κατερίνα-ευαγγελάτου-υπάρχουν-στιγ-268066
©Panos Davios

Όσο μιλάει, τη φωνή της χρωματίζουν το πείσμα, η αποφασιστικότητα και η αισιοδοξία ότι στο τέλος της ημέρας όλα θα πάνε καλά. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου είναι μια δυναμική προσωπικότητα, που κατορθώνει να εξισορροπεί με χειρουργική ακρίβεια την αυστηρότητα, την αποτελεσματικότητα και την ευγένεια σε ό,τι κι αν κάνει. Για τέταρτη χρονιά στο τιμόνι της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, του σημαντικότερου πολιτιστικού γεγονότος κάθε καλοκαίρι στη χώρα, η καταξιωμένη σκηνοθέτις με το πλούσιο βιογραφικό και το βαρυσήμαντο επώνυμο –που ποτέ δεν άφησε να την επισκιάσει–, είναι έτοιμη να καταθέσει για άλλη μία χρονιά ένα πολυποίκιλο πρόγραμμα διεθνούς ακτινοβολίας, με αναπάντεχες συμπράξεις, τον πυρήνα του οποίου διαπερνά, όπως δηλώνει, μια πολύ συγκεκριμένη λέξη: ελευθερία. «Φέτος είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη για πολλούς λόγους», λέει.

«Κατ’ αρχάς, γιατί θα δούμε αρκετούς ξένους καλλιτέχνες, πολλοί εκ των οποίων έρχονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και πιστεύω ότι θα κάνουν αίσθηση. Θα δούμε αναπάντεχες καλλιτεχνικές γλώσσες, πολύ ενδιαφέρουσες νέες δραματουργίες και, φυσικά, μεγάλα ονόματα του σύγχρονου θεάτρου και του χορού από το εξωτερικό, όπως ο Frank Castorf, ο θρυλικός πρώην διευθυντής της βερολινέζικης Volksbühne, που έρχεται στην Επίδαυρο να σκηνοθετήσει τη Μήδεια του Ευριπίδη σε δική μας παραγωγή, με ένα ολιγομελές και άκρως δυναμικό καστ Ελλήνων ηθοποιών. Ένα ακόμα μεγάλο στοίχημα για μένα φέτος είναι το Showcase Ελληνικής Δημιουργίας, πρωτοβουλία που εγκαινιάζουμε πιλοτικά για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία του θεσμού και η οποία έχει να κάνει με την εξωστρέφεια και την προβολή των Ελλήνων καλλιτεχνών και των ελληνικών παραστάσεων στο εξωτερικό. Τι σημαίνει αυτό; Τον Ιούλιο θα υπάρξουν δύο πενθήμερα συμπυκνωμένης ελληνικής δημιουργίας, με ελληνικές παραγωγές θεάτρου και χορού, απολύτως χρηματοδοτούμενες από το Φεστιβάλ, που έχουν στον πυρήνα τους ζητήματα όπως η ενδυνάμωση της γυναίκας ή η ορατότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Κατά τη διάρκειά τους, διεθνείς προσκεκλημένοι, από υπεύθυνους προγραμματισμού μέχρι καλλιτεχνικούς διευθυντές φεστιβάλ και φορέων του εξωτερικού, θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν μια ευρεία επιλογή έργων Ελλήνων δημιουργών και να γνωρίσουν τους Έλληνες καλλιτέχνες μέσα από δράσεις δικτύωσης, με απώτερο στόχο αυτοί ή οι παραστάσεις τους να ταξιδέψουν έξω. Θέλω να ελπίζω ότι αυτή η πρωτοβουλία θα αποφέρει γόνιμους καρπούς για τους καλλιτέχνες μας και την προβολή της ελληνικής δημιουργίας εκτός συνόρων».

