Thierry-Maxime Loriot:
«O Mugler δεν θα επέστρεφε ξανά στη μόδα»

Όταν ήταν μικρός στο Στρασβούργο της δεκαετίας του ’60, του άρεσε να κοιτάζει τα αστέρια. Ο ονειροπόλος Mugler έβρισκε στον ουρανό μια φωτεινή διαφυγή από τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων αναγκαζόταν να κρύβει την ομοφυλοφιλία του. Ένα από αυτά τα αστέρια θα έδινε αργότερα σχήμα στο διάσημο ακόμα και σήμερα άρωμά του, «Angel», που από το 1992 εξακολουθεί να κάνει θεαματικές πωλήσεις, παρά την απουσία του εμπνευστή του από το χώρο. 

«Είναι κολακευτικό να τον αναζητούν τόσα χρόνια μετά την αποχώρησή του από τη μόδα», λέει ο Loriot. Άλλο τόσο κολακευτική είναι η εμπιστοσύνη που έδειξε σ’ εκείνον ο Mugler, επιτρέποντάς του να αναλάβει το στήσιμο της πρώτης αφιερωματικής έκθεσης στην καριέρα του, πρόταση που στο παρελθόν είχε επανειλημμένως αρνηθεί, ακόμα και στον κολοσσό που ακούσει στο όνομα MoMa. Μια εύλογη απορία είναι τι τον έκανε να ενδώσει σε μια τόσο αποκαλυπτική, τεραστίων διαστάσεων έκθεση των προσωπικών του αναμνήσεων (150 σύνολα που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1973-2014, αξεσουάρ και κοστούμια παραστάσεων, clips και βίντεο, αρχειακά ντοκουμέντα και σκίτσα). 

«Όλα ξεκίνησαν όταν ο Babeth Djian, αρχισυντάκτης του Numéro, μου τηλεφώνησε και με ρώτησε αν θα ήθελα να κάνω μια έκθεση για τον Mugler», εξηγεί ο Loriot. “Φυσικά και θέλω”, του απάντησα, κρατώντας βέβαια τις επιφυλάξεις μου, γνωρίζοντας ότι στο παρελθόν είχε αρνηθεί πολλές προτάσεις από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Σκέφτηκα ότι αυτό που θα τον έπειθε ήταν κάτι εκτός των συνηθισμένων, κάτι ξεχωριστό, πέρα από μια τυπική έκθεση-“κηδεία” ή μια χρονολογική αναπαράσταση. Μαζί με τη Nathalie Bondil, διευθύντρια του Μουσείου Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ, στήσαμε ένα ολόκληρο σύμπαν, που τον γοήτευσε από την πρώτη στιγμή». 

Ένας καλός τρόπος για να ερμηνεύσεις την απόφασή του, είναι να σταθείς στο απρόβλεπτο του χαρακτήρα του. Όσο απροσδόκητα παράτησε τη μόδα το 2003, δηλώνοντας πως βαρέθηκε να κουράζεται για να κάνει κάποιους άλλους να δείχνουν λαμπεροί, άλλο τόσο αναπάντεχα άλλαξε τέσσερα χρόνια αργότερα το όνομά του από Thierry σε Manfred, παρουσιάζοντας μια εκδοχή του εαυτού του σχεδόν μεταλλαγμένη, με παραφουσκωμένους μύες και φλέβες. «Η ομορφιά για εκείνον είναι συνώνυμη της ελευθερίας», λέει ο Loriot για τον σχεδιαστή, του οποίου το έργο (αρχής γενομένης από το πρώτο του show, το 1973) μας συναρπάζει ακόμα. 

«Aυτό που τον απασχολούσε πάντα ήταν ο άνθρωπος πίσω από τα ρούχα. Και η ελευθερία. Στα shows του η Jerry Hall περπατούσε στην ίδια πασαρέλα με drag queens και πορνοστάρ», λέει αβίαστα ο Loriot, όταν του ζητώ να ξεχωρίσει το χαρακτηριστικό που τον εμνέει περισσότερο στον 70χρονο καλλιτέχνη.

Από την πλευρά του, ο Mugler βρήκε στην έκθεση μια καλή αφορμή να στοχαστεί το παρελθόν του, αν και πεισματικά δηλώνει ότι δεν τον αφορά. «Πάντα με γοήτευε το πιο υπέροχο ζώο στον πλανήτη, ο άνθρωπος. Χρησιμοποίησα όλα τα υλικά που είχα στη διάθεσή μου για να εκθειάσω αυτό το δημιούργημα – τη μόδα, τα shows, τα αρώματα, τη φωτογραφία, το βίντεο». Με αυτή τη φιλοσοφία ο Mugler των καινοτόμων ενδυμάτων από λάτεξ, μέταλλο, γκλίτερ και βινύλιο έντυσε μοναδικά την Demi Moore στην «Ανήθικη Πρόταση» του Άντριαν Λιν το 1993, έπλασε μοναδικά κοστούμια για τον σαιξπηρικό «Μάκβεθ» της Comédie-Française και του Φεστιβάλ της Αβινιόν το 1985 και για το «Zumanity» του Cirque du Soleil, σκηνοθέτησε το «Too Funky» του George Michael και ταινίες μικρού μήκους με πρωταγωνίστριες την Isabelle Huppert και τη Juliette Binoche, σχεδίασε ρούχα για τις περιοδείες της Mylène Farmer και της Beyoncé και εκθείασε το γυναικείο κάλλος εμπιστευόμενος τις δημιουργίες του σε κορυφαίους φωτογράφους μόδας.

