«Εδώ είναι το μέρος όπου έρχεται για διακοπές ο Θεός», μου λέει ο Marcial, ο οποίος οδηγεί ένα μπλε φορτηγάκι και μέσω μιας ευτυχούς συγκυρίας έγινε ο οδηγός μου όταν έφτασα στο Καουάι, το τέταρτο μεγαλύτερο νησί της Χαβάης. Η περιπέτειά μου στο πιο απομακρυσμένο αρχιπέλαγος του κόσμου αποτελεί το πρώτο μεγάλο μου ταξίδι από την αρχή της πανδημίας, καθώς η ιδανική αφορμή για να αφήσω το σπίτι μου στο βόρειο Λονδίνο, κουβαλώντας μια βαλίτσα σε μέγεθος κοντέινερ, ήταν ο γάμος των αγαπημένων μου φίλων Laura Brown και Brandon Borror Chapell, κάτω από τα κλαδιά ενός τεράστιου δέντρου σ’ ένα αγρόκτημα βιολογικής καλλιέργειας στο θέρετρο Kukui’ula. Να πω ότι το εν λόγω δέντρο είναι τόσο όμορφο και εξωπραγματικό, που εύκολα θα νόμιζε κανείς ότι οι κυματιστοί σχηματισμοί των πολύχρωμων πεταλούδων που μοιάζουν να εκτελούν κάποια αόρατη χορογραφία αποτελούν δουλειά της Pixar.
Τις επόμενες μέρες, ατρόμητοι φίλοι και καλεσμένοι των νεόνυμφων οργάνωναν εκδρομές για να επισκεφθούν τον κρατήρα του ηφαιστείου Mauna Loa με ελικόπτερο ή να εξερευνήσουν τον κόλπο Haleni στη βόρεια ακτή, όπου σύμφωνα με το παραδοσιακό τραγούδι συνηθίζει να κολυμπά «ο Puff, ο μαγικός δράκος». Κατά την παραμονή μου στο νησί μπορεί να μην είδα δράκους, αλλά είδα ένα κοπάδι από φάλαινες να αναδύονται καθώς στεκόμουν στη νοτιότερη ακτή κάνοντας μια πρόποση στο ζευγάρι, γεγονός που με κάνει να πετάω από χαρά. Σκέφτομαι τα λόγια του Marcial και καταλήγω στο ότι μάλλον έχει δίκιο.
Επισκέφθηκα πρώτη φορά τη Χαβάη πριν από περίπου 20 χρόνια. Τότε εξερεύνησα το τροπικό δάσος Hāna με έναν φίλο κτηνίατρο που ζει στο Μάουι. Θυμάμαι να τρώω στη Χονολουλού παπάγια, τόσο νόστιμη που θα ’πρεπε να αποτελεί ποινικό αδίκημα η κατανάλωσή της. Το πιο μαγευτικό σημείο της επίσκεψής μου ήταν μια μεταμεσονύκτια βόλτα στο ηφαιστειακό πάρκο του Μεγάλου Νησιού, όπου ο φλοιός της Γης ανοίγει και μπορεί κανείς να δει την πυρακτωμένη λάβα να κοχλάζει.
Ο τουρισμός στη Χαβάη δέχθηκε μεγάλο πλήγμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, γεγονός που είχε τα θετικά αλλά και τα αρνητικά του. Το φυσικό περιβάλλον των νησιών, που υποφέρει από τον τεράστιο αριθμό επισκεπτών, ανακουφίστηκε προσωρινά από τα τοξικά αντηλιακά, την έντονη ανθρώπινη παρέμβαση, τα πλαστικά και τα καυσαέρια. Από την άλλη, στην τουριστική βιομηχανία οφείλεται το ένα τέταρτο σχεδόν της οικονομίας της Χαβάης, συντηρώντας χιλιάδες επιχειρήσεις και οικογένειες. (Ανάλογα θέματα και κοινωνικές αντιθέσεις πραγματεύεται με εξαιρετικό τρόπο η σειρά μυστηρίου The White Lotus.) Αξίζει να εξερευνήσει κανείς το σύμπλεγμα των νησιών του Βόρειου Ειρηνικού, την ένδοξη ιστορία τους και το νέο κύμα δημιουργών και καλλιτεχνών που ζουν εκεί.
