fileps-scrapbook-fashion-out-of-fashion-165161

Tο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της μόδας. Αν τα ρούχα είναι αυτά που θα αφηγηθούν με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία μας σε αυτούς που έρχονται, αν οι πιο ενδιαφέρουσες σύγχρονες δημιουργίες προορίζονται για το μουσείο, τότε ποιο το νόημα να μιλάμε για τάσεις σε περιόδους πανδημίας;

Η λεπτομέρεια που κατέστησε τη μόδα αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικής μας εξέλιξης είναι η ελευθερία που επιτρέπει στον καθένα μας να εκφράζεται μέσα από αυτήν και σε διαφορετικά επίπεδα. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, η ουσία του «ενδύεσθαι» υπήρξε ανέκαθεν επίκαιρη – απλούστατα γιατί έχει ενδιαφέρον.

Ο πυρήνας της αφορά την τέχνη της δημιουργίας, που είναι βασισμένη σε πολλά και αλληλένδετα στοιχεία ενώ επαναπροσδιορίζεται συνεχώς ως μια ατέρμονη πηγή πληροφοριών, κάτι που συναντάμε και σε άλλα μέσα έκφρασης, όπως είναι ο χορός, η ποίηση, η τέχνη, το σινεμά.

Η μόδα μας βοηθά να αντιληφθούμε και να υπογραμμίσουμε την ύπαρξή μας μέσα από αυτά που ο καθένας μας επιλέγει να φορέσει, στοιχεία που αφορούν κυρίως την εμφάνισή μας, δηλαδή το πώς θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι ή το πώς παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας στο κοινωνικό πλαίσιο του οποίου είμαστε μέλη.

Filep’s Scrapbook: Fashion out of Fashion-1
©pixelformula
1/5
Native Share

Βασισμένη σε σύνθετες επιλογές, καθορίζει τους όρους με τους οποίους επικοινωνούμε, ενώ το επικοινωνιακό στοιχείο από μόνο του, δίνει στη μόδα νέα διάσταση, μετατρέποντας την σε πολιτική έκφραση.

Επενδύουμε στη μόδα και σε αυτούς που τη δημιουργούν με εμπιστοσύνη. Την ακολουθούμε γιατί προσφέρει κύρος και όπως έγινε πρόσφατα με την επιβεβλημένη χρήση της μάσκας, την ακολουθούμε από ανάγκη.

Αν ανατρέξουμε στην ιστορία, θα δούμε πως υπάρχουν και άλλα είδη ένδυσης που προέκυψαν μέσα από την ανάγκη της αυτοπροστασίας, όπως τα γάντια, που η αρχική χρήση τους υπήρξε καθαρά πρακτική. Ωστόσο από το μεσαίωνα και έπειτα, μεταβλήθηκαν σε ακριβό fashion statement, άλλοτε κεντημένα είτε βουτηγμένα σε ακριβό άρωμα, τα γάντια προσφέρονταν ως πολύ προσωπικά δώρα.

Συχνά σε αναγεννησιακούς πίνακες βλέπουμε ευσεβείς άνδρες να φορούν κεντημένα γάντια σε έντονους χρωματισμούς. Σε οποιαδήποτε κουλτούρα δίνεται να υπάρχει μια εξελικτική διάθεση της μόδας και η φύση της μιας σχεδιαστικής ιδέας μπορεί να μεταβληθεί και να καλύψει νέες και διαφορετικές ανάγκες, ανάλογα πάντα με την εποχή.

Filep’s Scrapbook: Fashion out of Fashion-2
©pixelformula
2/5
Native Share

Αυτές οι δοκιμασίες είναι εν τέλει αυτές που τη συνθέτουν και αποτελούν αδιαμφισβήτητο εργαλείο που χρειάζεται για να κατανοήσουμε καλύτερα την κοινωνία μας. Πολλές είναι οι φορές κατά τις οποίες υποκύπτουμε σε ανόητες δοκιμασίες μέσω τις μόδας, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Πρακτικά μιλώντας, ο λόγος ύπαρξης της μόδας είναι η ανάγκη να ντυθεί το γυμνό σώμα και υφίσταται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το σώμα μεταφράζεται σαν την απόλυτη πλατφόρμα πειραματισμού, μετάλλαξης, έκφρασης και δημιουργίας. Συνεπώς, της επικοινωνίας με τον εαυτό μας και τους άλλους.

