Κατερίνα Στεφανίδη:
Alma Beata (χαρούμενη ψυχή)

Ο πατέρας της επενέβη: «”Θέλεις να γίνεις πρωταθλήτρια της πλατείας;”, μου φώναξε. Τότε γίνονταν οι Ολυμπιακοί του Σίδνεϊ, η πρώτη φορά που μπήκε το επι κοντώ γυναικών σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Με πήγε λοιπόν κατευθείαν στο Ολυμπιακό Στάδιο, στον τότε ομοσπονδιακό προπονητή, να με δει. Ήμουν καλή από την πρώτη μέρα. Τώρα που προπονούμε παιδάκια, βλέπουμε τη διαφορά του παιδιού που από την πρώτη στιγμή ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει το κοντάρι. Ίσως αυτό να είδαν και σε μένα: την αίσθηση του κονταριού, της φυσικής και της μηχανικής – πώς και πόσο να το λυγίσεις, ώστε να ανέβεις όσο πιο ψηλά μπορείς. Αυτά εμένα μου έβγαιναν φυσικά. Στα 10 μου λοιπόν ξεκίνησα προπόνηση. Στην αρχή πήγαινα λίγο με το ζόρι. Ήθελα να παίξω και έπρεπε, αντ’ αυτού, να πάω στο Ολυμπιακό Στάδιο. Αυτό που με κρατούσε ήταν ότι η προπόνηση για το επί κοντώ έχει μεγάλη ποικιλία. Ενόργανη, βάρη, άλματα, τρέξιμο – σαν πολλά αθλήματα μαζί. Και το γκρουπ μου άρεσε. Ήταν όλοι πάνω από 25 και εγώ ήμουν η μικρή τους», θυμάται.

Δεν στόχευε κάπου όμως. Για εκείνη ήταν ακόμα ένα παιχνίδι. Στα 11 της δεν υπήρχαν αγώνες επί κοντώ για τόσο μικρή ηλικία και έτσι την έβαλαν σε έναν αγώνα βετεράνων στον Εθνικό, «Ανάμεσα σε κάτι μεγάλους κυρίους». Πήδηξε 2,30μ., πετυχαίνοντας παγκόσμιο ρεκόρ για 11χρονες. Στα 12 της έκανε παγκόσμιο ρεκόρ για 12χρονες, στα 13 για 13χρονες και οι χρονιές κυλούσαν έτσι μέχρι τα 15 της, που έκανε παγκόσμιο ρεκόρ για 17χρονες. «Ε, κάπως έτσι άρχισε να με κρατάει παραπάνω το άθλημα – είχα μεγάλη επιτυχία χωρίς να δυσκολεύομαι. Δεν ήμουν ακόμα παθιασμένη, απλώς είχα βρει κάτι στο οποίο ήμουν καλή. Με θυμάμαι να διασχίζω τη Μαραθώνος και να ανησυχώ μήπως με χτυπήσει αμάξι και δεν καταφέρω να κάνω άλλο παγκόσμιο ρεκόρ. Ο αθλητισμός είχε αρχίσει να γίνεται ταυτότητά μου. Αλλά τότε ακόμα δεν ήταν δική μου απόφαση».

Σοβαρό παιχνίδι

Στην εφηβεία της, με το παγκόσμιο ρεκόρ κορασίδων να της ανήκει, το παιχνίδι ξαφνικά σοβαρεύει. «Άρχισα να ακούγομαι. Με θεωρούσαν το μεγαλύτερο ανερχόμενο ταλέντο, οπότε άρχισε η πίεση από την Ομοσπονδία, τον προπονητή, τους γονείς μου, οι οποίοι ζούσαν λίγο και το δικό τους όνειρο μέσω εμού. Εκείνοι έβλεπαν ένα ταλέντο που δεν έπρεπε να χαραμιστεί, ενώ εγώ ονειρευόμουν να γίνω γιατρός ή ακαδημαϊκός. Στο μεταξύ, λόγω της δημοσιότητας, άρχισαν και οι γύρω μου να με αντιλαμβάνονται ως αθλήτρια. Συμμαθητές μου που δεν ενδιαφέρονταν για μένα, προσπαθούσαν πια να με πλησιάσουν και μέσα στο χώρο άρχιζαν να με κοιτάνε περίεργα».