Στη βόρεια πλευρά του Καουάι, συνομιλώ με τη Mirah Horowitz, η οποία πρωτοπήγε στο νησί το 1976 και μου εξομολογείται ότι εκείνη ήταν ο λόγος που οι γονείς της αγόρασαν εκεί σπίτι, καθώς, προσπαθώντας να ηρεμήσουν την ανήσυχη ανήλικη κόρη τους, έκαναν βόλτες με το αμάξι και βρήκαν τυχαία ένα που πωλούνταν. Η μαμά της Mirah –μητέρα τεσσάρων παιδιών, με διδακτορικό στην Αγγλική Λογοτεχνία, παντρεμένη με τον επιτελάρχη του γερουσιαστή Ted Kennedy– έχει συγγράψει τον οδηγό The Underground Guide to Kauai. Η πρώτη έκδοση, του 1979, αποτελούνταν από μόλις 13 σελίδες πιασμένες με συρραπτικό, αλλά έγινε θεσμός, καθώς οι αναγνώστες λάτρεψαν τόσο τις ιστορίες των διακοπών της ίδιας και των αδελφών της, όσο και τις ταξιδιωτικές πληροφορίες και συμβουλές που έδινε. «Όποια κέρδη είχε στο τέλος του χρόνου, τα δώριζε σε φιλανθρωπικά ιδρύματα του νησιού για παιδιά ή για γυναίκες. Ονόμασε την καμπάνια The Kauai Underground Campaign For Kids», με ενημερώνει η Mirah, η οποία μεγαλώνοντας έγινε συν-συντάκτρια του οδηγού, που έφτασε τις 19 εκδόσεις και, ενώ δεν εκδίδεται πλέον, μπορείτε να τον βρείτε στο www.explorekauai.com.
Σήμερα η Mirah είναι μια σπουδαία δικηγόρος που μένει κατά περιόδους στο Καουάι.«Είναι απίστευτο και ξεχωριστό μέρος, όπου θέλουμε να μπορούν να έρχονται και άλλοι άνθρωποι, για να βιώσουν την εμπειρία», μου λέει, γνωρίζοντας πολύ καλά τη λεπτή ισορροπία που πρέπει να διατηρηθεί. «Υπάρχουν ταξιδιωτικοί πράκτορες που κάνουν τα πράγματα σωστά, λένε στους επισκέπτες να δείχνουν σεβασμό, να μην πατάνε στον ύφαλο, να μην πλησιάζουν πολύ τα πλάσματα της θάλασσας, να μην ενοχλούν τις χελώνες ή τις φώκιες. Αλλά άλλοι τα κάνουν όλα για τα χρήματα», τονίζει και ελπίζει πως τα εγκαίνια του πολυαναμενόμενου βιώσιμου πολυτελούς ξενοδοχείου 1 Hotel στον κόλπο Hanalei θα είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. «Έχουμε όλοι μεγάλες προσδοκίες από αυτό», παραδέχεται. Η Mirah παροτρύνει φίλους που επισκέπτονται το νησί να αφήνουν τα αυτοκίνητά τους και να κάνουν πεζοπορίες, ενώ τους συμβουλεύει να διαθέσουν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού τους για μια ξενάγηση με ελικόπτερο. «Πάντα προτείνω να κάνουν τη μεγαλύτερη περιπατητική διαδρομή που αντέχουν, γιατί έτσι μπορείς να δεις περισσότερα και να τα απολαύσεις. Αξίζει τον κόπο. Είναι καλύτερα να ξεκινά κανείς νωρίς το πρωί, στις 7 ή στις 8, γιατί συνήθως όσο περνά η μέρα συννεφιάζει». Κάτι άλλο που συστήνει είναι «η ακτή Nā Pali, ένα από τα ομορφότερα σημεία που μπορεί να δει κανείς με σκάφος. Τα καταμαράν των 12-18 ατόμων είναι τα αγαπημένα μου, γιατί μπορείς με αυτά να μπεις στις θαλάσσιες σπηλιές. Είναι μια φανταστική εμπειρία που σου επιτρέπει να δεις τα πάντα από διαφορετική οπτική», τονίζει.