Η εξωστρέφεια είναι μια σημαντική λέξη για την ίδια και το όραμά της, κάτι που όπως παραδέχεται δεν χρειάζεται μόνο όρεξη, αλλά και χρήματα. «Είμαστε σε μια περίοδο που, ενώ τα πάντα ακριβαίνουν, τα χρήματα για τον πολιτισμό παγκοσμίως λιγοστεύουν. Για το Showcase, λόγου χάρη, θα προτιμούσα να έχω ξεχωριστό budget. Το καλό είναι ότι, επειδή αφορά μια ενέργεια που κοιτάει στο μέλλον και έρχεται να ενισχύσει το ελληνικό στίγμα στο διεθνές στερέωμα, βλέπουμε μεγάλο ενδιαφέρον και από ιδιώτες χορηγούς, που ελπίζω ότι θα μείνουν κοντά μας». Η εξωστρέφεια μεταφράζεται και στα πολλά ταξίδια που κάνει, από την Ευρώπη μέχρι τη Λατινική Αμερική, αναζητώντας στον παλμό της σύγχρονης παγκόσμιας δημιουργίας τις παραστάσεις που θα ήθελε να φέρει στην Ελλάδα. «Υπάρχουν παραστάσεις που μπορεί να θέλω να φέρω στο Φεστιβάλ, αλλά είναι πολύ ακριβές. Υπάρχουν και σημαντικοί καλλιτέχνες που θα ήθελα να φέρω, λόγου χάρη, στην Επίδαυρο, αλλά φοβούνται τη μεγάλη της κλίμακα ή το ότι έχουν στη διάθεσή τους λίγες μέρες προβών και το αποφεύγουν», παραδέχεται.

Τη ρωτώ για τη δυναμική του Φεστιβάλ στο εξωτερικό και ακούγεται ιδιαίτερα θερμή. «Έχουμε ανοίξει έναν ωραίο δρόμο έξω με τις διεθνείς συμπαραγωγές που αναλαμβάνουμε, κάτι που εξελίσσεται χρόνο με τον χρόνο. Σε πολλές παραστάσεις που θα δείτε και φέτος είμαστε συμπαραγωγοί. Δεν τις προσκαλούμε απλώς, βάζουμε χρήματα για να γίνουν. Αυτό έχει σημασία για την ορατότητα του Φεστιβάλ, γιατί, όταν η παράσταση ταξιδεύει ανά τον κόσμο, μαζί ταξιδεύει και το όνομά μας. Οι ξένοι μάς θεωρούν σοβαρούς εταίρους και πλέον μας ζητούν εκείνοι να συνεργαστούμε». Η διεύρυνση του κοινού είναι ακόμα ένα μεγάλο στοίχημα για την ίδια φέτος. «Πέρυσι είδαμε ότι οι κύκλοι του street dance, του hip hop και της ηλεκτρονικής μουσικής προσέλκυσαν ένα ηλικιακά νεαρότερο κοινό, άτομα που δεν είχαν έρθει ποτέ ξανά στο Φεστιβάλ. Αυτό για μένα είναι μεγάλο κέρδος. Παράλληλα, οφείλουμε να χτίζουμε τους μελλοντικούς θεατές, γι’ αυτό και δίνουμε μεγάλη σημασία στα καλλιτεχνικά εργαστήρια εφήβων που διεξάγονται τον χειμώνα ή στη θεατρική απασχόληση για παιδιά που γίνεται στην Επίδαυρο, όσο οι γονείς τους παρακολουθούν την παράσταση. Την ίδια στιγμή, οφείλουμε να έχουμε στο πρόγραμμα παραστάσεις για τους φίλους του θεσμού που μας παρακολουθούν χρόνια. Το Φεστιβάλ οφείλει να είναι ανοιχτό προς όλους και προσπαθώ πολύ να μην αφήνω καμία μερίδα του κοινού απέξω».