Στην Άπω Ανατολή το σώμα παίρνει μια ποιητική διάσταση, το αντιλαμβάνονται σαν ένα όμορφο τοπίο, που προφυλάσσεται από διάφορες υφασμάτινες στρώσεις που του αφήνουν αρκετό χώρο για να κινείται ελεύθερα, όπως ακριβώς συμβαίνει με ένα γράμμα και το φάκελο που το περικλείει.

Στην Ευρώπη, το σώμα αφήνεται στη μαγεία της ραπτικής να επαναπροσδιορίσει το περίγραμμα του. Η αντίληψη που υπάρχει γύρω από αυτό είναι η ίδια με αυτή του γλυπτού, ενός αγάλματος που συνήθως αντικατοπτρίζει τη θεοποίηση του ανθρώπου.

Filep’s Scrapbook: Fashion out of Fashion-3
©Pixelformula
3/5
Native Share

Πόσο φανταστικό είναι αλήθεια το σώμα μας και πόσο δημοκρατικά μεταφράζεται μέσα από το όραμα των σχεδιαστών μόδας. Rei Kawakubo και Yohji Yamamoto, Iris Van Herpen, ο Thom Browne, ο John Galliano, Margiela, Vivienne Westwood, παλαιότερα ο Thierry Mugler, o Claude Montana, Christian Dior, όλοι τους δημιουργοί που έδωσαν και δίνουν ακόμα μια νέα διάσταση στο σώμα.

Σήμερα όλο και περισσότεροι δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, μουσειολόγοι, εκδότες, περιοδικών και βιβλίων, σχολές και πανεπιστήμια – αναλύουν τη μόδα με ποικίλους τρόπους. Μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα δημιουργούμε μικρές κοινότητες βασισμένες στα likes και τους followers που μοιραζόμαστε κοινές αισθητικά κατευθύνσεις.

Η μόδα εύκολα μπορεί να αποτελέσει κεντρικό θέμα συζήτησης σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα ινστιτούτο περιποίησης, στο σουπερμάρκετ, ακόμα και στη Βουλή.

Από τη φύση μας, την ακολουθούμε και αυτό συμβαίνει αβίαστα.

Μόλις το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα καθιερώθηκαν οι εκθέσεις μόδας σε μουσεία και γκαλερί, ως ένα μέσο για να γνωρίσουμε και να μάθουμε για το ένδυμα κοιτώντας το ίδιο το ρούχο και διαβάζοντας τις πληροφορίες που το συνοδεύουν. Με αυτόν τον τρόπο αρχίζουμε σιγά σιγά να ανακαλύπτουμε περισσότερα για την ανθρωπότητα, αλλά και να υποψιαζόμαστε το μέλλον. Μαθαίνουμε για εμάς, από εμάς τους ίδιους.

Filep’s Scrapbook: Fashion out of Fashion-4
©pixelformula
4/5
Native Share

Μέσα από τις εκθέσεις μας δίνεται η ευκαιρία να έρθουμε κοντά στους μεγάλους δημιουργούς, να μάθουμε νέες πτυχές της προσωπικότητάς τους, της δημιουργικής διαδικασίας που ακολουθούν, όπως αυτή εξελίσσεται μέσα στο ατελιέ τους, αλλά κυρίως να διευρύνουμε την αντίληψη που έχουμε για το ίδιο μας το σώμα και να το δούμε από μια άλλη οπτική, υπό το πρίσμα του σχεδιαστή, της ιστορίας, μέσα από μια αφήγηση ή μια φωτογραφία.