Τότε η καλύτερη επικοντίστρια ήταν η Γωγώ Τσιλιγκίρη, η οποία διένυε την τελευταία της χρονιά στο άθλημα. Η Κατερίνα είχε νικήσει το ίνδαλμά της. Και η Γωγώ είχε χαρεί. Αυτή η ίδια Γωγώ που θα εμφανιζόταν ξανά στο δρόμο της Κατερίνας στην πιο κρίσιμη στιγμή της αθλητικής -και όχι μόνο- ζωής της και θα της πρόσφερε τη στήριξη να προχωρήσει: «Επιστρέφοντας εκείνη την εποχή από τις καλοκαιρινές διακοπές, το σώμα μου άλλαζε, γινόμουν γυναίκα. Άρχισα να ακούω ότι είχα παχύνει. Με ρωτούσαν: “Πώς θα πηδήξεις επί κοντώ έτσι;”. Με πήγαν σε διαιτολόγο, αλλά γρήγορα σταμάτησα να ακολουθώ τη δίαιτα και πέρασα στα όρια της βουλιμίας. Εγώ δεν ένιωθα ότι είχα παχύνει, αισθανόμουν καλά με το σώμα μου. Είδα ένα βίντεο προχθές από εκείνη την περίοδο και ήμουν πράγματι μια χαρά. Δεν είχα βάλει κιλά, απλώς γινόμουν γυναίκα. Δύο χρόνια της καριέρας μου πήγαν στράφι εξαιτίας των συνεχών επικρίσεων για τα κιλά μου. Άρχισα να μην πηγαίνω καλά. Μου έλεγαν “Τι να πας να κάνεις στο Παγκόσμιο Νεανίδων; Ούτε στον τελικό δεν θα περάσεις”. Ξύπνησα λοιπόν ένα πρωί και έπρεπε να αποφασίσω αν θα πάω στο Παγκόσμιο ή θα ξεκουραστώ. Γύρισα όλο το Αιγαίο εκείνο το καλοκαίρι. Και το φθινόπωρο δεν ήθελα να επιστρέψω στο γήπεδο. Μετά από ένα χρόνο που έτρεχα μόνη μου, είπα στον προπονητή μου: “Εσύ θέλεις μια πρωταθλήτρια. Εγώ θέλω απλώς να περνάω καλά μ’ αυτό που κάνω”. Και πήγα στη Γωγώ, που είχε ξεκινήσει να προπονεί και την αισθανόμουν φίλη μου. Ήμουν στα πιο παχιά μου τότε. Δεν είχα πιάσει κοντάρι για 8 μήνες. Σιγά σιγά όμως βρήκα ρυθμό, έχασα κιλά – με μόλις τέσσερις μήνες προπόνηση έφτασα στο επίπεδο που ήμουν πριν. Μόνο και μόνο επειδή βρισκόμουν σε ένα περιβάλλον που μου ταίριαζε. Εκεί άρχισα να αγαπάω το επί κοντώ. Για πρώτη φορά το διασκέδαζα».

Happy America

Το σχολείο τέλειωσε, οι υποτροφίες ήρθαν. Ακολούθησε η Αμερική, τα πανεπιστήμια, τα πτυχία, οι προπονήσεις. Άραγε, θα τα είχε καταφέρει εξίσου αν είχε μείνει εδώ;

«Όχι. Και όχι γιατί δεν έχουμε εξίσου καλές εγκαταστάσεις ή συνθήκες, αλλά λόγω νοοτροπίας. Η Αμερική με βοήθησε να διασκεδάσω το άθλημά μου και να βρω τα θετικά μου. Για παράδειγμα, σε ένα καλό άλμα όπου όμως μπορεί να κάνω δέκα λάθη, ο Αμερικανός προπονητής με ωθεί να δω τι έκανα καλά. Ο Έλληνας δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος, δεν λέει μπράβο. Στην Ελλάδα είμαστε επικεντρωμένοι στον πόνο, στον κόπο για να καταφέρεις κάτι, ενώ εκεί δίνουν μεγαλύτερη σημασία στη χαρά που σου προσφέρει αυτό που κάνεις».

