viewpoint-η-γοητεία-της-αλλαγής-151914
©Brigitte Niedermair / Christian Dior Haute Couture Autumn - Winter 2020-2021

Ένα μεσημέρι του Ιουλίου βρέθηκα να περιεργάζομαι στην οθόνη του κινητού μου το εσωτερικό μιας Dior κάπας-μινιατούρας από μαύρο ντραπέ σαντούκ. Υπό διαφορετικές συνθήκες, το haute couture κομμάτι θα το θαύμαζαν από πολύ κοντά οι εκλεκτοί καλεσμένοι του οίκου, στο πλαίσιο της Εβδομάδας Υψηλής Ραπτικής για τον ερχόμενο χειμώνα. Η πανδημία δεν επέτρεψε στο fashion crowd να βρει τις προσεκτικά αριθμημένες θέσεις του γύρω από την πασαρέλα, η ψηφιακή καινοτομία ωστόσο πρόσφερε μια λύση, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της ως εξαιρετικού «παρτενέρ» της μόδας όλο αυτό το διάστημα. Έτσι, μέσα από την έξυπνη οθόνη, η κουκλίστικη μαύρη κάπα αποκάλυψε ένα κομμάτι του savoir faire των «petites mains», των τεχνιτών που εργάζονται στα ατελιέ του Dior, χτίζοντας το δημιουργικό όραμα της καλλιτεχνικής διευθύντριάς του, Maria Grazia Chiuri.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η haute couture είναι η πεμπτουσία της μόδας. Σίγουρα είναι η πιο άρτια εκδοχή της τέχνης της. Όμως, δεν ξεχνώ κάτι που μου έλεγε η μέντοράς μου, Suzy Menkes, την εποχή που είχα την ευκαιρία ζωής να είμαι βοηθός της στο Παρίσι: «Αν κοιτάξεις φωτογραφίες από την Κίνα του Μάο, από τις επιβλητικές στρατιωτικές παρελάσεις εκείνης της εποχής, θα δεις κάπου κάποιον στρατιώτη να έχει καρφιτσώσει ένα μικρό λουλούδι στο πέτο και να κάνει τη διαφορά. Αυτό είναι μόδα».

Το σκέφτομαι συχνά. Ότι, τελικά, η ουσία της μόδας είναι η ανθρώπινη διάστασή της. Ότι κάτω από τις πιο όμορφες, αλλά και τις πιο δύσκολες συνθήκες, παραμένει ένα εργαλείο επικοινωνίας: Για όποιον τη λατρεύει, αλλά και για όποιον την απορρίπτει. Για όποιον θέλει να ξεχωρίσει, αλλά και για όποιον θέλει να «ανήκει». Για τον skater που οργώνει τους δρόμους και την influencer που οργώνει το Instagram. Για τον οπαδό της γρήγορης μόδας που αγοράζει ένα παντελόνι με 10 ευρώ και τον λάτρη της αργής μόδας που διαλέγει κάτι πιο ακριβό, αλλά πολύ καλύτερης ποιότητας. Για την πελάτισσα η οποία κάποτε ραβόταν σε ατελιέ υψηλής ραπτικής και τον στρατιώτη που χαιρετούσε τον Μάο σε μια παρέλαση.

Ακόμα και η πανδημία έκανε κάποιους και κάποιες από εμάς να στραφούμε –και πάλι– στη μόδα. Εσείς ποιον δρόμο επιλέξατε όταν χρειάστηκε να αναζητήσετε μάσκες προστασίας; Αγοράσατε μιας χρήσης ή μήπως αναζητήσατε χρωματιστές, εμπριμέ, με κάποιο λογότυπο, μήνυμα ή design;

Viewpoint: Η γοητεία της αλλαγής-1
©Brigitte Niedermair / Christian Dior Haute Couture Autumn – Winter 2020-2021

Το σίγουρο είναι ότι η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης για την παγκόσμια βιομηχανία. Τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα ήρθαν ξανά στο προσκήνιο, λαμβάνοντας ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, ενώ συγχρόνως μεγαλώνει ο αριθμός όσων χάνουν τις δουλειές τους και των εταιρειών που υποβάλλουν αιτήσεις πτώχευσης. Την ίδια στιγμή, η ψηφιακή πραγματικότητα ανέλαβε ρόλο-κλειδί, καθώς μετατράπηκε στον κύριο μεταφορέα της πληροφορίας και της εικόνας της μόδας στο κοινό που την ακολουθεί.