Η σημερινή μόδα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως χαοτική, μιας και anything goes χωρίς να υπάρχουν όρια. Αντίθετα, το πλαίσιο του μουσείο δεν απαντά σε ερωτήσεις για την σχετικότητα ενός σχεδιαστή με την εποχή μας ή σε σχέση με τους συναδέλφους του, ούτε και δίνει εμπορικές διαστάσεις στις δημιουργίες τους. Πρόκειται για μια άλλη προσέγγιση με περισσότερο βάθος που εστιάζει στη σημειολογία αντικειμένων.

Η ιεροτελεστία της κατασκευής του ρούχου δεν μπορεί να είναι μυθοπλασία. Κάθε βήμα μέχρι την ολοκλήρωσή του αποτελεί ντοκουμέντο και υλικό μελέτης για τον επισκέπτη ενός μουσείου. Εστιάζοντας στη δουλειά ενός συντηρητή ενδυμάτων, είναι παρόμοια με αυτή του ανθρωπολόγου. Ειδικά για τα ιστορικά ρούχα, η διαδικασία συντήρησης είναι χρονοβόρα και απαιτείται γνώση αλλά και υπομονή.

Πολλές φορές ο συντηρητής χρειάζεται τη βοήθεια ενός αρχαιολόγου(!), ενός τεχνίτη ή μιας κεντήστρας, για να μπορέσει να επαναφέρει ένα ταλαιπωρημένο ένδυμα όσο γίνεται πιο κοντά στην αρχική του μορφή, και όλα αυτά για χάρη της γνώσης η οποία πρέπει να μοιράζεται…

Filep’s Scrapbook: Fashion out of Fashion-5
©Credit M.Tondo Conde Nast
5/5
Native Share

Τα ρούχα στο εργαστήρι συντήρησης ενός μουσείου μοιάζουν με άψυχα σώματα, τυλιγμένα προσεκτικά μέσα σε χαρτί αφής, ξαπλωμένα σε κουτιά ή, αλλιώς, φέρετρα (οι ειδικοί χρησιμοποιούν αυτόν ακριβώς τον όρο για τα κιβώτια φύλαξης των ρούχων) και διατηρημένα σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες, μέχρι ο συντηρητής να τους δώσει το φιλί της ζωής και έτσι όλοι εμείς, και πολλές γενιές ακόμα, να μπορούμε να τα θαυμάσουμε.

Σήμερα υπάρχει μια καινούργια «βιομηχανία» που αφορά δημιουργίες για τη πασαρέλα που οι περισσότεροι από εμάς κοιτάμε απορώντας για το «ποιος θα τα φορέσει;».

Η απάντηση είναι ενδιαφέρουσα: κάποια από αυτά θα τα τιμήσουν οι σταρ σε ένα editorial ενός μεγάλου περιοδικού ενισχύοντας την υστεροφημία των δημιουργών που τα υπογράφουν ή θα καταλήξουν σε κάποια δημοπρασία, όπως ακριβώς ένας σημαντικός πίνακας ή κάποιο γλυπτό. Άλλα θα αγοραστούν από μουσεία και συλλέκτες, οι οποίοι θα τα μεταπουλήσουν σε ακόμα υψηλότερη τιμή.

Μέσα από τις μουσειακές εκθέσεις, η μόδα γίνεται επίκαιρη χάρη στο παρελθόν και όχι στο μέλλον , υπερβαίνοντας έτσι τη φύση της, που είναι το μετά και όχι το πριν.

Γράφοντας αυτά, φέρνω στο νου την πρόσφατη, προ-πανδημίας, αναδρομική έκθεση-blockbuster του Musée des Arts Décoratifs στο Παρίσι, με τίτλο Christian Dior: Designer of Dreams. Σχεδόν ένα εκατομμύριο επισκέπτες πήραν εισιτήριο για να τη δουν. Μαζί τους κι εγώ!

Σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο πλανήτη, τα ρούχα αναλαμβάνουν την αφήγηση της ιστορίας μας με κάθε λεπτομέρεια ενώ τα μουσεία είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει εμάς με αυτούς που έρχονται, μιας και ο κόσμος μας με την έλευση της Covid-19, έχει ήδη αλλάξει ανεπιστρεπτί!

Διαβάστε επίσης | GenX Mess: Τα μαθήματα