Κάπως έτσι βρήκε στο πρόσωπο του Μιτς τον ιδανικό προπονητή. Ήταν ενεργός αθλητής όταν γνωρίστηκαν και μοιράζονταν την ίδια «χαρούμενη» νοοτροπία σε σχέση με το άθλημα. Παντρεύτηκαν το 2015 και η Κατερίνα τον έχρισε προπονητή της. Φόρτωσαν όλα τους τα πράγματα σε ένα φορτηγό και οδήγησαν επί τρεις μέρες από τη μία άκρη της Αμερικής στην άλλη. Στο Οχάιο πια, η Κατερίνα θα είχε ακριβώς τις προπονητικές συνθήκες που χρειαζόταν για να εξελιχθεί. «Όταν μετακομίσαμε, ήταν όλοι αρνητικοί: η Ομοσπονδία, οι γονείς μου, ο προηγούμενος προπονητής μου. Όλοι μου έλεγαν “τι κάνεις;”. Όμως εμείς πήγαμε με σοβαρό κίνητρο – θέλαμε να τους αποδείξουμε ότι ξέραμε τι κάναμε. Τα προπονητικά προγράμματα τα αποφασίζαμε μαζί. Μου άλλαξε τεχνικά πράγματα που βγήκαν σωστά. Τη διατροφή μου την ανέλαβε ο ίδιος. Σύντομα άρχισα να βλέπω διαφορά επίδοσης. Μετά τον πρώτο μας αγώνα, τα παράπονα σταμάτησαν. Αθλητικά, ήταν η σωστή κίνηση».

Αγάπης αγώνας γόνιμος

Προσωπικά όμως; Οι ισορροπίες μεταξύ τους; Δεν υπάρχει ένταση; Σύγκρουση; Κούραση; «Από την αρχή συμφωνήσαμε ότι τη στιγμή που μπαίνουμε στο αμάξι για να πάμε για προπόνηση, είναι ο προπονητής μου, ενώ όταν το παίρνουμε για να γυρίσουμε σπίτι, είναι ο άντρας μου. Το έχουμε πετύχει κατά 95%. Κάποιες φορές μπορεί στην προπόνηση να γίνω κακότροπη και να μου πει: “Σήμερα με αντιμετώπισες σαν άντρα σου, όχι ως προπονητή σου.” Από την άλλη, όταν καταφέρνω κάτι και πανηγυρίζω, βλέπω στα μάτια του τη χαρά και την περηφάνια του άντρα μου, όχι ενός προπονητή. Μπορεί να με “διαβάσει” καλύτερα και αυτό μας έχει βοηθήσει πολύ αθλητικά. Για παράδειγμα, μου λέει κάτι, βλέπει πώς αντιδρώ και μπορεί να αλλάξει την επιλογή του πάνω στον αγώνα. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ιδιαίτερα σε ένα αγώνισμα όπου έχουμε πολλές επιλογές – ποιο κοντάρι να διαλέξουμε, πόσο σκληρό, πόσο ψηλά να πιάσουμε, πού θα μπει ο πήχυς. Έπειτα, εγώ στην προπόνηση δεν θέλω να φτάνω στα όριά μου και ο Μιτς είναι της ίδιας άποψης. Αν ρωτήσει κανείς τη μαμά μου, θα πει ότι είμαι τεμπέλα. Δεν είμαι τεμπέλα, απλώς ξέρω τα όριά μου και δεν θα με πιέσω περισσότερο – υπάρχει ρίσκο τραυματισμού. Αν μπορώ να καταφέρω κάτι εντός των ορίων μου, όλα καλά».

Μα, γίνεται πρωταθλητισμός με τόση χαλαρότητα; αναρωτιέμαι. Η Κατερίνα με διορθώνει. «Με τον Μιτς δεν το έχουμε πάρει χαλαρά, αλλά έξυπνα. Κάνουμε τέτοιες επιλογές προπονητικά και αγωνιστικά, ώστε να κρατηθώ γερή και να έχω μια καριέρα μεγαλύτερης διάρκειας, πιο επιτυχημένη και με λιγότερα προβλήματα. Προτιμώ να είμαι στο 90% της απόδοσής μου, αλλά υγιής. Και φυσικά να το διασκεδάζω. Και για τους δυο μας το επί κοντώ είναι το παιχνίδι μας. Πέρα από τα πρωταθλήματα, η αγάπη μας γι’ αυτό είναι η βασική μας κινητήριος δύναμη. Ανυπομονούμε κάθε μέρα να πάμε στην προπόνηση για να παίξουμε. Και εκείνη την ώρα δεν σκέφτομαι το πρωτάθλημα, αλλά ότι έχω την ευκαιρία να κάνω επί κοντώ, δηλαδή μια δουλειά που αγαπώ, μαζί με τον άνθρωπο που αγαπώ. Θα μπορούσα να είχα χάσει το κίνητρό μου με τόσες νίκες, αλλά είμαι σαν παιδάκι – το κάνω με τεράστια χαρά πια».