Οι φωτογραφίες ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι στην έρευνα του Loriot, τόσο για την έκθεση όσο και για τη συμπληρωματική πολυσέλιδη έκδοση με σπάνιο υλικό, που φέρει την υπογραφή του. «Ήταν ο μεγαλύτερος αγώνας. Πολλές είχαν ψηφιοποιηθεί, ενώ άλλες είχαν σταλεί σε περιοδικά και δεν επέστρεψαν ποτέ πίσω. Κινήσαμε γη και ουρανό για να βρούμε τα αρνητικά κάποιων ιστορικών φωτογραφιών, αλλά άξιζε τον κόπο, αφού καταφέραμε να έχουμε τους καλύτερους: Helmut Newton, Herb Ritts, Guy Bourdin, Ellen von Unwerth, Lillian Bassman, Inez & Vinoodh, Mert & Marcus, Paolo Roversi, Steven Klein».

«Η έκθεση είναι σαν αφήγηση. Διηγούμαστε την ιστορία και το πάθος ενός ξεχωριστού καλλιτέχνη, ρίχνοντας φως στις δημιουργικές εμμονές του. Μπορώ να σας πω ότι η διαδικασία της επιλογής ήταν αρκετά συναισθηματική για τον Mugler. Θα έλεγα ότι το 85% των εκθεμάτων αποτελούν κοινή μας απόφαση, ενώ υπάρχουν και κάποιες εκπλήξεις, που έχουν να κάνουν με προσωπικές του επιλογές. Το να έχεις πρόσβαση στο αρχείο του, μόνο μαγικό θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω. Υπήρχαν πολλά που ακόμα και ο ίδιος είχε ξεχάσει. Μνήμες από το παρελθόν που όταν τις είδε συγκεντρωμένες, συγκινήθηκε. Δεν λέω ότι είναι ένας άνθρωπος που νοσταλγεί το παρελθόν. Αντιθέτως, η σκέψη του ήταν πώς αυτά τα κομμάτια του παρελθόντος μπορούν να λειτουργήσουν σήμερα». 

Το «σήμερα» του Mugler, πέρα από την έκθεση, περιλαμβάνει ακόμα ένα φιλόδοξο σχέδιο με αρχιτεκτονική χροιά, αφού σε συνεργασία με το γραφείο +Cassia σχεδιάζει ένα φουτουριστικό ξενοδοχείο με 600 δωμάτια στη Σαουδική Αραβία. Αλήθεια, δεν σκέφτεται να επιστρέψει στη μόδα; «Ποτέ», λέει κατηγορηματικά ο Loriot. «Η βιομηχανία έχει αλλάξει ριζικά. Γίνεται μέρα με τη μέρα λιγότερο δημιουργική». 

«Κοιτάζοντας το αρχείο του, συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχει κάποια πολύ συγκεκριμένη στιγμή από τη ζωή του που μπορεί να σε εμπνεύσει. Όλη η ζωή του είναι πηγή έμπνευσης. Ανακάλυψα έναν άνθρωπο παθιασμένο, ξεχωριστό. Ελπίζω η σημερινή γενιά να καταλάβει ότι δεν ωφελεί να ζούμε τη δημοφιλία των social media για να είμαστε επιτυχημένοι, αλλά να επενδύσουμε στην τόλμη της διαφορετικότητας και του δημιουργικού πνεύματος». 

«Ο Mugler είχε το θάρρος να επιβάλει τα μοναδικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Ποτέ δεν ακολούθησε τις τάσεις της μόδας. Έφτιαξε τον δικό του πλανήτη και έζησε σ’ αυτόν. Σήμερα, η δημιουργικότητα χάνεται. Προσπαθούμε να ταιριάξουμε στα χαρακτηριστικά των άλλων, να βρούμε οπαδούς στο Instagram. Δεν έχουμε χιούμορ, δεν αυτοσαρκαζόμαστε, όπως έκανε ο Mugler». 

Ίσως το ίδιο να ισχύει και με την καινοτομία, λέξη-κλειδί στον κόσμο του Mugler. Ίσως και αυτή να χάνεται, αφού στην εποχή μας όλα έχουν ειπωθεί και όλα έχουν βρει το δρόμο να αποκαλυφθούν. «Οι νεωτερισμοί του ήταν συναρπαστικοί. Κατ’ ουσίαν, εκείνος καθιέρωσε τη διαδικασία των επιδείξεων μόδας όπως τη βλέπουμε σήμερα. Προηγουμένως γίνονταν απλώς παρουσιάσεις, τις οποίες εξέλιξε αρχικά ο Courrèges, όταν αποφάσισε να τις ντύσει με μουσική, στη δεκαετία του ’60. Ο Mugler εισήγαγε αυτό που λέμε “stage fashion”, έντυσε τα shows με ιστορίες και άνοιξε την πόρτα σε guest stars. Κάθε επίδειξη ήταν σαν ταινία μικρού μήκους, με πλοκή και δράση. Έμαθε στο ευρύ κοινό να αγαπά τη μόδα». 

Info: «Thierry Mugler: Couturissime», Μουσείο Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ, Καναδάς (ΜMFA), έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2019.