«Εμπορική εικονογράφος…με περιορισμένο ταλέντο…αλλά τη φιλοδοξία να μείνει στη μνήμη μας ως Ρέμπραντ». Κάπως έτσι περιγράφει το 1993 την Αμερικανίδα ζωγράφο Τζόρτζια Ο Κίφ (1889-1961) ο κριτικός Αντριου Γκρέιχαμ Ντίξον στην εφημερίδα Ιντεπέντεντ επί τη ευκαιρία της έκθεσης της καλλιτέχνιδας στην γκαλερί Χέιγουουρντ του Λονδίνου. Η ιστορία είναι γνωστή. Η αυστηρότητα των κριτικών εξαντλείται στις γυναίκες, ενώ την ίδια στιγμή η επιείκεια τους ξεχειλώνει απέναντι σε άνδρες καλλιτέχνες. Απουσιάζουν επιδεικτικά οι γυναίκες από την παγκόσμια ιστορία της τέχνης με ελάχιστες εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα: την Ιταλίδα Αρτεμισία Τζεντιλέσκι (1593-1653), την Αμερικανίδα Μέρι Κάσατ (1844-1926), τη Γερμανίδα Κέτε Κόλβιτς (1867-1945), τη Μεξικάνα Φρίντα Κάλο (1907-1954), την Γαλλίδα Νίκι ντε Σεν Φαλ (1930-2002). «Eγινε αυτό συνειδητά;», αναρωτιέται στον Γκάρντιαν η ιστορικός τέχνης, Κέιτι Χέσελ, η οποία εξειδικεύεται στις γυναίκες καλλιτέχνες.
Συχνά σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και της λογοτεχνίας επισκιάζονται από τους συντρόφους τους και περιορίζονται σε ρόλο συμπληρωματικό: λειτουργούν ως μούσες ή στηρίγματά τους. Θυσιάζουν το δικό τους έργο για να προβάλουν εκείνο των ανδρών. Η Καμίλ Κλοντέλ του Ροντέν, η Ζέλντα του Σκοτ Φιτζέραλντ, η Ντόρα Μααρ του Πικάσο, η Γιόκο Ονο του Τζον Λένον, η Λίντα Κνάουσγκορντ του Καρλ Ούβε. Οι κατηγορίες σε βάρος τους είναι παραδόξως ομοιόμορφες: είναι ψυχικά ασθενείς ή/και σκύλες με κακή επιρροή που θέλουν να απομακρύνουν τον άνδρα καλλιτέχνη από την παρέα και το έργο του. Με τη σύγχρονη αναθεωρητική ματιά του φεμινισμού οι «διαγνώσεις» αυτές αμφισβητούνται. Είναι υπερβολικά κοινές, μισογυνικές και απλουστευτικές για να είναι αληθινές.
Το κοινό διψάει να ανακαλύψει από την αρχή γυναίκες ζωγράφους, ποιήτριες ή μουσικούς που πέρασαν λάθρα από την ιστορία, των οποίων το ταλέντο εξατμίστηκε λόγω του πατριαρχικού βλέμματος της εποχής ή του κακοποιητικού συντρόφου/συζύγου. Τα τελευταία χρόνια εντελώς μηχανικά, χωρίς να είναι συνειδητή επιλογή, διαβάζω κι εγώ κυρίως βιβλία γυναικών λογοτεχνών, πηγαίνω σε εκθέσεις γυναικών καλλιτεχνών, βλέπω ταινίες γυναικών σκηνοθετριών. Είναι ένα μίνι χρέος σε αυτές τις γυναίκες της σκιάς.