Κατερίνα Ευαγγελάτου: «Υπάρχουν στιγμές που νιώθω εξαντλημένη και άλλες που παίρνω μικρές χαρές για να συνεχίζω»-1
©Panos Davios

Διεύρυνση επιχειρεί να φέρει και στον χαρακτήρα της Επιδαύρου. «Υπάρχουν πολλές στοχεύσεις για την Επίδαυρο. Θα ήθελα ο χώρος να ανοίξει σε διαφορετικές παραστάσεις από αυτές που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε εκεί, όπως στον σύγχρονο χορό ή σε πιο σύγχρονες διασκευές αρχαίου δράματος. Με αφορά ιδιαίτερα η μοναδικότητα της εμπειρίας της Επιδαύρου, πράγμα που σημαίνει ότι τις παραστάσεις που θα δεις εκεί, ιδανικά δεν θα μπορείς να τις δεις πουθενά αλλού. Τα τελευταία χρόνια, που πολλές από τις παραστάσεις της Επιδαύρου περιοδεύουν, παρατηρώ ότι ένας θεατής, συνυπολογίζοντας και το οικονομικό κόστος της μετάβασης και της διαμονής, θα επιλέξει να μη δει την παράσταση στην Επίδαυρο, αλλά κοντά στον τόπο κατοικίας του. Ξεχνάει όμως πόσο μοναδική είναι η εμπειρία αυτού του χώρου. Νομίζω ότι βασιζόμαστε στην ευκολία. Προτιμάμε να δώσουμε χρήματα σ’ ένα καλό εστιατόριο παρά για να πάμε στην Επίδαυρο. Είναι θέμα νοοτροπίας. Παλαιότερα ήταν δεδομένο για μια οικογένεια ότι ένα Σαββατοκύριακο θα πάρει τα παιδιά της και θα πάει στην Επίδαυρο. Ας μην ξεχνάμε ότι η Επίδαυρος ήταν και πρέπει να παραμείνει ένα κομμάτι καλλιέργειας και κουλτούρας, αναντικατάστατο για το μεγάλωμα και την ταυτότητά μας. Επενδύοντας, λοιπόν, στη μοναδικότητά της, είναι σαν να θυμίζω ξανά στον κόσμο τους λόγους για τους οποίους πρέπει να βιωθεί ξανά αυτή τη μοναδικότητα».

Φέτος, για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Επιδαυρίων συναντάμε τέσσερις γυναίκες σκηνοθέτιδες, τη Λένα Κιτσοπούλου, την Έφη Μπίρμπα, την Ιώ Βουλγαράκη και την ίδια, η οποία προετοιμάζει μια σύγχρονη ανάγνωση της τραγωδίας Ιππόλυτος του Ευριπίδη, με τον Ορέστη Χαλκιά στον ομώνυμο ρόλο και την Κόρα Καρβούνη ως Φαίδρα. Τη ρωτώ αν, ως γυναίκα, την απασχόλησε το θέμα της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων. «Δεν ήταν στοχευμένη κίνηση. Είμαι κατά των ποσοστώσεων και δεν μου αρέσουν τα κουτάκια. Ψάχνω εξίσου για άνδρες και γυναίκες, και στο τέλος όλα κρίνονται από αυτό που θεωρώ ότι καλλιτεχνικά είναι αρτιότερο. Φυσικά για τις γυναίκες πρέπει πάντα να ψάξεις παραπάνω, γιατί η προσφορά δεν είναι τόσο μεγάλη όσο στους άνδρες. Δεν έχουν δοθεί πολλές ευκαιρίες για καλλιτεχνικά γεγονότα μεγάλης κλίμακας σε γυναίκες όσο σε άνδρες, άρα πρέπει να κάνεις μεγαλύτερη έρευνα».

Η ίδια έχει υπάρξει θύμα σεξιστικών σχολίων ή συμπεριφορών ως γυναίκα σε θέση εξουσίας; «Υπάρχουν άνθρωποι που σε κοιτούν δύσπιστα αν είσαι νέα γυναίκα σε θέση ευθύνης, κι αυτό γιατί είναι πολύ λίγες οι γυναίκες σε τέτοιες θέσεις σε σχέση με τους άνδρες. Αυτό μας κάνει ακόμα πιο αδύναμες, νιώθουμε κάπως δακτυλοδεικτούμενες. Βέβαια, πιστεύω ότι μια γυναίκα σε έναν καλλιτεχνικό οργανισμό όπως εγώ δεν έχει τα ίδια προβλήματα που πιθανόν αντιμετωπίζει μια άλλη σε τράπεζα ή σε πολυεθνική. Δεν αποτελώ τυπικό δείγμα των δυσκολιών, γιατί το περιβάλλον είναι πιο προστατευμένο. Χωρίς αμφιβολία, όμως, πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα για να νιώθει μια γυναίκα ισότιμη με έναν άνδρα».

