«Η λαίδη Μάκβεθ του Μτσένσκ» του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, που παρουσιάζεται από την Εθνική Λυρική Σκηνή ως τις 9 Νοεμβρίου, είναι ένα οπερατικό φεμινιστικό μανιφέστο, στο οποίο η κεντρική ηρωίδα φτάνει ως το φόνο και την αυτοκαταστροφή για να κατακτήσει τη χειραφέτηση. Η ηρωίδα του έργου Κατερίνα Ισμαήλοβα πνίγεται σε έναν ανέραστο γάμο και δίνεται χωρίς αναστολές στον Σεργκέι, τον εργάτη που καταφτάνει στο αγρόκτημα του πλούσιου συζύγου τους. Παρόλο που έχει παρακολουθήσει την απόπειρα βιασμού της μαγείρισσας από τον ίδιο, αψηφά τον κίνδυνο κι αποφασίζει να εξοντώσει πρώτα τον πεθερό της, που την κακοποιεί συστηματικά και στη συνέχεια τον άντρα της για να ζήσει απερίσπαστη τον έρωτά της με τον Σεργκέι. Το δίλημμα το οποίο αντιμετωπίζει είναι: να παραμείνει εγκλωβισμένη σε ένα σπίτι όπου αντιμετωπίζεται σαν μηχανή παραγωγής παιδιών ή να σκοτώσει για να εκπληρώσει τη σεξουαλική της επιθυμία, ακόμη κι αν η ηδονή κρατήσει λίγο-μέχρι τον εντοπισμό της σορού του συζύγου της.
Η όπερα θεωρήθηκε βλάσφημη, θορυβώδης και γεμάτη αιχμές για το σταλινικό καθεστώς με αποτέλεσμα ο ίδιος ο πατερούλης να αποχωρήσει από την παράσταση τον Ιανουάριο του 1936. Το αστείο είναι πως ακόμη και στην τωρινή παράσταση κάποιοι θεατές σκανδαλίστηκαν. “What is this?!”, ανέκραξε μεγαλοφώνως μια κυρία που καθόταν δίπλα μου στην πρεμιέρα το περασμένο Σάββατο. Δεν είναι και λίγο για μια όπερα να σκανδαλίζει έναν αιώνα τώρα, από Σοβιετικούς ηγέτες στις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι το σύγχρονο κοινό το 2023.
«Ο κόσμος της όπερας είναι γεμάτη ηρωϊδες που υποφέρουν και κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η Κατερίνα δεν εκδικείται μόνο για όσα έχει υποφέρει, αλλά και για λογαριασμό όλων των προγενέστερων ηρωϊδων, διορθώνοντας τα δεινά των αδερφών σοπράνο. Αν για παράδειγμα οι πρωταγωνίστριες του Ντονιτσέντι, “Λουτσία ντι Λάμερμουρ” και του Πουτσίνι “Τοσκα” εξιλεώνονται μέσα από τη θυσία τους, η Κατερίνα προτιμά πρώτα να πάρει το αίμα της πίσω», γράφουν οι New York Times στο άρθρο τους για το περσινό ανέβασμα στη ΜΕΤ.
Είναι ωραίο που η Λυρική επέλεξε ένα τόσο φεμινιστικό έργο και ανέθεσε επίσης τη σκηνοθεσία στην Φανί Αρντάν, μια γυναίκα την οποία είχαμε συνηθίσει ως τώρα να εκτίθεται στο κοινό για μια ταινία ή μια παράσταση κι όχι να την ενορχηστρώνει.