Από την άλλη, η μόδα βρίσκεται όσο ποτέ άλλοτε στην καρδιά της παγκόσμιας κοινωνίας. Όχι επειδή ο Kanye West ανακοίνωσε σε ένα μάλλον έκπληκτο διεθνές κοινό ότι σκοπεύει να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία των ΗΠΑ –έχοντας, φυσικά, την Kim Kardashian στο πλευρό του–, αλλά επειδή η μόδα στις μέρες μας συμμετέχει στα κοινά: «ντύνεται» στα μαύρα για να υποστηρίξει το #MeToo, αναλογίζεται τις έννοιες της ενσωμάτωσης και της διαφορετικότητας και, έστω και αργά, κάνει τη δική της ενδοσκόπηση σε σχέση με το κίνημα Black Lives Matter.

Συγχρόνως, αναγκάζεται να γίνει πιο διαφανής σε σχέση με τις πρακτικές της και να μην κλείνει τα μάτια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας πολλών από εκείνους που την παράγουν. Γνωρίζει επίσης ότι επιβάλλεται να γίνει πιο φιλική προς το περιβάλλον, να παράγει λιγότερο και καλύτερα, αλλά και να επενδύσει στην ανάπτυξη μιας κυκλικής οικονομίας. Ακούω ήδη κάποιους να λένε: «Μα όλα αυτά γίνονται στο όνομα του μάρκετινγκ, γιατί, όπως και να έχει, η μόδα δεν παύει να είναι βιομηχανία και ο στόχος της είναι να πουλήσει». Κάποια βήματα είναι μικρά, κάποια άλλα μεγαλύτερα. Κάποια, ναι, γίνονται για λόγους μάρκετινγκ και ανήκουν στην κατηγορία του greenwashing. Όμως οι λέξεις «βιωσιμότητα» και «ηθική» περιλαμβάνονται ήδη στο λεξικό της βιομηχανίας.

Και το μεγάλο ερώτημα παραμένει: με τι θα μοιάζει αυτό που έρχεται, τι επιθυμίες θα δημιουργήσει και ποιες ανάγκες θα καλύψει; Αν σήμερα βιώνουμε έναν νεο-μινιμαλισμό, την εποχή του gender-fluidity, αλλά και μια αίσθηση δυστοπίας –πριν ακόμα από την επέλαση του νέου κορωνοϊού–, ποια θα είναι η επόμενη μέρα; Οι τάσεις δημιουργούνται, υιοθετούνται, μπερδεύονται η μία με την άλλη, κάποιες γίνονται στιλ και περνούν στην ιστορία.

Η ιστορία της μαύρης κάπας από σαντούκ είναι εκείνη της αριστοτεχνίας, ενός heritage που εξελίσσεται μέσα από μια δημιουργική εμμονή για κάτι απόλυτα όμορφο. Απέναντί της στέκεται η ανθρώπινη ανάγκη για επικοινωνία, για την ελάχιστη ενδυματολογική λεπτομέρεια που θα κάνει τη διαφορά. Η φύση της μόδας είναι να αλλάζει, χωρίς να υποβαθμίζει την ουσία της. Και μόνο γι’ αυτό, δεν χάνει ποτέ την ελπίδα της.

Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2020 της Vogue Greece.

Διαβάστε επίσης | Dream Theater: H φθινοπωρινή μόδα στα μαγικά τοπία της Τήνου