Το λέει ωραία στους Νιου Γιορκ Τάιμς η Γαλλίδα συγγραφέας Ανί Ερνό, που κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2022: «Οταν κάποιος που δεν πολυσυμπαθώ αγαπάει το ίδιο βιβλίο με μένα, τείνω να είμαι λιγότερο σκληρή μαζί του. Δεν έχω φτάσει ποτέ στο σημείο να μαλώσω με κάποιον για ένα βιβλίο. Απογοητεύομαι όμως πάρα πολύ όταν δεν άρεσε σε κάποιον ένα βιβλίο που μου άρεσε και αντίστοιχα όταν επαινεί ένα βιβλίο που μισώ. Νιώθω σαν να μην βλέπουμε τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο, σαν να έχουμε μια ριζική διαφωνία, την οποία ουδέποτε ξεχνώ».
Πράγματι τα βιβλία δημιουργούν συγγενικές σχέσεις, φιλίες αίματος, ξυπνούν έρωτες ή σκοτώνουν ένα φλερτ την ώρα που γεννιέται.
Με την πιο παιδική μου φίλη γίναμε κολλητές στα εφτά γιατί οι μαμάδες μας διάβαζαν την κυρία Ντάλαγουεϊ. Θυμάμαι αμυδρά το εξώφυλλο (ίσως ένα έργο του Μοντιλιάνι) κι εμάς πιτσιρίκια να ντυνόμαστε με φανταχτερά ρούχα για να υποδυθούμε την ηρωίδα της Βιρτζίνια Γουλφ, όπως εμείς την είχαμε συγγράψει στο μυαλό μας. Η φιλία μας εδραιώθηκε πάνω από τα αλλόκοτα βιβλία Ζυράνα Ζατέλη, την οποία μου γνώρισε στη συνέχεια ένα αγόρι που αγάπησα βαθιά. Τρώγαμε τα μεσημέρια ψάρια κι εκείνη μιλούσε για τις γάτες της και κάπνιζε μακριά λευκά τσιγάρα. Ετσι δημιουργούνται οι συγγένειες: οι φιλίες κι οι έρωτες έρχονται και δένουν με τα βιβλία και γίνονται άρρηκτοι οικογενειακοί δεσμοί.
Η κόρη μου έμπαινε σε προσχολική ηλικία στο Libro τα Χριστούγεννα και ζητούσε «ένα βιβλίο του Ροθ για τη μαμά, γιατί αυτός είναι ο αγαπημένος της». Δεν είμαι σίγουρη αν είχε καταλάβει το όνομα ή απλώς ήταν ψευδή και θεωρούσε ότι τον λένε «Ρος». Μετά τη λογοθεραπεία τον έλεγε σωστά. Εμαθε να βάζει τη γλώσσα ανάμεσα στα δόντια για να προφέρει «τον αγαπημένο της μαμάς».
Πόσο δύσκολο είναι όμως να ευδοκιμήσει ένας έρωτας όταν το βιβλίο στο οποίο αναφέρεται στο πρώτο ραντεβού είναι η Υποταγή του Μισέλ Ουελμπέκ; Και πόσο ακαταμάχητη είναι η απαγγελία ενός στίχου του Οντεν, μιας σελίδας Προυστ ή η ερώτηση «ποιο είναι το αγαπημένο σου από το Αλεξανδρινό Κουαρτέτο;» (κι ας απάντησε εκείνος το Μαουντόλιβ!). Η συνωμοσία μπορεί να χτιστεί αβίαστα με μια συνθηματική αναφορά στη Ρέιτσελ Κασκ ή τη Ντέμπορα Λίβι. Ξαφνικά τρεις φίλες βρίσκονται να διαβάζουν στα αγγλικά το ίδιο βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει χρόνια πριν, χωρίς να έχουν συνεννοηθεί μεταξύ τους. «Κι εσύ το Cost of living; Ο,τι πρέπει για την περίσταση ε;».
«Α, έλεος, σ’ αρέσει αυτός ο Νορβηγός που γράφει πώς αλλάζει τις πάνες των παιδιών του!», μου είχε πει επιτιμητικά ένας γνωστός μου, εξευτελίζοντας τη λατρεία μου για τον Κνάουσγκορντ. Τον συναντώ συχνά, ακούω τι λέει και κουνάω ευγενικά το κεφάλι σαν να συμφωνώ μαζί του, δεν θέλω να μαλώσω αλλά μέσα στο μυαλό μου σχηματίζεται πάντα η φράση «Δεν ξεχνώ». Ωραία τα λέει η Ερνό.