Τι κι αν η σχέση που έχει με τη μόδα είναι θερμή, έχει σταθεί ωστόσο αφορμή για κακεντρεχείς συμπεριφορές. «Έχω δεχτεί σχόλια του στιλ “αυτή τώρα γιατί ντύνεται έτσι ή γιατί έχει αυτό το μακιγιάζ;”. Αυτός δεν είναι ακραίος σεξισμός; Το δυσάρεστο είναι ότι αυτά τα σχόλια προέρχονται κυρίως από γυναίκες. Εκεί λες πόσο πίσω είμαστε, ρε παιδάκι μου… Πόσο κλισέ είναι να θεωρείς ότι, επειδή είμαι καλλιτέχνις, δεν πρέπει να δίνω σημασία στην εμφάνισή μου, γιατί αλλιώς θεωρούμαι τι; Αβαθής; Το ότι θα ξυπνήσω το πρωί και θα αφιερώσω χρόνο για να δω τι θα φορέσω ή πώς θα το συνδυάσω, το θεωρώ ποιότητα ζωής. Έχει να κάνει με την προσωπική μου έκφραση, είναι στοιχείο της προσωπικότητάς μου. Ένα ωραίο ρούχο μπορεί να μου φτιάξει τη μέρα. Δεν νομίζω ότι κάνω κάτι εξτρίμ ούτε είμαι εξαίρεση».

Μου λέει ότι η θητεία της στην καλλιτεχνική διεύθυνση της έχει δώσει μεγάλα μαθήματα επαγγελματισμού και χρήσιμες δεξιότητες, χωρίς να νιώθει ότι προδίδει την καριέρα της ως σκηνοθέτις. Στον τρόπο που δουλεύει, λέει, υπάρχει μια χροιά εμμονής, η οποία πολλές φορές λειτουργεί σε κόστος της προσωπικής ζωής και της υγείας της. «Η καθημερινότητά μου είναι βαριά, με πολλή λάντζα, δεν θα πω ψέματα. Δεν θέλω οι γυναίκες που θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη να σταθούν στο προφίλ μιας δυναμικής γυναίκας που μπορεί να τα συνδυάζει όλα. Δεν είμαι πρότυπο. Από τότε που βρίσκομαι σ’ αυτή τη θέση, δεν έχω ποιοτικό ελεύθερο χρόνο. Η καθημερινότητά μου είναι αδυσώπητη. Δεν βλέπω τους φίλους μου, δεν τρώω, κοιμάμαι ελάχιστα. Δεν κάνω τις ιατρικές εξετάσεις μου όταν πρέπει, στερώ πολύτιμο χρόνο από τον σύντροφό μου, δεν έχω προλάβει ακόμα να ανοίξω κάποιες κούτες από μια μετακόμιση που έκανα πριν από τρία χρόνια. Υπάρχουν στιγμές που νιώθω απόλυτα εξαντλημένη και άλλες που παίρνω μικρές χαρές για να μπορώ να συνεχίζω. Αλλά έτσι δεν είναι η ζωή;».

Προσπάθεια. Να μια λέξη που της ταιριάζει γάντι και συνοψίζει άριστα την ψυχοσύνθεσή της, απ’ όσο με αφήνει να την προσεγγίσω. Σε μια περίοδο πολλαπλών κλυδωνισμών για τον πολιτισμό της χώρας και μιας κοινωνίας που βράζει σε στερεότυπα και παθογένειες, η ίδια μοιάζει να ανήκει στο στρατόπεδο εκείνων που χτίζουν μέρα με τη μέρα μια φωτεινή γωνιά ή, τουλάχιστον, προσπαθούν.

*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Απριλίου της Vogue Greece.