Ρωτάω αν νοείται, τελικά, πρωταθλητισμός χωρίς να έχεις έναν άνθρωπο να σε στηρίζει. «Το αίσθημα της σταθερότητας και της ηρεμίας είναι πολύ σημαντικό για έναν αθλητή. Οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω σου σε κάνουν αυτό που είσαι. Η σχέση με τον σύντροφό σου και, σε μικρότερη ηλικία, η σχέση με τους γονείς σου ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για μια αθλητική επιτυχία. Βλέπουμε, για παράδειγμα, πως όταν μια αθλήτρια ξεκινήσει μια καλή σχέση, σταθεροποιείται όλη της η καθημερινότητα, αγωνίζεται καλύτερα, επικεντρώνεται στον αγώνα». Ενδιαφέρον. Ισχύει το ίδιο για τους άντρες αθλητές; «Όχι, δεν είναι σύνηθες. Οι άντρες ίσως κάνουν καλύτερο διαχωρισμό».

Κορίτσια στο γήπεδο

Η συζήτηση πηγαίνει αναπόφευκτα στις σχέσεις μεταξύ γυναικών σε έναν τόσο ανταγωνιστικό χώρο. «Πριν από 10 χρόνια οι κορυφαίες επικοντίστριες ήταν μια Ρωσίδα και μια Αμερικανίδα που δεν κοίταζαν η μία την άλλη. Φορούσαν ένα καπέλο, έμπαιναν από διαφορετικές εισόδους στο χώρο και, πιθανότατα, δεν μίλησαν ποτέ στη ζωή τους. Εγώ τώρα βρίσκομαι σε μια στιγμή του επί κοντώ γυναικών που έχουμε ένα εκπληκτικό γκρουπ. Καταλαβαίνουμε ότι οι άλλες είναι εκεί για εμάς, μας καταλαβαίνουν και θα μας ωθήσουν να πάμε καλύτερα. Ανυπομονούμε να συναντηθούμε και να αγωνιστούμε μαζί. Ξέρουμε τι έχει τραβήξει η άλλη αθλήτρια για να πετύχει, δεν υπάρχει ζήλεια μεταξύ μας. Φέτος η μεγάλη μου αντίπαλος είναι μια Αμερικανίδα. Υποβλήθηκε σε εγχείρηση στο μέσον της σεζόν και της έστειλα μήνυμα ότι μου έχει λείψει να αγωνίζομαι μαζί της. Με κάποιους ανθρώπους μαθαίνεις να αγωνίζεσαι καλύτερα, σε ωθούν να εξελιχθείς. Εμένα ο υγιής ανταγωνισμός με βοηθάει πολύ. Στους αγώνες που ξέρω ότι είμαι με διαφορά η καλύτερη, δεν τα πάω καλά»

Της ζητάω να μου μιλήσει για μια γυναίκα που θαυμάζει. Δεν δυσκολεύεται. «Η Gabriele Grunewald. Επέζησε δύο φορές από καρκίνο και κατάφερε να επανέλθει αθλητικά σε υψηλό επίπεδο. Τη γνωρίζω προσωπικά από παλαιότερους αγώνες και την παρακολουθώ μέσω social media, γιατί μιλάει πολύ για τη διαδρομή της. Πριν από δύο χρόνια της βρήκαν έναν νέο καρκίνο, για τον οποίο δεν υπάρχει θεραπεία. Βρίσκεται πλέον σε τελικό στάδιο και παρόλο που ξέρει ότι πιθανότατα δεν θα βρεθεί λύση, συνεχίζει να ακολουθεί θεραπείες, πειραματικά trials, να προπονείται και να κατεβαίνει σε αγώνες. Προσπαθεί, παρά τις θεραπείες, οι οποίες την καταπονούν απίστευτα, να συνεχίσει να είναι επαγγελματίας δρομέας. Είναι ένας από τους πιο θετικούς και δυνατούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει. Θαυμάζω πολύ και τις γυναίκες που ασχολούνται με την πολιτική. Και όλες αυτές που μπαίνουν σε ανδροκρατούμενους χώρους και τα καταφέρνουν».