Άλλη μία κάτοικος του Καουάι, που μένει καιρό στο νησί, είναι η Denise Kaufman, δασκάλα της yoga και βετεράνος μουσικός, η οποία έγινε γνωστή από τη συμμετοχή της στη γυναικεία ροκ μπάντα Ace of Cups – που άνοιξε τη συναυλία του Jimi Hendrix στο Golden Gate Park το 1967, αλλά ηχογράφησε το πρώτο της άλμπουμ μόλις το 2018. Πριν από το lockdown, η Denise ήταν υπεύθυνη στο Hale Luya Yoga Studio από το οργανικό της αγρόκτημα στο Καουάι, όπου τα αβοκάντο φτάνουν σε μέγεθος τις μπάλες του αμερικανικού φούτμπολ! Η σχέση της με το νησί γυρίζει πολλά χρόνια πίσω: Ήταν μία από τις επτά ιδρύτριες του Island School, που άνοιξε το 1977 με μια τάξη 12 παιδιών και σήμερα έχει πάνω από 400 μαθητές. Το πρώτο της ταξίδι εκεί το έκανε ως έφηβη, με ένα καλοκαιρινό πρόγραμμα, όπου έμεινε σ’ ένα από τα δημόσια γυμνάσια και κόλλησε με το σερφ στην παραλία Wailua. «Ερωτεύτηκα τη μουσική! Οι Χαβανέζοι είχαν πάντα μαζί τους ένα γιουκαλίλι κι εγώ έφερνα την κιθάρα μου. Τότε, ο κόσμος ψάρευε στην παραλία και άναβε επιτόπου φωτιά για να ψήσει τα ψάρια, τραγουδώντας και παίζοντας. Για μένα, έτσι έπρεπε να είναι η ζωή. Οι άνθρωποι να ζουν στη φύση», μου λέει. Η χαβανέζικη μουσική εξακολούθησε να αποτελεί μέρος της ζωής της. Μάλιστα, η κόρη και ο γαμπρός της, Tora και Kirk Smart, διατηρούν το κατάστημα μουσικών ειδών Hanalei Strings, όπου πουλάνε χειροποίητα γιουκαλίλι. «Έχουν μια μικρή σκηνή και πριν από την πανδημία φιλοξενούσαν ζωντανές εμφανίσεις. Η κόρη μου ξεκίνησε μια ενότητα με τίτλο Legacy Series και μία φορά τον μήνα έρχονταν οικογένειες από κάποιες από τις Ahupua’as, τις διάφορες περιοχές του νησιού, και μοιράζονταν τις οικογενειακές τους ιστορίες, χόρευαν hula και έπαιζαν τα τραγούδια που είναι ξεχωριστά για εκείνους».
Η Denise είναι αισιόδοξη ότι οι εμφανίσεις θα συνεχιστούν όταν κατευναστεί ο φόβος της πανδημίας. Στο μεταξύ, η κληρονομιά της οικογένειας Kaufman συνεχίζεται με τον εγγονό της, Eli Smart, ένα ανερχόμενο μουσικό αστέρι που θα συστήσει τη δική του εκδοχή της αισιόδοξης χαβανέζικης μουσικής στο διεθνές κοινό, καθώς θα επισκεφθεί την ευρωπαϊκή φεστιβαλική σκηνή αυτό το καλοκαίρι – σας συνιστώ να ψάξετε το κανάλι του στο TikTok, αν θέλετε να δείτε το πιο όμορφο οικογενειακό χαβανέζικο τζαμάρισμα με τους Tora, Kirk και την Denise στο μπάσο. Σύντομα θα αρχίσει τις μετακινήσεις και η ίδια η Denise. Η μουσική της καριέρα και η διδασκαλία της yoga την κάνουν να πηγαινοέρχεται από το Καουάι στη βάση της, στη Venice Beach της Καλιφόρνια, καθώς οι Ace of Cups θα κυκλοφορήσουν νέο δίσκο τον Ιούλιο. Τι της λείπει περισσότερο από το Καουάι όταν απουσιάζει; «Ο αέρας και η υγρασία», απαντά. «Μπορείς σχεδόν να νιώσεις στον άνεμο τα λουλούδια. Ο κόσμος περνά λίγο χρόνο εδώ και αρχίζει να λάμπει».
Σε απόσταση περίπου 500 χιλιομέτρων –γύρω στα 45 λεπτά με αεροπλάνο– βρίσκεται το Μεγάλο Νησί, κοινώς η νήσος Χαβάη, με τις μαύρες παραλίες από λάβα και δύο από τα πιο ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη, το Kīlauea και το Mauna Loa. Στην τελευταία μου επίσκεψη εκεί λάτρεψα την πόλη Χίλο, με την ενεργή καλλιτεχνική σκηνή, τα vintage καταστήματα και τα επιβλητικά δέντρα Banyan, και ονειρευόμουν να επιστρέψω. Συζητώ με τη Michele Zane–Faridi, ιδρύτρια της Hana Hou –που σημαίνει «ξανά» ή «άλλη μία φορά»–, μιας από τις εμβληματικές μπουτίκ της πόλης που θα κλείσει του χρόνου 30 έτη λειτουργίας. Η ίδια γεννήθηκε στο Οάχου, είναι αδελφή του γνωστού σχεδιαστή του Χίλο Sig Zane και ξεκίνησε την επιχείρησή της πουλώντας χαβανέζικα vintage προϊόντα. Πέραν τούτου, εξασκεί άριστα την αρχαία τέχνη Lauhala, την πλεκτική με ίνες από τα φύλλα του δέντρου Puhala. «Οι περισσότεροι υφαντές στο μαγαζί μου υφαίνουν και πλέκουν εδώ και τουλάχιστον 14 χρόνια, επειδή τόσα χρειάζονται για να μπορέσει να φτάσει κανείς σε τέτοιο επίπεδο δεξιοτεχνίας. Υποσχέθηκα σε ορισμένους από τους δασκάλους που μου μετέδωσαν την τέχνη ότι δεν θα την άφηνα να πεθάνει μαζί μου, ότι θα τη διαιώνιζα», εξομολογείται και μου εξηγεί ότι το πρωτόκολλο για να τη μάθει και να τη διδάξει κανείς συμπεριλαμβάνει τον βαθύ σεβασμό για τη φύση.
