά και για άλλες μέσα σ’ αυτή, όπως το scenic design ή το makeup», παρατηρεί ο Burdett για το έργο που συνεχίζει να αποτελεί «βίβλο» αισθητικής, τόσο για σύγχρονους φωτογράφους όσο και για σχεδιαστές μόδας, μακιγιέρ και pop stars.

Ωστόσο, αν και ο Haskins ενδιαφερόταν για την υστεροφημία του και φρόντιζε να συντηρεί το αρχείο του, δεν είναι μεγάλο το μέρος της «αυθεντικής Kate» που πρόκειται να εκτεθεί στην γκαλερί. «Ένα μικρό τμήμα της έκθεσης περιλαμβάνει τις αρχικές εικόνες που εκτύπωσε και ρετούσαρε ο ίδιος ο Haskins τη χρονιά παραγωγής του λευκώματος. Οι υπόλοιπες είναι σύγχρονη επεξεργασία που έκανε ο γιος του, Ludwig, τον οποίο φρόντισε να εκπαιδεύσει με τον καλύτερο τρόπο ο πατέρας του», εξηγεί. Μια περιορισμένη έκδοση του λευκώματος (μόλις 100 αντίτυπα στην τιμή των 250 λιρών) θα είναι διαθέσιμα προς πώληση στην γκαλερί, για εκείνους που θέλουν να προσθέσουν στη βιβλιοθήκη τους έναν σπάνιο θησαυρό. Όσο για τους επισκέπτες, ο Burdett συστήνει να ακολουθήσουν την προτροπή του Haskins: «Όταν κοιτάς ένα φωτογραφικό λεύκωμα», έλεγε, «είναι σαν να ακούς ένα κομμάτι κλασικής μουσικής, το οποίο αλλάζει ρυθμό και διάθεση με τον ίδιο τρόπο που περνάς από τη μία εικόνα στην άλλη».

Info: Cowboy Kate & Other Stories, έως τις 16 Νοεμβρίου στην Atlas Gallery, 49 Dorset Street, Λονδίνο, www.atlasgallery.com