Πότε έρχονται οι αλλαγές σε μία κοινωνία; Η θεωρία και η εμπειρία λένε:
Όταν μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων αλλάζουν πεποιθήσεις και συμπεριφορά.
Όταν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας τις διεκδικούν μέσα από εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.
Όταν οι νόμοι αλλάζουν, μέσα από θεσμικές διαδικασίες, βλέπε εκλογές.
Όταν μια επιτυχημένη δράση, μια μικρή καινοτομία, δίνει έμπνευση και γνώση για να δημιουργηθούν ανάλογα παραδείγματα.
Όταν οι θεσμοί ή τα άτομα που έχουν την εξουσία αναγκάζονται ή επιλέγουν να αλλάξουν πολιτικές, επειδή πείστηκαν, πιέστηκαν ή ένιωσαν ότι απειλούνται.
Όταν προκύπτουν νέα τεχνολογικά μοντέλα που αλλάζουν τον τρόπο επικοινωνίας, παρέμβασης και διακυβέρνησης.
Όταν συμβαίνει ένα ή, συνήθως, περισσότερα από τα παραπάνω, όταν τα παραπάνω έρχονται σε κύματα και γλείφουν τις πέτρες στην παραλία -αυτές τις πέτρες που, από μακριά, φαίνεται να μην αλλάζουν ποτέ.
Τα κύματα είναι μικρά και μεγάλα, φαίνονται σημαντικά ή ασήμαντα, συνήθως κρατάνε λίγο και πολλές φορές μοιάζουν σαν να μην έχουν ιδιαίτερη σχέση με αυτό που ακολουθεί -και το οποίο μόνο μετά, πολύ αργότερα, μπορούμε να συνδέσουμε (αν θέλουμε κιόλας) με τις σταγόνες που πετάχτηκαν, τον αφρό που δημιουργήθηκε, το βουητό.
Η εκλογή ενός ανθρώπου διαφορετικού από το συνηθισμένο, η εκλογή ενός ανθρώπου πιο επικίνδυνου από το συνηθισμένο, η ήττα ενός ανθρώπου που είχε φορτωθεί τις ελπίδες πολλών. Ένα, δύο, τρία καινούρια Μέσα που γίνονται οι καινούριοι δρόμοι, οι καινούριοι τοίχοι, οι καινούριες πλατείες. Το προσφυγικό, ένα ποστ που έγινε viral, πολλά ποστ που έγιναν viral, η πρώτη πρόεδρος, οι αστροναύτισσες που δεν είχαν στολές, η δίκη μιας εγκληματικής οργάνωσης, μια γυναικοκτονία, πολλές γυναικοκτονίες, μία έρευνα, μία πανδημία, μια ημερίδα, μία εξομολόγηση, μία Σοφία.
Όλα αυτά μοιάζουν με λεπτές στρώσεις από κάποιο υλικό -θάρρος; έμπνευση; υπέρβαση; θυμός; εξάντληση; αλληλλεγγύη; ευκαιρία;- που επικάθονται η μία πάνω στην άλλη και δημιουργούν σιγά σιγά ένα σκαλοπάτι. Μπορεί μέχρι χθες να πίστευες ότι δεν φτάνεις το ντουλάπι για να ανάψεις τα ψεύτικα βεγγαλικά, αυτά που βάζαμε στις τούρτες, αλλά τώρα το φτάνεις -αν ανέβεις στο σκαλοπάτι, τεντωθείς, και ζητήσεις βοήθεια για να γυρίσεις με δύναμη τη ρόδα του αναπτήρα.
Ίσως να είναι και αυτά τελικά «κύματα» φεμινισμού, αυτά που μας μεταφέρουν μία-μία λίγο πιο μπροστά και μας επιτρέπουν να δημιουργήσουμε τα δικά μας κύματα, που θα μεταφέρουν κι άλλες.
Σήμερα η Π. είναι γεμάτη θυμό. Η Μ. είναι γεμάτη συγκίνηση. Η Α. είναι γεμάτη τραύματα. Η Σ. είναι γεμάτη άγρια χαρά. Η Ν. είναι γεμάτη δυσπιστία. Η Φ. είναι γεμάτη απορίες. Η Λ. είναι γεμάτη αισιοδοξία.
Έχουμε αρχίσει να πιστεύουμε ότι, 4 χρόνια αργότερα, ένα από τα μεγάλα κύματα της αλλαγής πάτησε σε πολλά μικρά και έφτασε ως την Ελλάδα. Ξέρουμε ότι αυτά που μας εξοργίζουν (ο σεξισμός, ο μισογυνισμός, η ενοχοποίηση των θυμάτων, η κουλτούρα του βιασμού) ήταν έτσι και πριν -απλώς τώρα έχουν περισσότερες αφορμές για να εκφράζονται δημόσια. Οι αφορμές αυτές σημαίνουν ότι πλέον υπάρχει και κάτι καινούριο, που δεν υπήρχε πριν: ένα καινούριο σκαλοπάτι στο οποίο μπορούμε να ανέβουμε όλες, μπορούμε να το συντηρήσουμε και μπορούμε να το ψηλώσουμε ακόμα πιο πολύ. Για τα βεγγαλικά που δεν έχουμε φτάσει ακόμα.
*Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι συνιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Women On Top και συγγραφέας.
Διαβάστε επίσης | GenX Mess: Οι γυναίκες που έρχονται
