Διαβάζω διαρκώς άρθρα κι έρευνες για το ψυχικό αποτύπωμα της πανδημίας στους νέους, το βλέπω όμως και γύρω μου. Έφηβες με διατροφικές διαταραχές που περνούν όλη μέρα στο Instagram σκρολάροντας ανορεξικές ινφλουένσερ · εικοσάχρονοι με κατάθλιψη που αγωνίζονται να σηκωθούν από το κρεβάτι και θέλουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους· νέοι που κανονικά θα έπρεπε να έχουν αυπνία από τον έρωτα αλλά δεν μπορούν να κοιμηθούν από το άγχος · βουβά παιδιά με διάσπαση προσοχής που έχουν μείνει πίσω μαθησιακά και κοινωνικά · μαθητές με βίαια ξεσπάσματα, θύτες ή θύματα μπούλινγκ. Οι ψυχίατροι αγωνίζονται να ανταπεξέλθουν: όταν συνταγογραφούν φάρμακα προκαλούν δυσπιστία ως φυγόπονοι, όταν δεν το κάνουν χαρακτηρίζονται παλαιολιθικοί. Την ίδια στιγμή οι γονείς τελούν σε απόγνωση αφού νιώθουν ότι τα κάνουν όλα λάθος. Όποτε ξαγρυπνούν, κατηγορούνται ότι είναι υπερπροστατευτικοί, όποτε συνεχίζουν τη ζωή τους πως είναι αδιάφοροι. Lose lose situation.
Aν και η ψυχική υγεία είναι δύσκολο να αποτιμηθεί στους νέους, οι επιστήμονες είναι βέβαιοι ότι τα τελευταία δύο χρόνια το ποσοστό εκείνων που πάσχουν από ψυχικά προβλήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνεται και θα αγγίξει το 25%. Πρόκειται για μια τάση που ήταν ήδη έκδηλη πριν τον κορωνοϊό και τα λοκντάουν, αφού τα παιδιά κι οι νέοι εσωτερίκευαν τα άγχη των γονιών τους από την οικονομική κρίση καθόλη την περασμένη δεκαετία. Αν όμως προ πανδημίας το ποσοστό αυτό ήταν 10-20%, τώρα αναμένεται να εκτοξευτεί στο 25%. Ενα άλλο πρόβλημα είναι πως οι περισσότεροι νέοι δεν εκδηλώνουν την οργή/κατάθλιψη ή τις αυτοκαταστροφικές τους τάσεις, γεγονός που καθιστά δυσκολότερο τον εντοπισμό τέτοιων προβλημάτων και την αντιμετώπισή τους.
Υπάρχει όμως κάτι ενθαρρυντικό στην όλη υπόθεση. Γονείς και παιδιά δεν διστάζουν να απευθυνθούν σε ειδικούς. Αν στις προηγούμενες γενιές η επίσκεψη στον ψυχίατρο θεωρείτο κάποια εκκεντρικότητα του πρώτου κόσμου, που βλέπαμε σε αμερικανικές ταινίες όταν ήμασταν μικροί, πλέον έχει απενεχοποιηθεί η παραδοχή ότι σε κάποια φάση της ζωής μας, όλοι μας, αδιακρίτως, δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας, χωρίς τη συνδρομή ειδικού. Οι σούπερμαν ανήκουν στο παρελθόν. Οι ρωγμές είναι θεμιτές, σχεδόν αυτονόητες. Από εκεί και πέρα όμως επειδή το κόστος συνεδριών είναι δυσβάσταχτο πρέπει και το κράτος να θεσπίσει δομές, στις οποίες θα απευθύνονται όσοι γονείς και νέοι χρειάζονται ψυχιατρική βοήθεια. Η πρόσβαση πρέπει να είναι εύκολη, μέσω των σχολικών μονάδων, των δήμων, του ΕΣΥ. Τον Ιούλιο εγκαινιάστηκε στο Σισμανόγλειο ειδική μονάδα διαταραχών πρόσληψης τροφής, μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, ενώ στο Ταμείο Ανάκαμψης έχει ενταχθεί η δημιουργία δύο κέντρων ημέρας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