Την ρωτάω αν το τελευταίο κύμα φεμινισμού έχει κάποιου είδους επιρροή στον αθλητικό χώρο. «Ξεκάθαρα. Φαίνεται και από πλευράς χορηγιών. Οι μεγάλες εταιρείες αναλαμβάνουν πια περισσότερες γυναίκες, γιατί καταλαβαίνουν τη σημασία του κινήματος. Δεν ξέρω αν το πιστεύουν στ’ αλήθεια ή γίνεται μόνο για λόγους marketing, πάντως το στηρίζουν έμπρακτα».

Woman on top

Πώς είναι, άραγε, να πετυχαίνεις κάτι που δεν έχει καταφέρει κανένας άλλος στον κόσμο; Η Κατερίνα δεν το σκέφτεται έτσι, ακόμα και τη στιγμή που συμβαίνει: «Με το που πετυχαίνω έναν στόχο, βάζω κατευθείαν τον επόμενο. Δεν προλαβαίνω να χαρώ, αλλά αυτό με κρατάει σε εγρήγορση. Θυμάμαι συγκεκριμένα στο Ρίο, στην πρώτη συνέντευξη αμέσως μετά τη νίκη, μου είπε ένας δημοσιογράφος: “Κατάλαβες τι έκανες;” Και του απάντησα: “Εντάξει, έχουμε και άλλους αγώνες τώρα”. Έτσι δεν χάνω ποτέ το κίνητρό μου. Το ίδιο ισχύει για τις κακές στιγμές μου. Ξεχνάω και προχωράω στο επόμενο. Ο πρώτος μου προπονητής έλεγε ότι αυτό είναι ένα από τα ταλέντα μου – έχω πολύ γρήγορη επάνοδο. Σαφώς μετά από μια αποτυχία θα καθίσουμε να εξετάσουμε αν πρέπει να αλλάξουμε κάτι. Ό,τι είναι στο χέρι μας, φυσικά, γιατί υπάρχουν και πράγματα που δεν είναι».

Και ο παράγοντας τύχη ή ατυχία; «Δεν αποδίδω τις αναποδιές στην τύχη. Αν πέσει ο πήχυς, για παράδειγμα, είναι δικό μου λάθος. Οφείλω να τον περάσω τόσο καλά, ώστε να μην μπορώ να πω μετά “Αχ, ήμουν άτυχη, τον ακούμπησα ελάχιστα, αλλά έπεσε”. Ακόμα και οι καιρικές συνθήκες στη διάρκεια του αγώνα δεν πρέπει να σε επηρεάζουν, αν είσαι σωστά προετοιμασμένος. Κάποιος είχε πει: “Η επιτυχία είναι ταλέντο, δουλειά και τύχη”. Στον καθένα νομίζω ότι είναι διαφορετικά τα ποσοστά. Πιστεύω ότι η τύχη παίζει ρόλο, αλλά με ποια έννοια; Για μένα ήταν τύχη που άλλαξα πανεπιστήμιο και γνώρισα τον Μιτς. Το ότι μας βγήκε το στοίχημα να τα καταφέρουμε σ’ έναν καινούργιο τόπο, ενώ όλοι ήταν αρνητικοί. Πιστεύω στο κλισέ ότι η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς. Και σίγουρα τη διαμορφώνεις εσύ. Μπορεί να μην πήγαινα στην Αμερική, να είχα μπει σε μια σχολή και να είχα παρατήσει τον αθλητισμό. Ήταν τύχη αυτό; Ήταν μάλλον επιλογή μου».

Αποχαιρετώντας το χαρούμενο κορίτσι, συνειδητοποιώ ότι τελικά αυτή ήταν μια συζήτηση για τις προσωπικές επιλογές. Οι επιλογές της Κατερίνας στόχευαν πάντα στη χαρά, όχι στην κορυφή. Και σκέφτομαι πως, σε αντίθεση με ό,τι μας έχουν μάθει, ίσως αυτά τα δύο να είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.

Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιουνίου της Vogue Greece. Photographer: Costas Coutayar Fashion Director: Nicholas Georgiou Δείτε στο VogueTV: Η Kατερίνα Στεφανίδη φωτογραφίζεται για το τεύχος Ιουνίου της Vogue Greece