«Πρέπει να πάμε στο δάσος και να μαζέψουμε τα φύλλα και τις ίνες, αλλά να ξέρουμε πότε θα το κάνουμε, πώς θα τα επεξεργαστούμε, να τα καθαρίσουμε και να προστατεύσουμε τα δέντρα, καθώς δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει βιαστικά ούτε διαδικαστικά», τονίζει. «Έρχονται κάποιες φορές και μου ζητούν να τους φτιάξω ένα καπέλο κι εγώ τους απαντώ: “Αφήστε με να το σκεφτώ”. Μπορεί να έρθει στα όνειρά μου κάποια ιδέα, να δω ποιο είναι το άτομο που μου το ζήτησε και να σκεφτώ πώς θα επεξεργαστώ τις ίνες προκειμένου να το δημιουργήσω». Στο Hana Hou, το οποίο τώρα η Michele δουλεύει μαζί με την κόρη της, Shadi, θα βρείτε απίστευτα lauhala papales (καπέλα), καθώς και χειροποίητα κοσμήματα, αντικείμενα και αξεσουάρ με μια ρουστίκ, αλλά ταυτόχρονα πολύ μοντέρνα αισθητική, ιδανικά δώρα για την επιστροφή σας. «Νομίζω πως στα νησιά συντελέστηκε μια αναγέννηση για πολλούς καλλιτέχνες, επειδή κατανοούν ότι όλο και περισσότεροι επισκέπτες αναζητούν αυθεντικά χαβανέζικα πράγματα. Έτσι, οι ντόπιοι θέλουν να τιμήσουν τον λαό τους και να εξασκούν αυτές τις παλιές τέχνες», λέει η Michele. «Δεν πρόκειται απλώς και μόνο για τέχνη, αλλά για τρόπο ζωής. Αναπνέουμε και μας θρέφει όλη αυτή η ενέργεια. Βρισκόμαστε μέσα στη φύση, είναι παντού γύρω μας». Τη ρωτώ αν υφαίνει κάθε μέρα. «Ναι», απαντά με χαμόγελο. «Είναι μια μορφή διαλογισμού για μένα».
Μία από τους σχεδιαστές του νέου καλλιτεχνικού κύματος της Χαβάης είναι η 27χρονη Sharaya Chun–Lai, που κατάγεται επίσης από το Χίλο και είναι ιδρύτρια του Ola Hou Designs –«ola hou» σημαίνει «νέα ζωή»–, ενός brand που ξεκίνησε το 2019. Αποκαλεί τις δημιουργίες της Aloha wear, με το aloha εδώ να μην είναι απλώς ένας χαβανέζικος χαιρετισμός, αλλά αναφέρεται σε μια ολόκληρη φιλοσοφία αγάπης, σεβασμού και συμπόνιας. Με σχέδια που θυμίζουν τη φύση και κομμάτια που φτιάχνονται κατά παραγγελία ώστε να αντέχουν το υγρό κλίμα της Χαβάης, τα ρούχα της είναι ανάλαφρα, παιχνιδιάρικα και πολύ μοντέρνα. Νωρίτερα μέσα στη χρονιά, η Sharaya –η οποία είναι απόφοιτος του University of Hawaii at Manoa– επιλέχθηκε από την πλατφόρμα μόδας Runway 7, που βοηθά νέους σχεδιαστές να αναδειχθούν, να παρουσιάσει τη συλλογή της στην Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης τον Φεβρουάριο – και έγινε έτσι η μοναδική Χαβανέζα που το έχει καταφέρει. «Ήταν απίστευτο! Χρειάστηκε να δουλέψω σκληρά, αλλά ήταν τόσο όμορφο που μπόρεσα να δείξω τη δουλειά μου στην πασαρέλα», μου λέει. Μετά την επίδειξη, οι προσκλήσεις για συνεργασίες έρχονται σωρηδόν, με αποτέλεσμα η ίδια να εκμεταλλεύεται τη συγκυρία για να ανοίξει το πρώτο της κατάστημα στο κέντρο του Χίλο –681 Manono Street–, το οποίο αναμένεται να υποδεχθεί σύντομα τους πρώτους του πελάτες. Μέσα από τη δουλειά της θέλει να τιμά τις γυναίκες της Χαβάης.
